Dylatacja: co to jest, rodzaje dylatacji, jak i gdzie stosować

Dylatacja to specjalna przerwa lub szczelina, której funkcja polega na usprawnieniu pracy zdylatowanych części w domu, zwłaszcza przy większych wymiarach, czy rozpiętościach.

W budownictwie często spotkać się można z określeniem dylatacja. Dylatację stosuje się do oddzielenia poszczególnych elementów budowli, czy budynku. Stosuje się ją również podczas:

• robienia dylatacji posadzki betonowej,
• budowy wylewki,
• dylatacja pod panele,
• układania podłogi,
• stawianiu konstrukcji ścian.

Czym jest dylatacja?

Dzięki zastosowaniu w odpowiednich miejscach dylatacji, uniknie się problemów na budowie, a także przy późniejszym użytkowaniu domu.

Dylatacja wykonywana jest np. ze styropianu lub specjalnego sznura dylatacyjnego z liny budowlanej, zabezpieczonego materiałem izolacyjnym, uszczelniającym i przeciw nasiąkliwym.

Może być też wykonana z systemowego sznura dylatacyjnego wykonanego ze spienionego polietylenu z zamkniętymi porami, czy z pianki polipropylenowej o zamkniętej strukturze komórkowej.

Czasami pozostawia się tzw. przerwę technologiczną na sznur dylatacyjny bez użycia uszczelniacza, tak by mógł on swobodnie rozszerzać się i kurczyć, dzięki czemu elementy domu także będą mogły swobodnie pracować.

Zazwyczaj sznury takie posiadają przekrój okrągły o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów, w zależności od rodzaju zastosowania i miejsca w budynku, w którym mają być położone.

Dylatacja przy łączeniach ścian, tynku, czy murach fundamentowych, układana jest z pasków ciętego styropianu grubości muru nośnego i o szerokości od 2-4cm.

Rodzaje dylatacji

Rozróżniamy kilka rodzajów dylatacji stosowanych podczas budowy:

Dylatacja konstrukcyjna

Dylatacja konstrukcyjna, która wykorzystywana jest do oddzielenia części i elementów konstrukcyjnych budynku, co pozwala na prawidłowe osiadanie tych elementów.

Dotyczy przede wszystkim statyki w budynku, a zastosowanie takiej dylatacji pozwala na swobodną pracę elementów i ich prawidłowe odkształcanie, które są pod wpływem różnych czynników, takich jak:

• różnice temperatur,
• obciążenia w budynku,
• warunki gruntowe.

Wykonanie dylatacji jest niezbędne przykładowo przy:

• posadowieniu fundamentów,
• długich odcinkach poziomych,
• różnych poziomach,
• przy zmianach w konstrukcji,
• przy nowo dobudowanych częściach do istniejącego już obiektu.

Dylatacja technologiczna

Dylatacja technologiczna, standardowo stosowana tam gdzie może nastąpić pęcznienie lub skurczanie się materiałów, które wykorzystano do budowy, np. przy wylewkach betonowych. Przerwa dylatacyjna powinna być stosowana wszędzie tam, gdzie wylewka betonowa ma pole zbliżone do kwadratu 6m x 6m wewnątrz pomieszczeń i 4m x 4m na zewnątrz na otwartych przestrzeniach.

Dylatacja termiczna

Dylatacje termiczne są stosowane np w drogownictwie, szczególnie przy budowie mostów, czy szyn przy torach kolejowych.

Dylatacja termiczna zapobiega odkształceniom termicznym na skutek naprężeń, związanych z różnicą temperatur.

Może być także stosowana w budownictwie przy konstrukcjach stalowych.

W budownictwie jednorodzinnym pojawia się na:

• tarasach,
• podjazdach,
• balkonach,
• przy dachach z ceramicznym pokryciem.

Dylatacja przeciwdrganiowa

Dylatacja przeciw drganiowa, stosowana w budownictwie na tzw. szkodach górniczych lub tam gdzie występują trzęsienia ziemi.

Dylatacja przeciwdrganiowa stosowana jest także na budowie przy pracy dużych urządzeń, przy których powstają duże i uciążliwe drgania.

Wówczas taką izolację stosuje się pomiędzy płytą, czy fundamentem na którym umieszczono urządzenie budowlane.

Kiedy warto stosować dylatację?

Dylatację wykonuje się nie tylko ze względów konstrukcyjnych, czy technologicznych, ale także estetycznych.

Dzięki wykonaniu szczelin dylatacyjnych, dzieląc elementy na mniejsze części zapobiegamy negatywnym skutkom przenoszenia obciążeń na konstrukcję i unikamy pojawiania się w budynku pęknięć, czy zarysowań wylewki, na ścianie, stropie, itp.

Dylatacje zapobiegają również niepożądanym odkształceniom, takim jak pęknięcia i wybicia płytek na podłogach, są szczególnie istotne przy dużych powierzchniach.

Innym newralgicznym elementem budynku, gdzie należy wykonać dylatacje są miejsca przy ścianach nośnych, czy ciężkich ściankach działowych, których nie można stawiać bezpośrednio na posadzkach, gdyż ich ciężar zniszczyłby warstwy posadzki. W takim przypadku ściany stawia się na warstwie nośnej – płycie betonowej zbrojonej siatką, a pomiędzy ścianami a podłogą wykonuje się właśnie dylatacje obwodowe, np. stosując listwy styropianowe, korkowe, czy drewniane o grubości około 2cm, taśmy dylatacyjne, elementy z pianki polipropylenowej.

To rozwiązanie zawsze stosowane np przy przewidywanym układaniu ogrzewania podłogowego.

Nie można na jastrychu, czy specjalnym styropianie ze szczelinami na rurki ogrzewania podłogowego stawiać ścianek – te elementy muszą zostać rozdzielone i zdylatowane.

Ważne jest, aby przy zastosowaniu dylatacji pozostawić odpowiednią przestrzeń technologiczną w zależności od rodzaju dylatacji i jeśli dodatkowo dylatacja ma być uszczelniająca to dobrze jest wcześniej miejsce pod dylatację zaimpregnować i zagruntować.

Do niedawna stosowano emulsje na bazie bitumu, teraz są to nowoczesne uszczelniacze na bazie akrylu, czy silikonu.

Oczywiście odpowiednie materiały i uszczelniacze dobiera się według wytycznych i zaleceń producenta do poszczególnych rodzajów materiału dylatacyjnego oraz przeznaczenia dylatacji.

Warto tutaj przy okazji wspomnieć o tym, iż przy układaniu papy na posadzkach, czy stropodachach układa dylatację z różnych materiałów – są to ćwierćwałki dylatacyjne, lub styropianowe o średnicy do 5cm, czy o przekroju trójkąta o wysokości do 5cm, tak by wyłożona na ścianę papa nie pękała, tylko swobodnie pracowała.

Jeśli się tego nie zastosuje na zgięciach papa popęka i straci swoją izolacyjność, a w budynku dojdzie w takich miejscach do przeciekania.

Dylatacje powierzchniowe, stosowane często przy posadzkach wykonuje się nacinając powierzchnię równą grubości płyty np. tarasowej, czy płytek ceramicznych na dużej powierzchni. Następnie dylatacja posadzki wypełniana jest odpowiednio dobranym materiałem dylatacyjnym.

Dylatacje konstrukcyjne, które biegną wzdłuż całego przekroju pionowego budynku, lub stanowią oddzielenia elementów w konstrukcjach betonowych, żelbetowych, czy murowanych:

• dylatacje ścian,
• dylatacje stropów,
• dylatacje schodów,
• dylatacje fundamentów.

Brak wykonania dylatacji, zwłaszcza przy fundamentach będzie miał ogromny wpływ na pracę i nierównomierne osiadanie domu, co w konsekwencji może w niedługim czasie doprowadzić do pojawiania się pęknięć na posadzkach i na ścianach budynku.

Rozwiązanie i dobór odpowiedniej dylatacji, wraz ze wskazaniem miejsc w budynku oraz ewentualne detale wykonania powinny zostać zawarte w projektach domów, a następnie ściśle z wytycznymi i specyfikacją producenta danego produktu, czy materiału wykonane na budowie pod nadzorem osoby z odpowiednimi uprawnieniami.