Mur oporowy: koszt, rodzaje, budowa muru [krok po kroku]

Skarpy i wszelkiego typu pochyłości terenu niewątpliwie pięknie urozmaicają przestrzeń działki, jednak bywają też źródłem kłopotów. Na pewno wymagają odpowiedniego zabezpieczenia ziemi przed osuwaniem się. W takiej sytuacji zaleca się budowę muru oporowego. Czym jest mur oporowy, z jakich materiałów się go buduje i jakich formalności należy dopełnić? Wyjaśniamy w artykule, zapraszamy do lektury.

Czym jest mur oporowy?

Mur oporowy to konstrukcja podtrzymująca nasyp ziemny. Mur oporowy może służyć do:

• umacniania brzegów wgłębnika,
• zabezpieczenia fundamentów,
• budowy podjazdu,
• skracania stoków w małych ogrodach,
• stworzenia funkcjonalnych i estetycznych tarasów na pochyłym terenie.

W każdym razie mur oporowy jest konieczny tam, gdzie nachylenie skarpy byłoby na tyle duże, że groziłoby to osuwaniem się ziemi w wyniku poziomego parcia wynikającego z ciśnienia hydrostatycznego powodowanego przez wody gruntowe oraz spoistości i tarcia wewnętrznego gruntu.

Oprócz walorów funkcjonalnych mur oporowy stanowi także bardzo oryginalny element architektoniczny pomagający estetycznie zorganizować całą przestrzeń ogrodu.

Zgodnie z prawem budowlanym każdy mur oporowy będzie budowlą wymagającą uzyskanie pozwolenia na budowę.

Mury oporowe można wykonywać samodzielnie, ale tylko takie do 1,2 m wysokości, które nie wymagają głębokiego fundamentowania, specjalnego zbrojenia oraz skrupulatnych obliczeń dotyczących grubości betonu czy też naporu gruntu.

Wyższy mur oporowy, czy mury oporowe najczęściej stosowane w budownictwie drogowym muszą zostać zaprojektowane przez osobę posiadającą stosowne uprawnienia.

Warto jednocześnie podkreślić, że znacznie ciekawszym rozwiązaniem niż wysoki mur oporowy bywa tarasowana skarpa z mniejszymi murkami oporowymi, które umacniają poszczególne poziomy.

Tego typu ściany oporowe prezentują się wyjątkowo elegancko i dają możliwości ciekawej aranżacji przestrzeni, aczkolwiek są bardziej pracochłonne.

Mury oporowe spotyka się nie tylko w budownictwie prywatnym, ściany oporowe to dość powszechne rozwiązanie w budownictwie drogowym, rolniczym czy przemysłowym. Mur oporowy umacnia nasypy, służy do stabilizacji skarp czy uskoków ziemnych.

Zbrojone prętami stalowymi ściany oporowe są bardzo charakterystyczne dla budowy mostów, tuneli czy w budownictwie drogowym stosowane w celu poprowadzenia drogi na terenach górzystych.

Murki oporowe w świetle prawa

Bardzo ważne, aby pamiętać o konieczności uzyskania pozwolenia na budowę murku oporowego i to niezależnie od tego jaką wysokość czy całkowite rozmiary ma ściana oporowa.

Nie ma nawet znaczenia, że dany mur oporowy pełni jednocześnie funkcję ogrodzenia i jego wysokość nie przekracza 2,2 m. Jeżeli ściana oporowa ma za zadanie przede wszystkim zabezpieczenie gruntu przed osuwaniem się ze względu na różne poziomy terenu po obu stronach konstrukcji, należy dopełnić stosownych formalności i wnioskować o wydanie pozwolenia na budowę.

Niektórzy inwestorzy sądzą, że niewielkie mury oporowe można uznać za elementy małej architektury, ale według przepisów nie istnieje podział na małe mury oporowe i duże mury oporowe.

Nieistotne będzie również to, że mury oporowe przypominają z wyglądu jakieś elementy małej architektury, np. gazon.

Raczej nie warto ryzykować budowy bez pozwolenia, ponieważ organ nadzoru budowlanego może i tak zakwalifikować konstrukcję pełniącą funkcję ozdobną za murek oporowy i żądać rozbiórki w przypadku budowy przed pozwolenia.

W każdym razie bardzo wielu inwestorów nawet nie zdaje sobie sprawy z faktu, że dokonali samowoli budowlanej.

Z kolei inni budując mury oporowe liczą na brak kontroli ze strony Nadzoru Budowlanego.

Trzeba jednak mieć świadomość, że w razie skargi Inspektorat raczej będzie się opierać na literze prawa i z pewnością nie uzna konstrukcji muru oporowego za ozdobę, a za budowlę.

Warto o tym pamiętać jeszcze przed rozpoczęciem stawiania ścian oporowych.

Dokumentacja związana z uzyskaniem pozwolenia na budowę murku oporowego powinna zawierać projekt zagospodarowania terenu wykonany na aktualnie obowiązującej mapie oraz projekt architektoniczno-budowlany.

Gdzie zazwyczaj pojawiają się murki oporowe w ogrodzie?

Miejsc na ściany oporowe może być w ogrodzie kilka, w zależności od potrzeb.

Czasami konieczny będzie mur oporowy wzdłuż ogrodzenia, co pozwoli wzmocnić nasyp, ale zarazem osłonić ogród przez spojrzeniami przechodniów.

Na mur oporowy można nasadzić rośliny, dzięki czemu szybko można stworzyć skuteczną izolację o walorach dekoracyjnych.

Ciekawym rozwiązaniem, zwłaszcza dla właścicieli psów, będzie także budowa muru oporowego cofniętego w głąb ogrodu.

Pupile mogą swobodnie wtedy biegać pomiędzy ogrodzeniem a murem oporowym bez ryzyka zniszczenia zieleni, a jednocześnie pilnować posesji.

W przypadku parteru budynku wyniesionego ponad teren parceli warto usypać skarpę obok ściany piwnicy, a wtedy to ściana piwnicy będzie pełnić funkcję muru oporowego.

Kiedy jej stromość wynosi powyżej 30°, to korzystnie będzie zbudowanie drugiego muru oporowego po stronie przeciwnej, co zapobiegnie osypywaniu się ziemi np. trawnik zlokalizowany u podnóża skarpy.

Ciekawą formą kształtowania terenu jest wgłębnik, czyli dość rozległe zagłębienie. Jeśli decydujemy się na takie rozwiązanie należy wzmocnić jego brzegi murem oporowym, a w samym wgłębniku będzie miejsce na rośliny dekoracyjne, kącik wypoczynkowy bądź jakiś element małej architektury.

Na działkach pochyłych idealnie się sprawdzi ogród tarasowy, a więc z płaszczyznami poziomymi podpartymi murami. Ładnie to wygląda i jest bardzo komfortowe w użytkowaniu. Takie rozwiązanie jest również możliwe na płaskim terenie, ale wymaga najczęściej dowiezienia ziemi oraz użycia ciężkiego sprzętu, co w dużym stopniu zwiększa koszty budowy.

Warto pamiętać, aby nie stosować zbyt wysokich murów oporowych na małych przestrzeniach, ponieważ nie będzie to prezentować się elegancko.

Materiały do budowy murów oporowych

Mury oporowe mogą zostać wykonane na kilka różnych sposobów, a do ich budowy wykorzystuje się rozmaite materiały.

W zależności od możliwości finansowych oraz gustu będą to:

• cegły klinkierowe,
• łupki,
• mury oporowe z kamienia,
• otoczaki,
• drewno,
• beton układany w szalunku,
• kształtki betonowe,
• gotowe mury oporowe prefabrykowane.

Mimo że podstawowym zadaniem murów oporowych  jest odpowiednie zabezpieczenie skarp ziemnych, to nie należy bagatelizować ich funkcji estetycznej. Ściany oporowe pomogą wykreować piękną przestrzeń ogrodu.

Nie ma także przeszkód, aby wykorzystać ściany oporowe do tworzenia rabat podwyższonych bądź stabilizowania schodów.

Natomiast niskie murki oporowe pozwalają dobrze zorganizować cały teren ogrodu – buduje się z nich eleganckie rabaty podwyższone, skalniaki, a także umacnia się nimi skarpy wokół tarasów.

Murki oporowe betonowe

Beton jest materiałem cieszącym się dużą renomą ze względu na swoją trwałość, ale również szerokie możliwości aranżacyjne.

Szczególną wytrzymałością charakteryzują się ściany oporowe ze zbrojeniem. W tym przypadku wymagana jest jednak duża wiedza teoretyczna i spore umiejętności, aby całość konstrukcji została zrobiona prawidłowo. Specjalnie profilowane bloczki betonowe na ściany oporowe są bardzo „plastyczne” i można im nadawać praktycznie dowolny kształt i np. formować ciekawie prezentujące się łuki. Idealnie też nadają się do budowy wysokich murów oporowych.

Ściana oporowa betonowa może zostać wykończona w interesujący sposób poprzez zastosowanie rozmaitych okładzin. Beton jest niezwykle popularnym materiałem na wykonanie ściany oporowej prefabrykowanej.

Doskonale prezentują się elementy betonowe imitujące kamień naturalny – specjalnie postarzane kostki, bruk i płyty o krawędziach dość nierównych jakby obtłuczonych.

Mogą to także być bloczki przypominające kamień łupany. Takie rozwiązanie pozwala na spore oszczędności inwestycyjne. W końcu beton jest znacznie tańszy niż naturalny kamień.

Warto przy tym wspomnieć, że w ofercie rynkowej są dostępne płytki betonowe pokryte prawdziwym kamiennym grysem z różnorodnych rodzajów kamienia. To sprawia, że ich powierzchnia nie robi się śliska nawet podczas padającego deszczu. Tego typu elementy można więc zastosować również do wykonania stopni schodów.

Świetnie też wyglądają mury oporowe z betonowych gazonów – kształtek, które skutecznie hamują erozję gleby.

Mury oporowe mogą mieć postać prostokątnych, wielościennych bądź okrągłych donic bez dna.

Należy je układać stopniowo jeden element na drugim z zachowaniem przesunięcia w stronę skarpy, a następnie wypełnia się je ziemią, ewentualnie żwirem.

Można je kłaść na dobrze ubitej warstwie tłucznia i wtedy pierwsza kształtka będzie zagłębiona w ziemi.

Drugi sposób polega na układaniu na fundamencie betonowym i w tym przypadku trzeba pamiętać o konieczności dodania warstwy tłucznia przy gruntach nieprzepuszczalnych.

W obu metodach kluczowe jest niezwykle precyzyjne wypoziomowanie terenu, aby całość prezentowała się estetycznie i nie sprawiała wrażenia chaosu.

Jeżeli obsadzi się wypełnione ziemią kształtki kaskadowo roślinnością, to uzyskuje się niesamowity efekt naturalnego ogrodu zielonego.

Trzeba jedynie wybierać gatunki odporne na suszę, a to ze względu na szybkie przesuszanie podłoża w takiej konstrukcji.

Doskonałym pomysłem będzie zaś instalacja nawadniania automatycznego, kiedy nasadzone rośliny mają większe wymagania.

Wyjątkowo solidne mury oporowe z betonu układa się w przygotowanym wcześniej szalunku. Możliwe jest samodzielne ich wykonanie, ale jedynie w przypadku murów nieprzekraczających 1-1,2 m wysokości. Trzeba tylko pamiętać o zrobieniu fundamentu poniżej punktu zamarzania gruntu oraz o dylatacjach co 5 m.

Wyższe ściany oporowe wymagają solidnego wzmocnienia, więc konieczny okazuje się kontakt z architektem, który wykona stosowny projekt ściany oporowej i obliczenia naporu ziemi.

Przy podstawie ścianki oporowe umieszczone mają sączki drenarskie, dzięki którym woda jest odprowadzana do studzienki chłonnej. Z tyłu konstrukcji układa się warstwę odsączającą ze żwiru, a także odpowiednią izolację z folii fundamentowej.

Koszt bloków betonowych wynosi około 50 zł/m2. Cena robocizny ze sprzętem i szalunkami wynosi 600-800 zł/mb.

Mury oporowe z naturalnego kamienia

Kamień jest materiałem trwałym, a przy tym wyjątkowo eleganckim. Największą wadą tego rozwiązania będzie wysoka cena. Przy stawianiu murków oporowych można wykorzystać różne rodzaje kamienia. Popularna jest także ściana oporowa z gabionów.

Trwałe mury oporowe z granitu

Granity wydobywane w polskich kopalniach charakteryzują się jasnoszarą barwą, zaś te z zagranicznych wyróżniają się uziarnieniem w kolorze żółtym, czerwonym, zielonym i brązowym. Ten wyjątkowo wytrzymały materiał posiadający świetną odporność na ściskanie i ścieranie idealnie nadaje się na mury oporowe.

Ponadto ze względu na niską nasiąkliwość wykazuje mrozoodporność.

Elementy z granitu łatwo polerować, jednak konieczne jest staranne dobieranie kamienia, ponieważ trudno byłoby je obrabiać w warunkach stricte amatorskich – potrzebne są specjalistyczne urządzenia do tego typu prac.

Bloczek granitowy o wymiarach 10 × 20 × 40 cm (czyli formiak) kosztuje 15-20 zł.

Mury oporowe z bazaltu

Jego cechą gatunkową jest niemal czarna barwa, aczkolwiek dostępne są również odmiany bazaltu w odcieniach ciemnej zieleni i kolorze brunatnym.

Naturalne pokłady tego materiału znajdują się w Górach Świętokrzyskich, na Dolnym Śląsku i na Podlasiu.

Bazalt, podobnie jak granit, jest wyjątkowo wytrzymały i odporny na ścieranie, a poza tym wykazuje dobrą odporność na działanie kwasów (co ma znaczenie w kontekście kwaśnych deszczów).

Kostki i bloczki bazaltowe można szlifować i polerować. Kiedy się je szczotkuje i płomieniuje to ich powierzchnia staje się antypoślizgowa.

Największy problem z bazaltem dotyczy jego wysokiej ceny, ponieważ koszt formiaka wynosi 35-50 zł. To dlatego najczęściej łączy się elementy bazaltowe z innymi materiałami. 

Ściana oporowa z piaskowca

To wyjątkowo popularny materiał w naszym kraju, którego złoża znajdują się w Górach Świętokrzyskich, Karpatach i na Dolnym Śląsku.

Popularność jego wynika głównie z wyjątkowo łatwej obróbki oraz różnorodności dostępnych barw i odcieni.

Bardzo często wykorzystuje się kamienie o barwie jasnoszarej lub beżowej, ale można też zdecydować się na piaskowiec w odcieniach koloru żółtego, czerwonego bądź różowego.

Piaskowiec nie jest tak wytrzymały i odporny na ścieranie, jak bazalt i granit.

Łatwo może się kruszyć, a jednocześnie nasiąkać wodą, co powoduje pęknięcia szczególnie po zimie.

Dlatego należy liczyć się z koniecznością wymiany niektórych elementów konstrukcji co jakiś czas, chyba że zwróci się wyjątkową uwagę na zabiegi konserwacyjne.

Warto także pamiętać, że niektóre rodzaje piaskowca mogą alkalizować glebę pod wpływem wilgoci.

Ma to znaczenie w kontekście obsadzania murów roślinnością.

Na pewno niewskazane będzie sadzenie iglaków i wrzosów preferujących bardziej kwaśne środowisko.

Koszt piaskowca kształtuje się na poziomie około 500-600 zł/tonę.

Mury oporowe z kamieni otoczaków

To wprost idealny materiał na budowę trwałych murków oporowych.

Otoczaki z pól będą miały okrągły bądź jajowaty kształt i powierzchnię delikatnie chropowatą.

Natomiast te z rzek są gładkie i dość mocno spłaszczone.

Mogą mieć różną wielkość, ale wszystkie wyróżniają się zaokrąglonymi krawędziami.

Przy układaniu murków oporowych z otoczaków trzeba pamiętać o lekkim zakopaniu całej konstrukcji, ewentualnie przysypaniu żwirem i obsadzeniu roślinnością.

Zwykłe otoczaki granitowe kosztują około 450-500 zł/tonę.

Trochę większy wydatek, nawet kilkukrotnie, będzie na sprowadzane otoczaki z żółtymi, różowymi lub zielonymi żyłkami, które wyróżniają się niezwykle pięknym wyglądem.

Łupki kamienne na mury oporowe

Cechą charakterystyczną tego typu skał jest rozwarstwianie się na cienkie płytki, co pozwala na uzyskanie wyjątkowo ciekawych efektów dekoracyjnych.

Do układania suchych murków wykorzystuje się głównie większe kamienie.

Łupki fyllitowe mają jasnoszarą bądź grafitową barwę i są zbudowane z naprzemiennie ułożonych warstw jaśniejszych i ciemniejszych.

Nie są tak wytrzymale i trwałe, jak łupki kwarcytowe o jasnoszarej barwie mieniącej się w promieniach słonecznych.

Z kolei łupki serecytowe są złożone z płytek w odcieniach miodowobrązowych, kiedy zawierają soczewki kwarcu albo szarych z fakturą dość metaliczną.

Oprócz kamieni łupanych ciekawie też prezentują się kamienne ciosy, które układa się płaskimi powierzchniami przylegającymi do siebie.

Koszt tony łupków wynosi 750-900 zł w zależności od rodzaju kamienia.

Konglomerat na mury oporowe

Jest to kamień syntetyczny, który powstaje ze zmielonego kamienia naturalnego oraz tworzywa sztucznego.

Dodatkowo zostaje wzmocniony włóknem szklanym.

To ciekawa opcja oszczędnościowa szczególnie na okładziny — charakteryzująca się trwałością, odpornością na działanie promieniowania UV, wilgoci oraz obciążenia.

Mury oporowe z drewna

Drewno zawsze wyśmienicie prezentuje się w ogrodzie i wygląda nadzwyczaj naturalnie.

Do stawiania murów oporowych można wykorzystać bale lub paliki z drewna krajowego, jak dąb, modrzew bądź akacja.

Jednak znacznie lepsze będzie drewno egzotyczne, a szczególnie gatunki, które nie wymagają impregnacji i zabiegów pielęgnacyjnych, jak teak.

Są jednak droższe od gatunków rodzimych.

Drewno sprawdzi się przy niezbyt wysokiej i niezbyt stromej skarpie, kiedy siła naporu gruntu nie będzie szczególnie duża.

Drewno krajowe musi zostać poddane impregnacji ciśnieniowej, aby spełniło swoje zadanie.

Poszczególne elementy należy połączyć specjalnymi klamrami ze stali nierdzewnej.

To da większą stabilność i wytrzymałość całej konstrukcji.

Nawet głębokie wkopanie bali w ziemię bywa niewystarczające.

W związku z tym, że szczeliny nie są wypełnione spoiwem, to można je obsadzić roślinami.

Mury oporowe z cegły klinkierowej

Na mur oporowy z klinkieru wykorzystuje się taką samą cegłę jak przy elewacji. Konieczne jest zastosowanie zaprawy murarskiej oraz folii fundamentowej od strony skarpy, co ochroni mur oporowy przed wilgocią. Jednocześnie zapobiegnie pojawianiu się białych wykwitów na cegle.

Jest to bardzo solidna i wytrzymała konstrukcja, która jednocześnie ma wysokie walory estetyczne.

Mury oporowe z klinkieru idealnie pasują do zieleni roślin, a ponadto fantastycznie komponują się z innymi materiałami.

Mur oporowy z klinkieru wyjątkowo pięknie będzie się prezentować w zestawieniu z drewnem.

Dostępne są różne wersje kolorystyczne klinkieru, nie tylko najbardziej tradycyjne w odcieniach ceglastej czerwieni.

Cegły klinkierowe mogą być gładkie albo mieć fakturę nieregularną.

Metr kwadratowy muru oporowego z klinkieru kształtuje się od 100-130 zł za klasyczne kolory do 200-250 zł za bardziej oryginalne z cegły grafitowej bądź ciemnobrązowej.

Najczęściej budowane rodzaje murów oporowych

Mury oporowe najczęściej stosowane w ogrodzie możemy podzielić na kilka typów:

• Mury oporowe suche. W tym przypadku nie potrzeba żadnej zaprawy do ich budowy, a stabilność całej konstrukcji gwarantuje odpowiednie ułożenie poszczególnych elementów. Tego typu mury oporowe wznosi się więc z kamienia łupanego bądź kamiennych ciosów ułożonych płaskimi powierzchniami do siebie. Na te ściany oporowe nie nadają się kamienie polne, natomiast idealny jest piaskowiec. Ściany oporowe mogą mieć różną wielkość, ale na pewno do ich budowy niezbędne są duże i podłużne kamienie, które zakotwią murek oporowy w podłożu. Fundament stanowić będą kamienne bloki, ale można również wykorzystać do tego celu betonowe bloczki fundamentowe, co jest znacznie tańszym rozwiązaniem. W przypadku gruntu nieprzepuszczalnego konieczna jest warstwa tłucznia oraz drenaż żwirowy z tyłu muru. Należy zadbać, aby mur oporowy był pochylony w odpowiednią stronę. Jednocześnie jego szerokość musi odpowiadać co najmniej 1/3 wysokości. Co ważne, mur oporowy suchy nie może być wyższy niż 80 cm, aby konstrukcja pozostała w pełni stabilna. W związku z tym, że woda może się swobodnie przemieszczać szczelinami pomiędzy kamieniami, to nie ma potrzeby ułożenia sączków drenarskich.  Pracę zaczyna się od wykopania rowku u podnóża skarpy na mniej więcej 30-50 cm głębokości i szerokości odpowiadającej 1/3 wysokości zaplanowanego muru. Następnie należy wsypać około 30 cm grubego żwiru bądź tłucznia kamiennego i dobrze go ubić. Na warstwie drenażu układa się kamienie podwalinowe o grubości co najmniej 10 cm. Trzeba też pamiętać o drenażu pomiędzy murkiem a skarpą. Kamienie układa się systemem mijankowym z zachowaniem tego samego poziomu na całej grubości muru. Co 2-3 warstwy umieszcza się większe kamienie o szerokości odpowiadającej grubości muru. Część z nich ma charakter kotew wbijanych pionowo w grunt. Suchy murek oporowy nie wymaga spoiwa, ale niezwykle efektownie będzie się prezentować porośnięty kwiatami ogrodowymi, czy inną roślinnością. Warstwa gliny, torfu i wody zapewnia dobre warunki do wzrostu roślin, a jednocześnie stanowi swoistą zaprawę łączącą kamienie. Ważne, aby rośliny sadzić podczas wznoszenia całej konstrukcji. Podłoże powinno mieć mniej więcej 2 cm grubości i pozostawać wilgotne. Jeżeli roślinność ma pokryć ładnie cały mur, to na metr kwadratowy powierzchni należy przygotować 6 sadzonek. Rośliny sadzi się w ten sposób, że część zielona pozostaje poza licem, na korzeniach układa się drugą warstwę spoiwa, a następnie całość przyciska się kamieniem z kolejnego rzędu.
• Mury oporowe murowane. Mury oporowe tego typu robi się z bloków betonowych, cegieł klinkierowych bądź kamienia ułożonego na fundamencie, a poszczególne elementy łączy zaprawa cementowa. Na początku należy wykopać dół pod fundament na głębokość 40-50 cm i umieścić w nim około 30 cm warstwy drenażowej z tłucznia albo grubego żwiru. Kolejny etap to wylanie fundamentu pod ściany oporowe o grubości około 20 cm. Trzeba zwrócić uwagę, aby mur oporowy został lekko osadzony w gruncie, natomiast przy podstawie muru oporowego znalazły się sączki drenarskie odprowadzające wodę opadową do studzienki chłonnej bądź jego lico. W ten sposób zabezpiecza się ścianki oporowe przed zniszczeniem w wyniku ulewnego deszczu i naporu ciężkiej gleby. Stawianie muru oporowego zaczyna się od narożnika. W przypadku muru oporowego z kamienia, na samym dole powinny się znaleźć największe kamienie. Jeżeli stosuje się kamienie o wysokiej nasiąkliwości, jak wapień czy piaskowiec, to konieczna jest warstwa izolacyjna. Rzędy muru układa się według zasad przewiązywania murarskiego. Oznacza to, że każdą spoinę należy przykryć całym elementem, a poszczególne warstwy łączy zaprawa cementowa. Bardzo istotne jest, aby spoiny pionowe kolejnych warstw nie łączyły się, co powodowałoby osłabienie stabilności konstrukcji. Co 3-4 warstwy wbija się w skarpę długie elementy, które tworzą zakotwienie muru. Długie mury oporowe muszą mieć szczelinę dylatacyjną co 5 m. Po dwóch tygodniach spoiny pomiędzy cegłami lub kamieniami wypełnia się mrozoodporną zaprawą do spoinowania. Bardzo podobnie wygląda stawianie muru oporowego z bloków kamiennych, z tym że pomija się zakotwienie w skarpie. W przypadku bloków betonowych i pustaków konieczny jest głębszy wykop – na 70-100 cm, a mur oporowy zaczyna się układać na równi z powierzchnią gruntu. Pierwsza warstwa jest murowana po stwardnieniu fundamentów, na zaprawie cementowej o grubości 3 cm. Każdy kolejny rząd pustaków układa się z przesunięciem, aby mur oporowy miał nachylenie wynoszące 60°. Warto podkreślić, że mur oporowy z bloczków może mieć maksymalnie 150 cm, a ten z pustaków nawet 200 cm wysokości.
• Mury oporowe masywne. Te ścianki oporowe wykonuje się z betonu wylewanego w szalunku. W betonie konieczne jest zbrojenie prętami stalowymi zwiększające wytrzymałość i stabilność konstrukcji – najlepiej sprawdza się zbrojenie prętami stalowymi rozstawionymi co 15 cm. Stalowe pręty o grubości 8-12 mm łączy się prętami rozdzielczymi o grubości 8-10 mm. Fundamenty na gruntach spoistych pod betonowy mur oporowy powinny mieć głębokość 50 cm, a na piaszczystym wystarczy 30 cm. Konkretna głębokość zależy też od wysokości i szerokości muru oporowego. Pod betonowy mur oporowy niezbędna jest warstwa drenażowa. Należy pamiętać o wykonaniu obustronnego szalunku, do którego wlewa się beton w proporcjach – 1 część cementu, 1 część wapna oraz 3 części piasku. Beton układa się warstwami o grubości 10 cm. Szalunek usuwa się po zastygnięciu betonu. Trzeba jednak pamiętać o zwilżaniu muru do czasu osiągnięcia pełnej twardości betonu. Betonowy murek oporowy może mieć nie tylko ciekawy kształt, ale także być niezwykle estetycznie wykończony. Poza najtańszym rozwiązaniem, jakim jest zatarcie na gładko i pomalowanie, warto murek oporowy wykończyć:
  • cegłą klinkierową,
  • płytkami elewacyjnymi,
  • drewnem,
  • dowolnie wybranym kamieniem lub jego imitacją.