Usytuowanie domu na działce: jak optymalne ustawić dom?

Odpowiednie usytuowanie domu na działce to jedna z najważniejszych i najbardziej problematycznych decyzji. Dom to inwestycja na całe życie, a czasem i późniejsze życie dzieci, potem wnuków. Ważne, aby decyzja o jego budowie była podjęta z rozsądkiem, po pełnym przemyśleniu jak usytuować dom.

Często nie jest to zależne od użytkowników, a od charakterystyki działki budowlanej.

Inaczej sprawy się mają, gdy parcela jest zakupiona od dewelopera, a inaczej, gdy pozyska się ją w spadku. W drugim przypadku przy jej niekorzystnym położeniu trzeba trochę kompromisów, aby ustawić dom praktycznie i bez większych błędów.

W tej sytuacji ważne jest nie tylko usytuowanie domu na działce, ale również rozmieszczenie pomieszczeń w środku ze względu na sposób ich przeznaczenia. Biorąc pod uwagę właściwe usytuowanie domu na działce względem kierunków świata, kluczowe jest, aby sypialnia i kuchnia znajdowały się po odpowiednich stronach.

Co więcej, odpowiednie usytuowanie domu na działce względem stron świata musi być zgodne z prawem budowlanym. Nie oznacza to, że są w tym zakresie mocne obostrzenia, trzeba po prostu przestrzegać danych odległości zapisanych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2012 roku. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i usytuowanie domu na działce.

Niemniej ważnym w planie domu jest późniejsza aranżacja ogrodu i terenu zewnętrznego. Trzeba wziąć pod uwagę wszystkie możliwości i podjąć decyzję czy ogród winien znajdować się od strony ogrodzenia. A może tak ustawić dom, aby strefa relaksu była umiejscowiona za domem, dając więcej przestrzeni i prywatności?

Mając dzieci, trzeba przemyśleć, jak zorganizować plac zabaw dla dzieci. Często stawiane są trampoliny, baseny, które potrzebują nie tylko miejsca, ale i wyrównanego podłoża.

Kolejną ważną rzeczą jest wysokość rachunków za ogrzewanie domu. Właściwe usytuowanie domu na działce może obniżyć koszty, niewłaściwe położenie domu na działce je podnieść.

Dobrze zagospodarowana przestrzeń i rozmieszczenie domu pozwolą podnieść funkcjonalność posesji, a dodatkowo obniżyć rachunki za ogrzewanie. Poniżej przedstawiono wszystkie aspekty, na jakie należy zwrócić uwagę, planując budowę domu na działce.

Jak najlepiej ustawić dom na działce?

Aspekty prawne

Na początku, planując budowę domu, trzeba szczegółowo zapoznać się z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2012 roku. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Akt ten bierze pod uwagę zagrożenia i uciążliwości, które mogą być przeszkodą dla przyszłych mieszkańców.

Są to jakiekolwiek zanieczyszczenia środowiska, hałas i drgania, promieniowanie i pola elektromagnetyczne, możliwość zalania terenu wodami opadowymi, obecność działki na strefie powodziowej, możliwość osuwania się gruntu, (lokalizacja działki w obrębie osuwisk, glin, ziem lessowych), a także uciążliwości i zagrożenia związanie z niedaleką działalnością górniczą.

Co więcej, w akcie prawnym są regulowane minimalne odległości domu od granicy działki i innych zabudowań. Podstawą jest oddalenie ściany z oknem od granicy działki sąsiednej o 4 metry, w przypadku ściany bez okna wystarczy 3 metry. Elementy architektoniczne rozmieszczone na bryle domu, tj. tarasy, balkony, okapy, gzymsy, daszki nad wejściem, czy schody zewnętrzne muszą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 1,5 metra od granicy działki. Jest możliwość wybudowania domu przy granicy działki, jednak musi to wynikać z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub być zgodne z wydanymi przez gminę warunkami zabudowy. Rozporządzenie dopuszcza także możliwość budowy domu bezpośrednio przy granicy działki, jeśli już na granicy działki znajduje się sąsiedni budynek. Wówczas nowo wybudowany dom lub rozbudowywana część musi:

• przylegać do istniejącego budynku całą długością swojej ściany,
• mieć w pasie o szerokości 3 metry, przylegającym do granicy działki, wysokość i wymiar równoległy do tej granicy, dodatkowo nie może być on większy niż w budynku znajdującym się na sąsiedniej działce.

Należy pamiętać, że ściana przyległego budynku do granicy działki musi być bez otworów okiennych lub drzwiowych, a istniejący budynek to nie tylko ten wybudowany, ale także ten, na który została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę.

Usytuowanie domu a warunki terenowe działki

Rozmieszczenie i usytuowanie domu na działce musi odpowiadać panującym warunkom glebowym na działce. Niestety zdarza się, że teren w obrębie granic ma kilka rodzajów gruntu, może to być na przykład część gliniasta, która charakteryzuje się złymi parametrami zabudowy, a w innym miejscu może znajdować się grunt o większej nośności.

Dlatego też przed wykonaniem planu domu, warto zlecić badania geotechniczne gruntu. Stawianie domu na niezbadanym podłożu, może się zakończyć bardzo źle, a w przyszłości poskutkować przykrymi konsekwencjami.

Trzeba pamiętać, że tania działka może okazać się pułapką, ponieważ dobre usytuowanie terenu nie zawsze oznacza grunty o dobrej nośności. Przede wszystkim na początku trzeba zwrócić uwagę na położenie działki- cegielnie, podmokłe tereny, starorzecza, zbiorniki wodne, zbocza, osuwiska, źle wróżą budowie domu.

Szczególnie niebezpieczne są grunty nasypowe, czyli ziemia sztuczna naniesiona na działkę. Takie podłoże jest bardzo słabe, gdyż składa się z mieszaniny różnych rodzajów gleby usypanych w celu zniwelowania wad działki.

Dom zaplanowany i postawiony na takim podłożu może osiadać, a jego ściany mogą pękać. Co więcej, mając działkę na zboczu, pod tym kątem trzeba planować rozmieszczenie i wybudowanie domu. Budowa domu, choć najlepiej rozmieszczonego na zboczu grozi zawaleniem się budowli lub niszczeniem ścian, pękaniem elewacji.

Zrobienie badań geotechnicznych przez uprawnionego geodetę pozwoli stwierdzić, jak należy rozmieścić budynek, jak usytuować dom, które miejsca należy wzmocnić, a które po prostu omijać i pozwolić, aby rósł tam trawnik.

Dzisiaj jest wiele metod, które pozwalają polepszać parametry terenu i przygotowują grunt pod wybudowanie na nim mocnych fundamentów. Stabilizacja ziemi ma również bardzo duże znaczenie dla wjazdu na posesję, gdyż winna być odpowiednio utwardzona, a grunty o słabej nośności mogą spowodować osiadanie nawet najprostszych i najlżejszych wjazdów, wykonanych z cementu, czy kostki brukowej.

Co do warunków terenowych działki to pod uwagę bierze się poziom gleby – dom powinien być usytuowany na możliwie najwyższym punkcie.

Wstępny projekt domu

Optymalnym rozwiązaniem jest, gdy projekt domu zajmuje ok. 30-40% działki, a reszta pozostaje do zagospodarowania na ogród, taras, miejsce zabaw dla dzieci, podjazd, garaż i pomieszczenia gospodarcze.

Po wybraniu projektu domu można z łatwością oszacować, czy zmieści się on na działce, którą mamy w dyspozycji. Wszystkie projekty domów mają podaną wartość powierzchni zabudowy, jest to powierzchnia, jaką będzie zajmował wybudowany dom na działce.

Nie obejmuje ona:

• powierzchni obiektów budowlanych i ich części, które nie wystają powyżej powierzchni terenu,
• elementów drugorzędnych, takich jak schody zewnętrzne, daszki, markizy, czy oświetlenia zewnętrznego domu,
• powierzchni obiektów pomocniczych, tj. szklarni, altan, tarasów, czy garażu.

Dobre zagospodarowanie działki i usytuowanie domu

To bardzo istotny parametr w planach usytuowania domu względem stron świata. Podczas ustalania lokalizacji domu, należy od razu zwracać uwagę na aranżacje całej przestrzeni, ponieważ ma to duże znaczenie. Najlepiej, aby dom znajdował się w centralnej części działki, ale nie może też ograniczać dalszej rozbudowy terenu, trzeba to wziąć pod uwagę.

Warto już wcześniej przemyśleć wielkość i aranżację ogrodu, ilość i lokalizację budynków gospodarczych, a także miejsce do wypoczynku.

Posiadając działkę o północnej lokalizacji, poleca się przesunąć budynek jak najdalej w głąb działki, tak aby na południu móc zorganizować ogród, miejsca zabaw dla dzieci i wypoczynek.

Niestety, od południa zazwyczaj znajdują się drogi i wjazdy, ale odpowiednio wysokie ogrodzenie lub roślinność powinno załatwić tę sprawę.

Na działkach, które przylegają do ulic od strony północno- południowej lepsze są działki od ich strony wschodniej, ponieważ zarówno ogród, jak i sypialnie mogą być usytuowane od wschodu, co więcej, sąsiadujące budynki nie zasłaniają promieni słonecznych.

Chcąc zapewnić południowe nasłonecznienie domu, trzeba ustawić dom jak najbliżej północnej granicy działki, a tarasy wstawić od południowego wschodu.

Dla działek zlokalizowanych po zachodniej stronie ulicy warto zagospodarować je na przemian z sąsiadującymi budynkami, jeśli jednak jest to niemożliwe, wtedy należy rozważyć postawienie budynku z tyłu podwórza.

Optymalne usytuowanie domu na działce względem stron świata powinno zagwarantować nam poczucie prywatności (wewnątrz i zewnątrz budynku), czyli trzeba wystrzegać się wielkich okien położonych od strony ciągów komunikacyjnych lub zapewnić sobie wystarczająco masywne ogrodzenie.

Ludzie, ruchliwe ulice, wiele pojazdów ma bardzo duże znaczenie dla osób chcących mieszkać komfortowo, co więcej, ma to również przełożenie na bezpieczeństwo dzieci i zwierząt domowych, przede wszystkim psów. Jeśli na działce rosną drzewa i wysokie krzewy, można tak zaplanować usytuowanie domu na działce, aby wykorzystać je do osłonięcia budynku i stworzenia funkcjonalnego ogrodu zapewniającego prywatność.

Usytuowanie domu na działce a koszty ogrzewania

Budynek ma być nie tylko funkcjonalnie ustawiony, ale także dopasowany do warunków klimatycznych, które pozwolą skutecznie zmniejszyć rachunki za ogrzewania.

Warto zwrócić uwagę na ustawienie domu na działce względem stron świata w zależności od tego, jak zlokalizowana jest działka.

Planując energooszczędny dom, warto pomyśleć o przeszkleniach, które pozwolą na dogrzanie budynku przez promienie słoneczne, a optymalne usytuowanie domu względem stron świata ma także inne praktyczne konsekwencje.

Strony wschodnie i północne są dużo bardziej narażone na zanieczyszczenia niż strona zachodnia i południowa. Niestety, ale większość zanieczyszczeń wywiewana jest w tych kierunkach.

Kolejnym aspektem wpływającym na ogrzewanie jest ukierunkowanie i kształt dachu. Powinien być zorientowany w stronę słońca tak, aby zimą dostarczyć, jak najwięcej światła słonecznego. Co więcej, jeśli ekspozycja dachu będzie dobrze zaplanowana, to w przyszłości można będzie zamontować tam panele fotowoltaiczne.

Jak powyżej wspomniano- właściwe usytuowanie domu na działce stanowi wypadkową wielu czynników, składają się na nie:

• warunki zabudowy,
• parametry działki,
• wielkość rodziny,
• budżet, jaki chcemy przeznaczyć na tę działalność.

Każdy aspekt techniczny jest ważny, jednak najważniejsze jest, aby domownicy czuli się w domu dobrze i bezpiecznie, dlatego też na wiele aspektów przymyka się oko.

Z której strony zlokalizować pomieszczenia?

Rozplanowanie pomieszczeń powinno być przede wszystkim wygodne dla użytkowników.

Jest kilka podstawowych zasad, którymi należy się kierować, planując dom. Pierwszym kryterium jest podział domu na strefę dzienną i nocną.

Aby zapewnić izolację dźwiękową i wizualną pomieszczenia związane z aktywnością i snem lokuje się jak najdalej od siebie. Zazwyczaj są one w osobnych skrzydłach domu lub po prostu oddzielone korytarzem.

Strefa nocna- sypialnie

Planując rozkład i wielkość sypialni, trzeba mieć na uwadze, że nie służy ona jedynie spaniu, ale także wypoczynkowi, czasami tam lokuje się prowizoryczne biuro. Pod kątem wielkości pomieszczenie winno być przestronne, mieć miejsce na duże łóżko, szafki nocne, biurko, fotele i toaletkę.

Wygodę sypialni podnosi powiązanie z nią prywatnej łazienki lub garderoby służącej jedynie użytkownikom.

Co do rozmieszczenia pomieszczeń- stosuje się dwie szkoły. Są to pokoje, w których niektórzy przebywają jedynie w porze wieczorowej, więc nie potrzeba im dużo światła, wówczas może być ona zlokalizowana od zachodniej stronie ulicy.

Wtedy sen i zagospodarowanie przestrzeni odbywa się zgodnie z naturą, czyli przed snem widoczne jest zachodzące słońce. Z drugiej strony są osoby, które wstają skoro świt, lubią celebrować poranki, a w sypialni spędzają dużo więcej czasu, wtedy poleca się ulokować pomieszczenia mieszkalne od strony wschodniej. Pozwoli to rozjaśnić i ocieplić sypialnię od samego poranka, szczególnie gdy ten pokój pełni również funkcję biura.

Pokój dzienny

W zależności od tego, na jakim etapie znajduje się rodzina i mieszkańcy, tak warto planować tę strefę. Podobnie jest z wielkością domu. Często działki nie są na tyle duże, i nie ma na nich miejsca na dom z osobną biblioteką, pokojem do gier i zabaw oraz częścią wypoczynkową, dlatego na wszystko powinno się znaleźć miejsce.

Prowadząc bogate życie towarzyskie- pokój dzienny warto zlokalizować nieopodal kuchni, w innym przypadku może być on nieco oddalony.

Kluczem do wygody jest kształt i wielkość salonu. Najlepiej, gdy będzie miał on kształt litery L lub prostokąta. Największe okna zazwyczaj znajdują się w pokoju dziennym, dlatego powinien on być zlokalizowany w części najbardziej nasłonecznionej, czyli od strony południowej.

Ciekawym pomysłem jest aranżacja salonu połączonego z wyjściem do ogrodu. Co prawda, latem może być w nim upalnie, dlatego zaleca się zamontowanie żaluzji lub rolet okiennych. Za to w zimne dni okna będą skierowane w kierunku promieni słońca, a to rozwiązanie warunkuje odzyskanie ciepła z energii słonecznej.

Gdy budującym dom nie zależy na energooszczędności, to salon można zlokalizować również w części zachodniej. Jest to rozwiązanie mniej korzystne pod kątem pozyskiwania naturalnego ciepła, ale także wówczas nie są konieczne dodatkowe zabezpieczenia przed przegrzaniem.

Taras

Zazwyczaj taras jest połączony z pokojem dziennym więc nic dziwnego, że powinniśmy tak zaplanować usytuowanie domu względem stron świata, aby był on zwrócony w kierunku południowym. Najczęstszym wyborem jest wykonanie dużych przeszklonych ścian właśnie w salonie, a one powinny wychodzić bezpośrednio na taras.

Dzięki temu dom łapie promienie świetlne, a użytkownicy mogą się wygrzewać na słońcu podczas letnich dni. Połączenie kuchni z pokojem dziennym, a następnie z tarasem podnosi komfort użytkowania całej nieruchomości.

Takie usytuowanie domu na działce jest najczęściej stosowane w energooszczędnych domach. Trzeba jednak pamiętać, że zainstalowane okna powinny być szczelne i mieć zainstalowane żaluzje, ponieważ jest ryzyko, że pomieszczenie będzie ulegać przegrzaniu. Taras od strony południowej jest idealnym wyjściem, ponieważ w porze letniej wystawiony jest na działanie promieni słonecznych, a zimową porą osłonięty zostaje przed porywistym wiatrem i niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.

Kuchnia

Dążenie do wygody i optymalnego rozłożenia pomieszczeń sprawia, że kuchnia zazwyczaj zostaje połączona z salonem. W dużej mierze przez to, że przygotowując posiłki, można uczestniczyć na bieżąco w rozmowach zaproszonych gości.

Rezygnując z tej decyzji, o ile warunki na to pozwalają, można połączyć kuchnię z jadalnią i w niej ustawić duży stół dla członków rodziny i zaproszonych gości. Jednak należy pamiętać, że w kuchni przede wszystkim muszą się zmieścić niezbędne akcesoria do gotowania, a cała reszta może zostać umiejscowiona gdzie indziej.

Najwygodniej jest, gdy szafki w kuchni można ustawić w kształcie litery U- urządzenia kuchenne znajdują się wtedy przy osobnych ścianach, co pozwala wygospodarować miejsce na blaty robocze.

W przypadku wyspy kuchennej ważne jest, aby zmieściła się na niej płyta kuchenna, zlewozmywak i blaty robocze.

Jeśli chodzi o usytuowanie kuchni, to zazwyczaj lokuje się ją od strony północnej lub północno-wschodniej. Gdy salon połączony jest z kuchnią, wtedy jedno pomieszczenie jest od strony południowej, drugie od północnej.

Kuchnia to miejsce, które nie potrzebuje aż tak dużego nasłonecznienia. Co więcej, takie usytuowanie domu i lokalizacja kuchni chroni pomieszczenie przed nadmiernym nagrzaniem.

Pomieszczenia gospodarcze w domu

W każdym domu lokuje się pomieszczenia gospodarcze, a zalicza się do nich pralnia, suszarnia, kotłownia, garaż, czy domowy warsztat. Nie spędza się tam dużo czasu, więc pomieszczenia gospodarcze nie muszą być ani dobrze oświetlone, ani dogrzane, dlatego pomieszczenia gospodarcze powinny być zlokalizowane w części północnej nieruchomości.

W domach energooszczędnych po tej stronie umieszcza się nawet kuchnię i łazienkę, ponieważ są to pomieszczenia generujące duże ilości ciepła, które w naturalny sposób docieplają dom. Takie rozplanowanie w budynkach nazywa się buforem cieplnym.

Północna część mocniej narażona jest na zimne wiatry, nie jest wygrzewana słońcem, a po deszczu bardzo długo schnie. Pomieszczenia gospodarcze mogą być narażone na takie niedogodności, ale część mieszkalna nie powinna, ponieważ to powoduje szybkie wychładzanie, a im cieplej w domu – tym mniejsza wysokość rachunków za ogrzewania.

Wjazd na działkę a usytuowanie domu na działce

Na działkę najkorzystniej jest wjeżdżać od strony północnej lub wschodniej, ponieważ wtedy budynek może być położony blisko drogi dojazdowej.

Wówczas też przestrzeń za domem od strony południowej jest zakryta, oddzielona od ciągu komunikacyjnego bryłą budynku, a co za tym idzie, dzięki temu zabiegowi stworzy się dyskretną i prywatną przestrzeń do odpoczynku, aktywnego spędzania czasu, czy spotkań z przyjaciółmi.

Gdy wjazd znajduje się od wschodu, dobrze jest zaplanować położenie domu, jak najbliżej północnej granicy działki. Takie położenie domu gwarantuje, że przed domem od południa powstanie dużo miejsca na zrobienie ogrodu i postawienie tarasu. Jeśli działka jest na tyle duża, poleca się pozostawić trochę przestrzeni od strony zachodniej- tam też można stworzyć trawnik, miejsce do gier i zabaw dzieci lub dalszą część ogrodu.

Bez wątpienia jednak najlepiej jest, gdy działka ma wjazd od strony północnej. Niestety, jej lokalizacja nie zawsze zależy od nas. Do takiej parceli pasują projekty domów o typowym, funkcjonalnym układzie, czyli część dzienna domu umieszczona od strony południowej, a od północnej jego część gospodarcza, jak np. garaż.

Wtedy nasłoneczniona część działki staje się oddalonym od wjazdu ogrodem, chwytającym promienie słońca.

Jeśli działka korzystnie położona jest od wschodu, wówczas jej zachodnią część można przeznaczyć na rekreację. Ogród, jak i taras będą odpowiednio nasłonecznione, a garaż warto przysunąć, jak najbliżej północnej granicy działki, by uzyskać dużo wolnego terenu od strony południowej. To istotne, szczególnie dla domów energooszczędnych, gdzie w części południowej rozmieszczone jest najwięcej przeszklonych drzwi i dużych okien.

Jak usytuować dom, żeby zaoszczędzić na ogrzewaniu?

Warunki klimatyczne mają duży wpływ na odpowiednie usytuowanie domu na działce względem stron świata. Położenie domu poniekąd odpowiada za wysokość rachunków i zapotrzebowanie budynku w energię cieplną.

Pierwszym decydującym aspektem jest ustawienie domu względem stron świata. Dla domu energooszczędnego podstawą jest położenie domu od strony północnej lub południowej. Nie zawsze ma się na to wpływ, jeśli jednak działka ma drogę od strony północnej, to do dyspozycji jest wiele korzystnych wariantów aranżacji terenu. Poniżej przedstawiono idealne warunki dla osadzenia domu energooszczędnego.

Przede wszystkim warto taką możliwość wziąć pod uwagę już przy kupnie działki. Optymalna działka budowlana to taka położona na południowym zboczu niewielkiego wzniesienia, a korzystne rozmieszczenie pomieszczeń zapewni wjazd do domu od strony północnej. Duże znaczenie ma również wielkość działki- im jest ona większa, tym łatwiejsze jest usytuowanie domu względem stron świata.

Jednak niewielka wielkość nie wyklucza działki. Dom energooszczędny można wybudować również na małej działce, jednak ciężko o jego idealne ustawienie. Planując usytuowanie domu na działce warto zwrócić uwagę, aby bryła budynku nie była zacieniona przez inne, sąsiadujące budynki.

W Polsce panuje umiarkowany klimat, a więc odchylenie o 25 stopnie od kąta padania promieni słonecznych nie powoduje dużego spadku energii słonecznej, jednak najbardziej optymalnym jest odchylenie nieprzekraczające 20 stopni.

Usytuowanie domu na działce względem stron świata

Podstawowym warunkiem planowania domu energooszczędnego jest właściwa orientacja domu względem słońca. Trzeba zlokalizować go tak, aby w sezonie grzewczym zapewnić mu nasłonecznienie przeszklonej elewacji przez co najmniej sześć godzin dziennie.

Dlatego tak ważna jest lokalizacja domu na działce w północnej części działki, ponieważ wtedy część elewacji (najlepiej ta o największej powierzchni) jest zwrócona w kierunku południowym.

Z tej strony poleca się projektować pozbawione przedziałów, przestronne pomieszczenia. Wpływa to korzystnie na cyrkulację ciepłego powietrza w całym domu, a także zapobiega powstawaniu różnic temperatur w poszczególnych pokojach. Powietrze swobodnie wówczas cyrkuluje, ogrzewając pomieszczenia mieszkalne w części północnej.

Na nasłonecznionej stronie warto zlokalizować, jak największe przeszklenia, tam też powinna znaleźć się część dzienna domu.

Niestety latem to rozwiązanie może okazać się mniej przyjemne niż zimą, dlatego warto również zainwestować w żaluzje lub rolety zewnętrzne. Co więcej, te ostatnie zimą i jesienią chronią budynek przed wychłodzeniem.

Przy północnej stronie domu energooszczędnego najlepiej zlokalizować pomieszczenia, które nie mają wysokich wymogów cieplnych, a stworzą dodatkową ochronę termiczną. Można tam zaplanować pomieszczenia niewymagające ogrzewania, np. spiżarnię, składzik, a chcąc zmniejszyć straty ciepła w domu od strony północnej i umożliwić szybsze jego ogrzanie to w strefie buforowej domu, na granicy, zlokalizować pomieszczenia potrzebujące i wytwarzające dużo ciepłego powietrza, jak kuchnia i łazienka.

Co więcej, ściany zewnętrzne od północnej strony powinny być zaplanowane jako pełne, dobrze zaizolowane, z jak najmniejszą liczbą drzwi i okien. Po stronie północnej warto zainwestować w stolarkę okienną o podwyższonej izolacyjności termicznej, która gwarantuje jak najmniejsze straty ciepła.

Największa ściana budynku może znajdować się na linii wschód-zachód, wtedy będzie stanowić największy absorber. Zależnie od stron świata zaleca się takie rozmieszczenie pomieszczeń:

• część południowa i południowo-zachodnia- pokoje, z których użytkownicy korzystają w ciągu dnia i wieczorem, tj. salon, pokoje dzienne,
• część wschodnia- sypialnie oraz łazienki,
• część północna- kuchnie, a także pomieszczenia, które nie wymagają ogrzewania, tj. warsztat, spiżarnie, składziki, kotłownie, garaże.

Przeszklona południowa elewacja domu

Szkło stanowi barierę chroniącą przed warunkami atmosferycznymi, a z drugiej strony pozwala przenikać promieniom słonecznym, które skutecznie ocieplają pomieszczenia oraz całą bryłę domu.

Zwykle montuje się je w salonie i pokojach dziennych. Przede wszystkim planując dom, trzeba zwrócić uwagę na dobre usytuowanie okien i ich poprawny kierunek. Właściwie dobrane i odpowiednio rozmieszczone świetnie absorbują promienie świetlne.

Nowoczesne okna posiadają wysoki współczynnik termoizolacji, co sprawia, że nie pozwalają na ucieczkę ciepła w sezonie grzewczym. Duże drzwi i okna winny być rozplanowane, jak wcześniej wspomniano, od strony południowej. Takie rozwiązanie pozwalają cieszyć się naturalnym światłem przez cały okres letni.

Dach w domu energooszczędnym

Nie tylko usytuowanie domu i rozmieszczenie pomieszczeń ma wpływ na rachunki za ogrzewanie, ale także kształt i materiał, z którego zrobiony jest dach. Mało osób zdaje sobie sprawę, że przez źle zaizolowane pokrycie może uciekać nawet 30% ciepła.

Forma i kształt dachu wynika zazwyczaj z bryły. Zazwyczaj domy w pełni energooszczędne mają kształt sześcianu, nie planuje się w nich dobudówek, czy dużych tarasów. Wtedy decyzja jest prosta- dach, jaki należy zamontować, ma kształt dwuspadowy z krótkim okapem albo jest pulpitowy. Jego połacie winny być nachylone pod kątem 46-60 stopni.

Dach, jak i usytuowanie domu powinien być położony względem stron świata- najczęściej są zorientowane w kierunkach północ-południe lub północny-wschód i południowy-zachód.

Inna zasada mówi, że im mniejsza jest powierzchnia dachu, tym straty ciepła też będą mniejsze, dlatego poleca się skorzystać z projektu domu wysokiego, z dużymi przeszkolonymi ścianami od strony południowej, gdzie pokrycie będzie stanowiło jedynie niewielki procent całej bryły nieruchomości.

Nie poleca się stawiać rozłożystych budynków parterowych, jednak jeśli taki się planuje, to powinien mieć on dach płaski.

Domy energooszczędne najczęściej są pokryte dachówkami. Jednak nie ma to wiele wspólnego z walorami energooszczędnymi, dachówka jest po prostu najpopularniejszych materiałem stosowanym do krycia domów. Coraz więcej Klientów wybiera jednak panele z fabrycznie wyprofilowanym rąbkiem stojącym łączonym na click.

Co więcej, wpływ na energooszczędność ma grubość izolacji termicznej. Niemniej jednak warto zaplanować takie pokrycie, do którego bez problemu będzie można przymocować kolektory słoneczne lub panele fotowoltaiczne. Do ich montażu stosuje się specjalne elementy i są to dachówki przyłączeniowe, czy specjalne profile z zaciskami do pokryć z blachy.

Inne parametry poprawiające warunki cieplne w domu to instalacja okien dachowych. Trzeba pamiętać, aby miały one jak najlepsze parametry termiczne, aby w okresach zimowych uciekało przez nie jak najmniej ciepła. Energooszczędne okna są specjalnie wzmacniane i wykonane przy użyciu nowoczesnej technologii. Kosztują też więcej niż te w wersji standardowej, jednak zwracają się po kilku zimach, skutecznie zmniejszając rachunki w zimnych miesiącach.

Zazwyczaj w domach planuje się zagospodarowanie wszystkich pomieszczeń, a okna dachowe winny je odpowiednio docieplać. Najlepiej, aby były zlokalizowane na stronę południową, podobnie jak wszystkie przeszklenie. Strona północna jest dużo zimniejsza, przez co może niepotrzebnie wychładzać budynek.

Na etapie projektu domu należy pamiętać, że nawet 30% ciepła może uciec, jeśli dach będzie ocieplony nieprawidłowo lub po prostu standardowo. Aby ono nie uciekało, założona izolacja powinna być grubsza, i dokładniej ułożona.

Roślinność i ukształtowanie działki

Chcąc mieć dom energooszczędny, należy patrzeć i planować przyszłościowo. Nie jest to tylko usytuowanie domu na działce względem stron świata, ale także ogród i zaplanowana roślinność wokół.

Powinien być on tak zaprojektowany, aby nie zacieniać ścian południowych, więc od tej strony poleca się sadzić niską roślinność, wykluczając wysokie krzewy i drzewa.

Co więcej, stwierdzono, że wpływ na ciepło w domu ma również rzeźba terenu. Tam, gdzie znajdują się naturalnie wytworzone zbiorniki wodne, duże skupiska drzew powstaje mikroklimat termiczny, który obniża ilość strat ciepła w otoczeniu. Najlepsze warunki występują na działkach położonych na południowych stokach osłoniętych ze strony północnej lasem.

Nachylenie terenu ma duże znaczenie, bowiem chroni bryłę budynku przed zimnymi wiatrami, a jednocześnie zwiększa nasłonecznienie domu.

Statystki mówią, że w okresie letnim najwięcej słońca jest na zboczach o nachyleniu 24 stopni, a w okresie zimowym o nachyleniu 80.

Planując dom energooszczędny, warto również zaplanować w jego sąsiedztwie rośliny osłonowe, które umożliwiają zastosowanie naturalnej ochrony termoizolacyjnej domu. Są to m.in. różnego rodzaju drzewa i krzewy, a także pnącza i mchy, które mogą rosnąć bezpośrednio na budynku.

Ważne są nie tylko gatunki roślin, ale również ich wielkość i kształt. Wysokie rośliny są nie tylko buforem wiatrowym niepozwalającym na wychłodzenie domu, ale także stanowią tzw. poduszkę powietrzną, która cechuje się dodatkowymi właściwościami termoizolacyjnymi.

W ich skład wchodzą głównie drzewa iglaste, wysokie rzędy krzewów, a także rośliny pnące. Zakłada się, że zasadzone wokół budynku powodują przyrost temperatury powietrza na zewnątrz nawet o 1-2 st.C, w stosunku do terenów gdzie obszar jest płaski, bez żadnej roślinności.

Co ważne, rośliny nie powinny być gęsto posadzone, ponieważ część wiatru musi przenikać do wewnątrz. Inaczej powstaje niekorzystne zjawisko- po zawietrznej stronie wytwarza się podciśnienie, które wpływa skrajnie niekorzystnie na zewnętrzną temperaturę.

Najważniejsze zasady dotyczące usytuowania energooszczędnego budynku

1. Zaplanowanie jak najmniejszego stosunku przegród zewnętrznych do kubatury domu, czyli tzw. zwarta bryła domu.
2. Nieskomplikowany dach – dach jednospadowy lub dach dwuspadowy, w przypadku domów parterowych poleca się dachy płaskie. Najlepsze rozwiązanie do energooszczędnego domu to dach jednospadowy o kierunku północnym.
3. Od strony północnej najmniejsza powierzchnia elewacji – wykluczenie ilości drzwi i okien. Jeśli jest to możliwe, poleca się częściowo zagłębić ścianę północną w gruncie, zazwyczaj wtedy, gdy budynek sytuowany jest na stoku wzgórza.
4. Od strony południowej największa powierzchnia przeszklonej elewacji. Można tam zastosować przeszklone ściany.
5. Szczelny budynek – zamontowane drzwi i okna o niskim współczynniku U i wysokim g.
6. Brak balkonów, a jeśli się je planuje to od strony południowej. Balkony są mostkami cieplnymi powstającymi z połączenia płyty balkonu ze stropem.
7. Kompleksowe podejście do energooszczędnego domu. Nie tylko właściwe usytuowanie domu na działce względem stron świata i wybór odpowiedniego kształtu dachu, ale także zaplanowanie ogrodu i roślinności wokół domu, korzystanie ze sprzętów pobierających jak najmniej energii elektrycznej, korzystanie z LED-owych źródeł światła, obniżanie temperatury ogrzewania na noc. Te drobne zmiany, nie tylko położenie domu pozwalają na to, aby dom oszczędzał ciepło, a rachunki za ogrzewanie były niskie.

Dlaczego wjazd na działkę od południa jest mniej korzystny?

Wjazd na działkę od strony południowej jest szczególnie niekorzystny, gdy jej powierzchnia nie jest zbyt duża. Wtedy ogród zazwyczaj robi się przed domem, a cała nieruchomość zostaje cofnięta w głąb posesji.

Lokalizacja ogrodu wymusza wówczas powstanie długiego podjazdu do garażu, a tym samym długiej ścieżki do wejścia. W tym przypadku stosowane są kompromisy, co oznacza, że salon, część dzienna i taras znajdują się od frontu, ale na drugiej części elewacji jest zlokalizowana brama garażowa, co nie wygląda zbyt estetycznie.

Połączenie ozdobnych okien i wjazdu nie jest najlepszym pomysłem, ale w tym przypadku koniecznym. Można również zastosować takie rozwiązanie: cofnąć garaż, umieścić salon w zachodniej części domu i zrobić ciemną kuchnię. Gdy posesja jest większa, wjazd od południa nie będzie stanowił tak dużego problemu, pomimo długiego podjazdu, garaż może być zlokalizowany nie w bryle domu, a jako osobny obiekt, przez co nic nie stoi na przeszkodzie, aby w części południowej umieścić część dzienną domu wraz z tarasem, a przed nim zrobić ogród.