Ogród japoński: rośliny, dekoracje i projekt ogrodu w stylu japońskim

Ogród japoński jest jednym z najczęściej tworzonych rodzajów ogrodu. Zarówno tradycyjne, jak i nowoczesne ogrody japońskie mogą być w łatwy sposób aranżowane w taki sposób, aby spełniały potrzeby i wyobrażenia właściciela terenu zielonego.

Ogrody w typie japońskim są bardzo uniwersalne. Małe ogrody japońskie możemy znaleźć w ogródkach na przedmieściach, duże ogrody japońskie przy rezydencjach, a dostępne publicznie w centrach wielkich miast.

Przydomowy ogród w stylu japońskim

Zasady aranżacji i założenia projektu ogrodu japońskiego zależne są od jego stylu. Oczywiście nadrzędnym celem wszystkich będzie stworzenie pięknej, zielonej przestrzeni w kontrolowanym środowisku. Zarówno rośliny do ogrodu japońskiego, jak i dekoracje, czy elementy małej architektury są dopasowywane do danego ogrodu w zależności od potrzeb i ostatecznego stylu.

Jak zaaranżować ogród japoński krok po kroku?

Istnieje kilka rodzajów japońskich ogrodów. Są to:

• ogród japoński Chaniwa,
• ogród japoński Karensansui,
• ogród japoński Tsukiyama,
• ogród japoński Kaiyu-shiki.

Te rodzajów japońskich ogrodów przedstawimy pokrótce poniżej.

Ogród japoński Chaniwa

W ogrodach Chaniwa odbywała się japońskie ceremonie herbaciane. Naturalnie zatem, w centralnej części japońskich ogrodów Chaniwa umieszczany był pojedynczy akcent – dom herbaciany. Cały ogród japoński Chaniwa jest zatem zaprojektowany w sposób prosty — wokół dróżki prowadzącej do chaty, w której odbywają się ceremonie herbaciane. Tan ogród japoński często zawiera dekoracje, takie jak kamienne latarnie i misy służące do tradycyjnego oczyszczania przed przystąpieniem do rytuału herbacianego. Ogród japoński Chaniwa może być również zbudowany w sąsiedztwie oczka wodnego.

Ogród japoński Karensansui

Ogród w stylu japońskim Karensansui można opisać jako aranżowany pod wpływem filozofii Zen. Elementy ogrodu mają symboliczne znaczenie, które cechuje harmonia, a przejawia się to w suchym aranżacji suchego, naturalnego krajobrazu japońskich ogrodów Karensansui. Ten ogród japoński reprezentuje styl suchego ogrodu, w którym nie znajdziemy oczek wodnych, czy strumyków, nie wymaga więc użycia wody. Pojawi się za to zagrabiony żwir, piasek i oczywiście kamienie. Zgodnie z tradycją japońskich ogrodników, w ogrodzie w stylu japońskim Karensansui dużą uwagę zwraca się na wyrafinowany minimalizm i kształt obiektów – zarówno roślin, jak i  dekoracji – a także tego, w jaki sposób korespondują z pozostałymi elementami. Bardzo często suche ogrody Karensansui cechuje harmonia i zróżnicowana rzeźba terenu, a aranżuje się je w taki sposób, aby cały ogród japoński był widoczny z domu.

Ogród japoński Tsukiyama

Ostatnim typem ogrodu japońskiego, jaki opiszemy w tym artykule jest Tsukiyama. Ogrody japońskie Tsukiyama można określić dwoma słowami: przestrzeń i ergonomia. Głównym celem, przy tworzeniu japońskich ogrodów Tsukiyama, jest zaprojektowanie dużej przestrzeni, w której znajdziemy liczne mniejsze. Założenia aranżacji ogrodu Tsukiyama doskonale sprawdzą się na niewielkich działkach budowlanych. Poprzez chowanie lub dobieranie poszczególnych elementów ogrodu japońskiego w taki sposób, aby tworzyły one spójną całość, możliwe jest takie zagospodarowanie nawet małej przestrzeni, aby wyglądała ona na dużą. Ogród japoński Tsukiyama jest szczególnie popularny w Japonii, gdzie przestrzeń użytkowa jest często mocno ograniczona.

Japońskie ogrody inspiracje

Zakładając ogród japoński, potrzebne Ci będą przede wszystkim dwie rzeczy: cierpliwość i projekt ogrodu. Aby w pełni odkryć potencjał, jaki kryje za sobą ogród japoński, trzeba czasu. Mimo że ogrody japońskie wyglądają bardzo naturalnie, to jednak każdy ich element jest pieczołowicie rozplanowany. Uzyskanie takiego efektu nie obędzie się bez skrupulatnego i dokładnego projektu, a także wiedzy, umiejętności i chęci eksperymentowania. Pierwszą kwestią, jaką musisz wziąć pod uwagę planując założenie takiego ogrodu jest to, jaką przestrzeń masz do swojej dyspozycji. Odpowiedź na poniższe pytania:

• Jakiej jest ona wielkości?
• Jakie zawiera elementy, nad którymi możesz popracować (a może nawet wykorzystać w swoim przyszłym ogrodzie)?
• Jakiego rodzaju ziemia znajduje się na danym terenie?

Oczywiste jest, że polskiemu klimatowi daleko jest do tego, który panuje w Japonii. Jednak nie ma powodów do obaw. W polskich warunkach też można samemu zrobić ogród japoński. Wraz ze wzrostem popularności, w sklepach ogrodniczych możemy znaleźć krzewy ozdobne i rośliny do ogrodu japońskiego, które sprawdzą się w naszym klimacie i doskonale będą prezentować się w ogrodzie inspirowanym japońskim stylem. Co więcej, w wielu ogrodach japońskich w innych strefach klimatycznych używa się jedynie lokalnych roślin. Podczas projektowania warto jest tworzyć ogród w myśl zasady naśladownictwa przyrody. Aby cieszyć się prawdziwym pięknem stylu japońskiego w ogrodnictwie, należy zadbać o to, żeby teren wyglądał naturalnie – jakby był zaprojektowany bez działania człowieka. Stylowi japońskiemu sprzyja również symulowanie dużej przestrzeni poprzez użycie elementów miniatury. Główne cechy japońskiego ogrodu? Prostota i elegancja, a jednocześnie harmonia i asymetria. Mimo że nie we wszystkich typach znajdziemy wodę (przykład stanowi ogród japoński Karensansui) to jednak właśnie ten element – jeśli już się w nim  pojawia – jest ogromnie ważny. Woda jest symbolem życia, a w kraju kwitnącej wiśni oznacza przemijanie wprowadzając element ruchu. Także karpie koi mają symboliczne znaczenie.

Najlepiej, aby nieustannie przelewała się z jednego zbiornika do drugiego. Warto również pomyśleć o aranżacji w ogrodzie japońskim choćby niewielkiego wodospadu. Innym niezwykle ważnym elementem jest kamień naturalny. To właśnie kamienie można znaleźć na większości zdjęć ogrodów japońskich. Kamień jest symbolem stałości i niezmienności natury. W ogrodzie japońskim najlepiej widziany jest kamień w jasnych kolorach i regularnych kształtach. Kamieniem mogą być wyłożone ścieżki. Pamiętajmy jednak, że ścieżki w ogrodzie japońskim powinny wić się między poszczególnymi rabatami, ale nigdy krzyżować.

Rośliny idealne do japońskiego ogrodu

W japońskim ogrodzie dominującym kolorem jest zieleń. Kwiaty ogrodowe występują w nim rzadziej i stanowią jedynie ozdobnik do spokojnej i stonowanej aranżacji. Jeśli się pojawiają, to możemy je znaleźć w delikatnych barwach takich, jak:

• biel,
• fiolet,
• jasny róż.

Jakie kwiaty wybrać do ogrodu japońskiego? Wybór kwiatów do jest z założenia ograniczony. Najlepiej sprawdzą się tutaj kwiaty o ciekawym, ale subtelnym kształcie:

• lilie,
• astry,
• lotosy,
• chryzantemy,
• peonie,
• storczyki,
• narcyzy.

Charakterystyczne dla ogrodów w tym stylu są niskie rośliny do ogrodu japońskiego, oraz rośliny okrywowe do ogrodu japońskiego. Popularne są zwłaszcza:

• wiśnie,
• magnolie,
• azalie japońskie,
• jaśminowce.

Krzewy kolorowe i kwiaty w ogrodach japońskich mają funkcję symboliczną. Rośliny do ogródka japońskiego uosabiają pory roku. Zielone rośliny symbolizują długowieczność.

Azalie

Azalie były uprawiane przez japońskich ogrodników od stuleci. Te rośliny do ogrodów japońskich są doceniane za swój niezwykły kształt, wielobarwność, a także ogromne zróżnicowanie gatunkowe. Azalia to niski krzew, rosnący do maksymalnej wysokości 120 cm i szerokości około 150 cm. Zakwita wczesną wiosną, więc kwiaty są piękną ozdobą  już, kiedy na zewnątrz zaczyna być trochę cieplej. Azalie japońskie lubią stanowiska osłonięte przed wiatrem (zwłaszcza tym jesienno-zimowym), a także niezbyt ostre nasłonecznienie — gdyż to mogłoby spowodować zbyt wczesne pojawienie się pączków. Azalie po okresie kwitnienia należy przygotować na zimę. Najlepiej poprzez ściółkowanie i okrycie gałązkami iglaków. Idealnym podłożem dla azalii jest gleba przepuszczalna, o kwaśnym odczynie. Roślina bardzo nie lubi ziemi wapiennej, zbyt mokrej lub przesuszonej. Jeśli mamy ziemię piaszczystą, wystarczy ją wzbogacić torfem w proporcji 1:1. Jeśli natomiast azalię chcemy posadzić na stanowisku z ciężką glebą, w celu jej rozluźnienia należy ją zmieszać z kwaśnym podłożem. Dla azalii szczególnie groźne jest przesuszenie podłoża, dlatego wymaga ona regularnego nawadniania. Woda do azalii powinna być miękka, koniecznie niewapienna. Do podlewania rośliny możemy wykorzystać deszczówkę lub wodę ze stawu. Azalia nie wymaga cięcia, jednak przesuszone gałązki i kwiatostany powinno się usuwać. Starsze krzewy można podcinać od dołu, aby pobudzić wzrost młodych pędów. Azalię należy nawozić nawozami wolno-działającymi.

Bambus

Bambus jest rośliną charakterystyczną dla japońskiego ogrodu, jednak w dalszym ciągu nie cieszy się on dużą popularnością w naszym kraju. Wiele odmian bambusa jest mrozoodpornych, dlatego niestraszne im nawet niskie temperatury. Bambusy rosną bardzo szybko i w krótkim czasie mogą osiągnąć wysokość nawet kilku metrów. Warto jest je zatem regularnie przycinać. Sadzonki umieszcza się na glebie obojętnej, niepiaszczystej. W miejscu mocno nasłonecznionym i osłoniętym od wiatru. Ziemia pod bambusem powinna być cały czas wilgotna, ale nie mokra. Należy ją podlewać regularnie niedużymi ilościami wody. Średnio co 7-14 dni bambus powinien być nawożony nawozem azotowym. Bambus jest rośliną odporną na choroby. Czasem jednak mogą zacząć żerować na nich szkodniki, warto się przed nimi zabezpieczyć. W okresie zimowym korzenie bambusa należy okryć słomą i kompostem.

Kamelia japońska

Kamelia japońska należy do naprawdę wdzięcznych krzewów, które nawet zimą pozostają intensywnie zielone. Niestety nie jest całkowicie mrozoodporna, dlatego nie wszędzie się sprawdzi. Pielęgnacja kamelii nie jest łatwa, gdyż wymaga specyficznych warunków. Piękne, gęste krzewy i małe drzewka, najlepiej czują się w miejscach jasnych, jednak nie intensywnie nasłonecznionych. Kamelia wymaga również określonej, dość niskiej temperatury — w przedziale pomiędzy 10 a 16 stopniami Celsjusza. Kamelię japońską w naszych warunkach klimatycznych najlepiej jest hodować w donicy, którą można swobodnie przestawiać w ramach zmieniających się temperatur. Roślinę należy regularnie zraszać i pozostawiać na podstawku cienką warstwę wody. Wiosną i jesienią powinna być obficie podlewana. W okresie wiązania pąków już znacznie mniej. Po zakwitnięciu ponownie możemy wrócić do intensywniejszego podlewania rośliny. Kamelię japońską należy nawozić średnio co 2 tygodnie. Najlepiej płynnymi nawozami do roślin kwasolubnych.

Wiśnia japońska

Japonia, nazywana również krajem kwitnącej wiśni, nierozłącznie kojarzy się nam właśnie z pięknymi jasno-różowymi płatkami zdobiącymi bogato drzewo wiśni piłkowanej. W przeciwieństwie do popularnych w naszym kraju wiśni, ta odmiana drzewa nie posiada jadalnych owoców, a jedynie ozdobne. W zamian stanowi piękną dekorację. Nie tylko zaaranżowanego w japońskim stylu. Wiśnia japońska osiąga wysokość do 10 m, lubi żyzną i wilgotną ziemię i słoneczne stanowiska. Okres kwitnienia wiśni przypada na kwiecień/maj i to wtedy możemy się cieszyć jej pięknymi różowymi kwiatami. Bardzo ładnie prezentuje się ona również jesienią, kiedy to liście zmieniają barwę.

Funkia ogrodowa (hosta)

Funkia ogrodowa jest bardzo popularną rośliną. Zobaczyć ją możemy zarówno w parkach, jak i przydomowych małych ogródkach japońskich. Ma niewielkie wymagania i trudno jej odmówić uroku. Jest charakterystyczna dla ogrodów urządzonych w japońskim stylu. Jeśli chodzi o stanowisko, to funkia nie jest szczególnie wymagająca. Istotą jest jednak zapewnienie jej wystarczająco dużo cienia. Bezpośrednie światło na liście rośliny może powodować ich oparzenia, należy zatem takiego unikać. W przypadku funkii warto jest zwrócić uwagę także na glebę. Nie może być ona ciężka, gliniasta lub zbyt mokra. Roślina będzie pięknie rosnąć na żyznej i lekkiej ziemi, o dobrym nawilżeniu (jednak nie przewodnionej). Przed sadzeniem funkii ziemię należy wzbogacić w nawóz wieloskładnikowy lub torf. A umieszczeniu sadzonek w ziemi, korzenie przykryć kamykami lub korą drzewną. Ochroni to glebę przed nadmiernym wysuszeniem i będzie doskonałą ozdobą. Funkie należy podlewać w długich okresach bezdeszczowych. Można ją nawozić  sezonowo — w okresie wegetacji i latem.

Irysy

Jeszcze do niedawna trudno było sobie wyobrazić ogród bez irysów. Te piękne kwiaty, o wyjątkowym kształcie i kolorze, są doskonałą addycją do ogrodów w stylu japońskim. Wymagania irysów różnią się w zależności od odmiany. Dobrze rozwijają się na stanowiskach nasłonecznionych lub w półcieniu. Zazwyczaj są mrozoodporne. Irysy należy sadzić na glebie żyznej, niezbyt wilgotnej. Nie lubią ziemi zbyt podmokłej. Przy ziemi ciężkiej warto jest pomyśleć o zastosowaniu drenażu. Odczyn gleby? Najlepiej obojętny, jednak irysy powinny poradzić sobie również na lekko kwasowych lub zasadowych glebach. Po przekwitaniu irysy należy od razu przycinać. Na zimę nie trzeba ich przykrywać.

Glicynia

Glicynia to niezwykle reprezentacyjne kłącze, które świetnie uzupełni ogród w japońskim stylu. Pierzaste liście w kolorze złamanej bieli kwitną od maja do sierpnia. Na jesień zmieniają barwę, dlatego prezentują się pięknie praktycznie przez cały sezon. Oprócz pięknego wyglądu glicynia zachwyca również fantastycznym, delikatnym, kwiatowym zapachem. Roślinę najlepiej sadzić na stanowiskach osłoniętych od wiatru, słonecznych lub lekko zacienionych. Glicynia rośnie dobrze na żyznej i przepuszczalnej glebie. Poradzi sobie także na ziemi piaszczystej i koniecznie wilgotnej. Glicynia nie jest wymagająca, jeśli chodzi o pielęgnację. Starsze rośliny posiadają rozbudowany system korzeniowy, dlatego nie wymagają nawet nawożenia. Są całkowicie mrozoodporne, dlatego nie wymagają okrywania na chłodniejsze miesiące. Młode sadzonki będą potrzebować nieco więcej uwagi — regularnego podlewania i przykrycia na zimę. Aby ładnie się rozrastały, warto jest je regularnie przycinać.

Pasująca do ogrodów japońskich mała architektura

Przy doborze dekoracji i małej architektury warto jest się kierować zasadą: mniej znaczy więcej. Ze znalezieniem dekoracji pasujących do stylistyki orientalnej, które upiększą nasz ogród japoński nie będziemy mieć problemu. W sklepach możemy zakupić małe pagody, czy posągi, które według swoich upodobań, można umieścić np. w centralnym miejscu ogrodu.

Oszczędność w kwestii ozdób będzie szczególnie istotna w małych ogrodach japońskich. Lepiej jest w nich postawić na jeden, mały element ozdobny, wokół którego skupiona zostaje cała uwaga, niż kilka, które mogą wprowadzić chaos.

Dekoracje powinno się umieszczać w taki sposób, aby były częścią naturalnego krajobrazu i dzikiej przyrody. Jeśli trudno jest nam dobrać figurę, zawsze bezpieczniej jest postawić na nieco większe kamienie, które stanowią znacznie dyskretniejszą dekorację. W nieco większych ogrodach japońskich można pokusić się o stworzenie — np. w części centralnej — miejsca do siedzenia, które będzie nieco symulować ogród na potrzeby ceremonii herbacianej. Jako pojedynczy akcent świetnie sprawdzą się do tego celu ławy kamienne, które będą dopełnieniem naturalnego krajobrazu i dzikiej przyrody. Jeśli chcemy ochronić się przed wzrokiem sąsiadów, postawmy na bambusowe ściany lub kraty.

Jak zaaranżować oświetlenie w ogrodzie japońskim?

W ogrodach zakładanych w XXI i XX wieku spokojnie możemy postawić na nowoczesne oświetlenie, które będzie nieco przełamywać panujący w nim styl, jednak — jeśli chcemy zostać wierni klimatowi Japonii – warto jest postawić na latarnie granitowe Ishi-Toro, które pochodzą właśnie z Azji. Niegdyś były wykonywane z metalu i stanowiły ozdobę świątyń, jednak jakiś czas potem zaczęto je wykonywać z kamienia i umieszczać także w ogrodach.

Kamienne latarnie stały się elementem kojarzonym z japońskim ogrodem dzięki użyciu ich podczas ceremoniału picia herbaty przez mistrza Sen-no-Rikkyu. Dzięki latarniom goście mogli spotykać się przy uroczystości również wieczorem. Pełniły one nie tylko funkcję dekoracyjną, ale również praktyczną. Granitowe latarnie na pewno warto jest umieścić w swoim ogrodzie w stylu japońskim, gdyż stanowią one osobliwe małe dzieła sztuki.

Ogród japoński niewątpliwie wymaga sporego nakładu pracy. Jednak japońskie ogrody zachwycają swoją estetyką, dlatego warto jest poświęcić swój czas na stworzenie przydomowej przestrzeni, która będzie dla użytkowników tak wyjątkowo pięknym miejscem odpoczynku i relaksu.