Izolacja fundamentów: jak wykonać ją bez błędów?

Właściwa izolacja fundamentów domu ma bardzo duże znaczenie, dzięki niej mury nie są narażone na nasiąkanie wilgocią, a tym samym na nadmierne wyziębianie i niszczenie.

Dla uzyskania optymalnego efektu ważne jest, żeby dobrać właściwy system hydroizolacji i skuteczne materiały hydroizolacyjne, a także prawidłowo przeprowadzić prace. Na czym polega izolacja fundamentów przeciwwilgociowa i przeciwwodna pionowa i pozioma? Jakie materiały hydroizolacyjne można zastosować do izolacji fundamentów? Jak wykonać hydroizolację krok po kroku? Zapraszamy do zapoznania się z naszym poradnikiem, a dowiecie się jak poprawnie stosować izolację przeciwwilgociową i przeciwwodną.

Materiały izolacyjne

Hydroizolacja fundamentów – co to jest?

Solidne fundamenty to podstawa każdego budynku. To one utrzymują jego ciężar i przenoszą go na grunt. Aby fundamenty były trwałe i wytrzymałe, muszą być wykonane z właściwych materiałów, ale również zabezpieczone przed czynnikami zewnętrznymi, które mogą spowodować ich uszkodzenie. W tym celu można zastosować hydroizolację.

Hydroizolacja to inaczej izolacja chroniąca przed wilgocią. Tego typu izolację przeciwwilgociową w przypadku budynków wykonuje się przede wszystkim przy ich fundamentach, co pozwala odizolować je od wilgoci i wód gruntowych. Izolacja fundamentów jest procesem, który polega na zastosowaniu odpowiednich materiałów izolacyjnych i zabezpieczeniu nimi struktury fundamentów. Właściwy dobór systemu hydroizolacji ma kluczowe znaczenie, dlatego powinien odbyć się jeszcze przez rozpoczęciem prac budowlanych. Można również prowadzić izolację przeciwwilgociową fundamentów budynków już istniejących, jest to jednak bardziej wymagający i kosztowny proces.

Często zdarza się, że inwestorzy nie kładą wystarczającego nacisku na izolację przeciwwilgociową, co jest dużym błędem. Trzeba pamiętać o tym, że ma ona kluczowe znaczenie dla trwałości i bezpieczeństwa każdego budynku – domu jednorodzinnego, budynku gospodarczego, garażu, a także każdego innego budynku z posadowionego na fundamentach.

Dlaczego izolacja jest konieczna?

Wilgoć jest poważnym zagrożeniem dla każdej części budynku. Na jej działanie narażone są w szczególności fundamenty budynku, które osadzane są w gruncie. W zależności od poziomu wód gruntowych, konstrukcja fundamentów może być w mniejszym lub większym stopniu narażona na oddziaływanie wilgoci. Jednak nawet wtedy, gdy poziom wód nie jest wysoki, wykonanie hydroizolacji jest niezbędne. Fundamenty narażone na wilgoć szybciej niszczeją. Problem ten pojawia się nie tylko wtedy, gdy hydroizolacja nie została wykonana, ale również wtedy, gdy jest ona wykonana nieprawidłowo, została niewłaściwie dobrana, uległa uszkodzeniu.

1. Uszkodzenie konstrukcji fundamentów. Woda może naruszyć fundamenty przez ich wymywanie i przedostawanie się przez ich szczeliny i rozsadzanie ich przy ujemnych temperaturach, co przekłada się na naruszenie konstrukcji budynku.
2. Rozwój szkodliwej pleśni. Wilgoć sprzyja pojawianiu się pleśni, która z czasem pogarsza kondycję materiałów budowlanych i może przedostawać się do wnętrza budynku i narastać na jego ścianach. Pleśnie są silnie alergizującymi substancjami, które mają działanie rakotwórcze, dlatego należy zapobiegać ich powstawaniu i likwidować wtedy, gdy się rozwiną.
3. Pojawienie się wykwitów solnych. Zanieczyszczona wilgoć ma także destrukcyjny wpływ na izolację nad gruntem (może zostać uszkodzona ściana). Przenika ona z fundamentów w wyższe partie ścian i powoduje odkładanie się w nich soli, co skutkuje w powstawaniu wykwitów solnych.
4. Gorsza termoizolacja budynku. Zawilgocone fundamenty to również pogorszona termoizolacja budynku – w efekcie pojawiają się większe starty cieplne, co przekłada się na wyższe koszty jego ogrzewania. Właściwa hydroizolacja fundamentów ma zatem kluczowe znaczenie dla trwałości i wytrzymałości budynku, a także dla bezpieczeństwa i komfortu jego użytkowników.

Rodzaje izolacji fundamentów

Fundamenty można izolować na różne sposoby. Właśnie dlatego wyróżnia się kilka systemów hydroizolacji, które dobiera się indywidualnie do budynku, gruntów, na którym się on znajduje, a także poziomu wód gruntowych. Dobór właściwego rozwiązania ma kluczowe znacznie dla skuteczności izolacji fundamentów, dlatego warto zapoznać się z dostępnymi systemami.

Podział systemów izolacji fundamentów:

• izolacje przeciwwilgociowe i izolacje przeciwwodne,
• izolacje poziome i pionowe.

Czym dokładnie charakteryzuje się izolacja fundamentów przeciwwilgociowa i przeciwwodna? Czym różnią się od siebie izolacje poziome i pionowe? Poniżej prezentujemy różnice pomiędzy tymi rodzajami hydroizolacji fundamentów.

Izolacje przeciwwilgociowe i izolacje przeciwwodne

Izolacja fundamentów na przeciwwilgociową i przeciwwodną to najczęstszy podział, który związany jest z miejscem, w którym znajduje się dom.

Podział systemów izolacji fundamentów:

• izolacje przeciwwilgociowe – lekkie,
• izolacje przeciwwodne – średnie i ciężkie.

Każda z tych izolacji ma inną formę oraz stosuje innego rodzaju materiały, co przekłada się także na osiągnięty efekt zabezpieczenia przed wilgocią. O tym, jaka hydroizolacja jest potrzebna, decyduje architekt, biorąc pod uwagę materiał fundamentowe i warunki wodno-gruntowe panujące na danym terenie.

Izolacje przeciwwilgociowe – lekkie

Przeciwwilgociowa izolacja fundamentów, która określana jest także jako lekka izolacja fundamentów, jest stosowana wtedy, gdy grunt, na którym znajduje się budynek, jest przepuszczalny i niespoisty, na przykład piaskowy lub żwirowy. Woda w przypadku takiego gruntu szybko wsiąka i nie powoduje spiętrzeń przy fundamentach budynku – także wtedy, gdy opady są intensywne. Ponadto izolacja przeciwwilgociowa używana jest wtedy, gdy grunty są nieco mniej przepuszczalne, lecz zastosowano efektywnie działający drenaż, który ułatwia odprowadzanie wody poniżej poziomu fundamentów. Lekka izolacja przeciwwilgociowa fundamentów dzielona jest na dwie kategorie, czyli na izolację przeciwwilgociową poziomą oraz izolację przeciwwilgociową pionową, o których piszemy poniżej.

Izolacje przeciwwodne – średnie i ciężkie

Izolacje przeciwwodne stosowane są wtedy, gdy grunt jest spoisty, czyli istnieje ryzyko, że woda będzie zalegała przy konstrukcji fundamentów. Do gruntów spoistych zaliczane są gliny, pyły oraz iły. Także są one realizowane wtedy, gdy budynek znajduje się na poziomie niższym niż zwierciadło wody gruntowej lub poziom wody gruntowej może się podnosić powyżej poziomu podłogi na gruncie piwnicy. Przeciwwodne izolacje fundamentów dzielone są na średnie i na ciężkie. Dobór konkretnego typu izolacji zależny jest od warunków wodno-gruntowych panujących w miejscu, w którym ma zostać zrealizowana inwestycja.

Średnie izolacje przeciwwodne

Stosowane są w przypadku średnio wilgotnych gruntów spoistych, między innymi na glinach, iłach, które źle odprowadzają opady wody, z okresowo pojawiającymi się spiętrzeniami. W tym przypadku konieczne jest wykonanie skutecznej izolacji, która będzie wyróżniała się wysoką szczelnością.

Ciężkie izolacje przeciwwodne

To najbardziej szczelny typ izolacji fundamentów, który zalecany jest na mocno wilgotnych gruntach, gdzie poziom wody na działce jest wysoki lub też pojawia się ryzyko ich podniesienia. Wtedy hydroizolacja musi być bardzo dokładna, czyli musi gwarantować całkowitą ochronę przez przeciekaniem. Musi być ona dodatkowo wzmocniona, aby skutecznie odpierać napór wód gruntowych. Warto wybrać wtedy sprawdzone systemy izolacji fundamentów.

Uwaga! Niekiedy nawet prawidłowo wykonana ciężka izolacja przeciwwodna nie jest wystarczająca i nie zapewnia 100% ochrony. W takim przypadku zastosowanie znajdują dodatkowe systemy zabezpieczające – wzmocnione podłogi na gruncie, płyty żelbetowe, monolityczne konstrukcje fundamentowe. Średnia i ciężka izolacja fundamentów może być wykonana w dwóch wariantach, czyli jako izolacja pozioma oraz izolacja pionowa fundamentów, które opisane są poniżej. Zatem wybór izolacji przeciwwilgociowej albo przeciwwodnej zależny jest od tego, w jak wysokim stopniu budynek narażony jest na wilgoć. Gdy jest jej niewiele, co wynika z gruntu, na którym jest on posadowiony, stosuje się izolacje lekkie – przeciwwilgociowe. Jeżeli jednak poziom wód gruntowych jest wyższy, w takim przypadku można użyć izolacje średnie lub ciężkie – przeciwwodne.

Izolacje fundamentów poziome i pionowe

Drugi podział izolacji odnosi się do miejsca jej montażu – wyróżnia się izolację poziomą i pionową.

1. Izolacja pozioma. Pozioma izolacja fundamentów stosowana jest do zabezpieczania poziomych płaszczyzn – ławy fundamentowej lub płyty fundamentowej oraz powierzchni ścian fundamentowych. Izolacja pozioma fundamentów umieszczana jest pomiędzy ścianą fundamentową a ławą fundamentową oraz w miejscu, w którym ściana fundamentów schodzi się z elewacją budynku. Izolacja pozioma obejmuje także ściany piwniczne, które są poniżej poziomu parteru budynku. Izolacja pozioma fundamentów chroni przed podciąganiem kapilarnym wody opadowej, przenikaniem jej w mur fundamentowy i podchodzeniem wyżej do ścian budynków.
2. Izolacja pionowa fundamentów. Izolacja pionowa fundamentów umieszczana jest na pionowej powierzchni ścian fundamentowych. Pionowa izolacja fundamentów przeciwdziała przedostawaniu się do nich wilgoci z gruntu, na przykład z wody gruntowej, po opadach atmosferycznych. Może by wykonana na zewnętrznych albo na wewnętrznych ścianach fundamentowych. Izolacja pozioma i pionowa powinny być ze sobą dokładnie połączone, aby budynek był skutecznie chroniony przed podciąganiem wilgoci oraz odporny na działanie wody. Dzięki temu fundamenty mogą być przez długi czas zabezpieczone przed niszczeniem.

Jak dobrać izolację do rodzaju gruntu i fundamentu?

Właściwy dobór izolacji fundamentów ma bardzo duże znaczenie dla trwałości, wytrzymałości budynku oraz dla komfortu i zdrowia jego mieszkańców. Wobec tego przed zdecydowaniem się na konkretny typ hydroizolacji, konieczne jest dokładne sprawdzenie gruntu na działce, a także pod uwagę należy wziąć wybrany typ fundamentu – budulec, z którego jest on wykonany.

Dobór izolacji do gruntu

Rodzaj hydroizolacji dobiera się do budynku na podstawie warunków hydrogeologicznych panujących na działce, dlatego też należy wcześniej się z nimi zapoznać.

Badanie gruntowo-wodne działki

Przed zakupem działki zaleca się sprawdzić warunki gruntowe i wodne, jakie na niej panują. W jaki sposób określa się warunki hydrogeologiczne?

1. Gdy na danym terenie istniejące budynki nie mają piwnic, może być to znak, że wody gruntowe są wysokie.
2. Jeżeli po wykopaniu dołka widać podchodzącą do niego wodę, wtedy także świadczy to o tym, że działka jest podmokła.
3. Na podmokłych terenach rosną określone rodzaje roślin, na przykład wierzby, osiki czy olchy, pałki.

Najwięcej informacji o warunkach hydrogeologicznych na działce może udzielić geotechnik wykonujący badania geotechniczne. Wykonuje on odwierty w kilku miejscach i pobiera z nich próbki do analizy. Na ich podstawie można określić poziom wód gruntowych, a także typ gruntów, co będzie pomocne przy wyborze właściwego systemu izolacji fundamentów – lekkiej przeciwwilgociowej lub średniej albo ciężkiej przeciwwodnej. Badania te będą przydatne również przy budowie studni, przy planach wykonania przydomowej oczyszczalni ścieków, pompy ciepła.

Lekkie izolacje przeciwwilgociowe stosuje się, gdy:

• budynek jest położony na gruntach niespoistych, przepuszczających, na przykład piaskowych, żwirowych – woda opadowa nie spiętrza się, zwierciadło wód gruntowych znajduje się poniżej poziomu ław fundamentowych, płyty fundamentowej,
• budynek jest położony na gruntach spoistych, nieprzepuszczających, ale pod nimi znajdują się grunty przepuszczające – stosuje się wtedy specjalny drenaż, by skutecznie odprowadzać wodę.

Średnie i ciężkie izolacje przeciwwilgociowe stosuje się, gdy:

• budynek jest położony na gruntach nieprzepuszczalnych, spoistych, na przykład gliniastych, ilastych, z pyłami,
• fundament budynku jest wznoszony poniżej poziomu zwierciadła wody gruntowej,
• budynek znajduje się na terenie, w którego okolicy zalega woda opadowa w gruncie,
• pojawia się niebezpieczeństwo, że będzie dochodziło do okresowego podnoszenia się poziomu wód gruntowych, na przykład po większych opadach, roztopach.

Średnie izolacje stosuje się tam, gdzie przepuszczalność gruntów jest niska, ale woda nie wywiera stałego nacisku na fundamenty, jej poziom ulega sezonowym wahaniom. Ciężkie izolacje są używane wtedy, gdy zagrożenie wilgocią jest największe.

Wysoki poziom wód gruntowych – budynek z piwnicą czy bez?

Na tych terenach, na których poziom wód gruntowych jest wysoki, najlepiej nie budować domów i innych budynków z podpiwniczeniem. Wynika z faktu, że konieczne jest wtedy wykonanie złożonych prac hydroizolacyjnych. Nawet bardzo dobrze wykonana izolacja przeciwwodna może nie być wystarczająca, aby zatrzymać znaczne parcie wód gruntowych. W tym przypadku zaleca się wykonanie dodatkowych prac – kluczowa jest specjalna podłoga. Wykonuje się ją z grubszej płyty betonowej albo żelbetowej. Inna opcja to zastosowanie betonowych, monolitycznych konstrukcji ściany i podłogi. Wybór projektu domu bez podpiwniczenia powoduje, że budynek nie wymaga złożonych prac hydroizolacyjnych, dlatego jego wykonanie związane jest z niższym kosztem i jednocześnie mniejszym problemem dla inwestora.

Dobór izolacji do fundamentu

Kolejna kwestia to wybór odpowiedniej hydroizolacji na podstawie materiału, z którego wykonana jest powalina. Fundament musi być zatem technicznie dopasowany do konkretnego systemu izolacyjnego.

Fundamenty najczęściej wykonuje się z:

• betonu,
• żelbetu,
• cegły,
• bloczków,
• pustaków.

Dodatkowo na fundamenty stosuje się także warstwy wyrównujące, na przykład z tynku cementowego albo ze szpachli cementowej PCC. Duże znaczenie ma też to, czy budynek jest podpiwniczony czy też nie jest podpiwniczony. Budynki podpiwniczone mają większe wymagania dotyczące izolacji fundamentów, szczególnie wtedy, gdy konieczne jest wykonanie izolacji przeciwwodnej. Wtedy stosuje się najczęściej żelbetowe płyty denne, które tworzą fundament oraz stawiają opór napierającej wodzie. Stosuje się także ławy fundamentowe, lecz konieczne jest wykonanie płyty dociskowej z żelbetu w piwnicy.

Wobec tego wybór odpowiedniej hydroizolacji powinien być poprzedzony przez dokładne analizy, które pozwolą na wybór właściwego systemu, a następnie środków do izolacji fundamentów.

Materiały izolacyjne i ich parametry

Obecnie na rynku można znaleźć szeroką gamę materiałów stosowanych do hydroizolacji fundamentów. Są to zarówno znane i popularne produkty jak papa czy lepiki, jak również zaawansowane masy i membrany. Dobór materiału izolacyjnego powinien bazować na wspomnianych wcześniej kwestiach, czyli na typie izolacji – izolacja fundamentów przeciwwilgociowa i przeciwwodna, izolacja pionowa i pozioma.

Ile kosztuje izolacja fundamentu?

Cena hydroizolacji fundamentów zależna jest od szeregu czynników, w tym od wybranego typu materiału, powierzchni przeznaczonej do hydroizolacji. Najmniej kosztuje wykonanie hydroizolacji najtańszymi materiałami – lepikiem, papą asfaltową na lepiku. Rozpoczynają się już od 15 złotych za metr kwadratowy. Z dość dużymi kosztami związana jest z kolei hydroizolacja ciężka, gdzie konieczne jest zastosowanie zaawansowanych materiałów i nałożenie ich kilkukrotnie. Tutaj ceny mogą już dochodzić do 50 złotych za metr kwadratowy. Warto też zaznaczyć, że izolacja fundamentów przeciwwilgociowa i przeciwwodna w przypadku istniejących już budynków jest droższa, ponieważ wymaga wykonania dodatkowych prac – odkopania fundamentów, ich precyzyjnego oczyszczenia. Dokładne kosztorysy wykonywania izolacji hydroizolacji fundamentów można uzyskać bezpośrednio w firmach specjalizujących się w prowadzeniu prac hydroizolacyjnych.

Jak wykonać izolację fundamentu krok po kroku?

Aby izolacja fundamentów mogła zapewnić optymalne rezultaty, musi być wykonana zgodnie ze sztuką. Tylko wtedy będzie stanowiła skuteczną, trwałą ochronę przed nadmierną wilgocią i jej niekorzystnymi skutkami. Hydroizolacja powinna być zrealizowana zgodnie z projektem, normami oraz zaleceniami producentów materiałów izolacyjnych do fundamentów. Prace można prowadzić samodzielnie lub można wybrać firmy specjalizujące się w branży.

1. Przygotowanie fundamentów. Podstawą szczelności hydroizolacji jest odpowiednie przygotowanie fundamentów. Błędy popełnione na tym etapie mogą przełożyć się na mniejszą efektywność ochrony przed wilgocią. Podłoże, na którym ma zostać ułożona izolacja, powinno być wolne od zanieczyszczeń, w tym tłuszczów, luźnych cząstek, a także innych zanieczyszczeń. Przed ułożeniem właściwej izolacji musi zostać oczyszczone, nie może mieć wystających elementów, ubytków, które należy usunąć albo uzupełnić. Większe nawierzchnie można pokryć tynkiem cementowym. W miejscu styku ścian fundamentowych, gdzie stykają się izolacja pionowa i pozioma, zaleca się wykonać ukos – ścięcie narożnika, aby materiały izolacyjne mogły się łatwo ze sobą połączyć. Gdy na styku ścian fundamentowych powstanie nieszczelność, wtedy może ona poważnie naruszyć fundamenty.
2. Pozioma izolacja fundamentów na ławie fundamentowej. Kolejnym etapem jest wykonanie izolacji poziomej, której głównym celem jest ochrona ław fundamentowych i płyt fundamentowych przed podciąganiem wilgoci. Do prac stosuje się różne materiały, na przykład masy izolujące, na przykład masy mineralne, które nakłada się z użyciem pędzla albo pacy. Zazwyczaj zalecane jest wykonanie dwóch warstw – drugą nakłada się po związaniu pierwszej. Także wykorzystuje się membrany izolacyjne. Na tak przygotowanej izolacji umieszczana jest ściana fundamentowa.
3. Gruntowanie ściany fundamentowej. Przygotowana ściana fundamentowe powinna zostać zagruntowana. Zastosowanie gruntowania powierzchni ściany poprawi przyczepność i odporność ścian fundamentowych. Grunt nakłada się ręcznie, na przykład wałkiem, pędzlem albo szczotką. Można zastosować też metodę natryskową. Należy dokładnie przestrzegać zleceń producenta.
4. Wykonanie izolacji pionowej ścian fundamentowych. Zagruntowana ściana fundamentowa powinna zostać zabezpieczona wybranymi materiałami – zgodnie z instrukcją producenta umieszczoną na ich etykiecie. W przypadku izolacji przeciwwodnej można zastosować także dodatkowe siatki – wkładki zbrojące, które podnoszą ich odporność na czynniki zewnętrzne. Pomagają również w uzyskaniu właściwej grubości izolacji fundamentów – gdy warstwa będzie zbyt cienka, wtedy izolacja nie zadziała skutecznie.
5. Wykonanie ocieplenia fundamentów. Po zakończeniu pracy hydroizolacyjnych przystępuje się do wykonywania ocieplenia fundamentów. Izolacja cieplna fundamentów może zostać wykonana na przykład z użyciem polistyrenu ekstrudowanego. Wykonując ocieplenie fundamentów od zewnątrz stosując płyty izolacyjne z polistyrenu ekstrudowanego zaleca się zastosować folie kubełkowe. Zastosowanie folii kubełkowej zanim zostanie ułożona izolacja cieplna ścian fundamentowych pozwoli na dodatkowe zabezpieczenie dla wykonanej warstwy hydroizolacyjnej ścian fundamentowych.
6. Wykonanie izolacji poziomej na ścianie fundamentowej. Drugą izolację poziomą, poza ławą fundamentową, układa się na wykonanej ścianie fundamentowej. Należy ją dokładnie połączyć z izolacją pionową.
7. Zasypanie fundamentów. Po zakończeniu wszystkich prac można zasypać fundamenty.

Izolacja fundamentów istniejących już budynków

Izolacja fundamentów w istniejącym już budynku również jest możliwa. Warto jednak zaznaczyć, że prace w tym przypadku są bardziej wymagające. Muszą być one prowadzone stopniowo, ponieważ nie można odkryć wszystkich fundamentów równocześnie – spowodowałoby to osłabienie konstrukcji budynku. W przypadku istniejących budynków wraz z pracami hydroizolacyjnymi warto także przeprowadzić termomodernizację. Wtedy fundamenty budynku będą zarówno zabezpieczone przed wilgocią, jak i przed chłodem. W rezultacie pozwala to na zminimalizowanie kosztów ogrzewania.

Hydroizolacja fundamentów jest bardzo ważnym etapem prac budowlanych. Niekiedy inwestorzy nie przykładają do niej zbyt wiele znaczenia, ale tak naprawdę jest ona głównym czynnikiem wpływającym na trwałość i wytrzymałość budynku – fundamenty muszą stanowić jego solidną podstawę. Brak izolacji fundamentów lub wykonanie ich nieprawidłowo, a także uszkodzenie warstwy izolacji mogą naruszyć konstrukcję budynku, sprzyjać pojawieniu się pleśni, zmniejszać termoizolację, a w konsekwencji prowadzić do sporych wydatków. Wybór właściwego systemu izolacji fundamentów powinien bazować na gruncie, na którym dom ma być wzniesiony. Również istotne jest wzięcie pod uwagę typu fundamentów. Gdy grunty są przepuszczalne, wystarczy izolacja przeciwwilgociowa, natomiast wtedy, gdy dom znajduje się na gruntach spoistych, nieprzepuszczalnych, z wysokim poziomem wód gruntowych, niezbędna jest solidniejsza, grubsza izolacja przeciwwodna. Kluczem do szczelności jest właściwa izolacja pionowa i pozioma łączące się ze sobą, by dać odpór wilgoci. Do wykonania izolacji fundamentów można użyć różne rodzaje materiałów, między innymi lepiki, papy, folie – membrany, specjalne masy KMB, masy hybrydowe, elastyczne szlamy uszczelniające szeroko dostępne na polskim rynku. Także stosowany jest beton wodoszczelny. Prawidłowe wykonanie hydroizolacji jest zatem bardzo istotne, dlatego warto wybrać wysokiej jakości materiały hydroizolacyjne i zadbać o ich właściwe nałożenie, by uniknąć błędów w sztuce. Prace można wykonać samodzielnie lub powierzyć je specjalistom w tej dziedzinie.