Szpachla do drewna: cena, rodzaje, szpachlowanie [krok po kroku]

Zarysowania, wyżłobienia, miejsca po sękach, otwory po gwoździach, wgłębienia powstałe na skutek spróchnienia – te i inne ślady uszkodzeń mocno szpecą drewno. Dzięki zastosowaniu szpachli do drewna nasze podłogi, stolarka okienna lub drzwiowa, meble, ramy obrazów i inne drewniane elementy wyposażenia odzyskują pierwotny wygląd. I nie ma znaczenia, czy uszkodzone drewno ma znaczne wgłębienia czy drobne zarysowania – szpachla do drewna znakomicie pokryje wszelkie ślady zniszczenia. Szpachle do drewna są łatwe w użyciu, nietoksyczne i tanie, a renowacji uszkodzonego drewna przy ich pomocy może dokonać każdy z nas.

Jak powstają uszkodzenia na drewnie

Dziury, wyrwy, zarysowania oraz wyżłobienia to najczęściej skutki oddziaływań mechanicznych. Szczeliny, pęknięcia oraz bruzdy powstają pod wpływem działania temperatury i wilgoci. Najczęściej tak się dzieje, gdy drewno wysycha zbyt szybko, albo gdy do produkcji desek podłogowych lub klepki parkietowej użyto drewna zbyt krótko sezonowanego. Szczeliny między elementami podłogi mogą również powstać z czasem na skutek błędów popełnionych przy klejeniu parkietu lub układaniu paneli podłogowych czy desek podłogowych.

Bardzo często spotykanym ubytkiem w drewnie są miejsca po sękach, które wysychając zmniejszyły swoją objętość i zwyczajnie wypadły z zagłębienia, w którym się przed laty w żywym, rosnącym drzewie zagnieździły.

Dziury po gwoździach, śrubach, zawiasach wyglądają koszmarnie – w tym przypadku użycie szpachli wyjątkowo dobrze się sprawdza.

Uszkodzenia drewna powstają także za przyczyną działania organizmów żywych. Owady żywiące się drewnem wygryzają korytarze, które mogą się zapadać tworząc całkiem pokaźne ubytki. Z kolei działanie grzybów i pleśni powoduje próchnienie drewna, które wykrusza się, a w miejscu rozwoju grzybów powstaje nieestetyczna niecka.

Każde uszkodzenie, niezależnie od przyczyny powstania i wielkości można naprawić, stosując niezawodną szpachlę do drewna.

Co to jest szpachla, z czego się składa

Szpachla do drewna to preparat służący do poprawiania estetyki zniszczonego drewna. Podstawowym zadaniem szpachli jest ukrywanie, a właściwie korygowanie czy wręcz usuwanie wad. Ze względu na fakt, że drewno to materiał, który nawet wówczas, gdy jest doskonale zakonserwowany dość łatwo ulega zniszczeniu, możliwość zastosowania takiego prostego narzędzia, jakim jest szpachla ma kapitalne znaczenie. Istotne jest też to, że tak jak wiele mamy gatunków drewna, tak wiele dostępnych jest mieszanek szpachli przeznaczonych do naprawy konkretnych gatunków drewna.

Szpachla przeznaczona do drewna to produkt, którego cechą charakterystyczną jest wysoka przyczepność do powierzchni drewnianych. Wytworzona przez szpachlę powłoka jest twarda, ale elastyczna, dzięki czemu szpachla pracuje razem z drewnem i z upływem czasu nie ulega pęknięciom.

Najczęściej jest to mieszanina żywic epoksydowych z drobinami drewna określonego gatunku (pył drewniany).
W handlu dostępne są szpachle wyprodukowane na bazie akrylu, gipsu, oleju. Można szpachlę także zrobić samodzielnie w warunkach domowych, ale to wymaga nieco czasu i nakładu pracy. W sklepach budowlanych jest na tyle szeroka oferta szpachli, że z łatwością znajdziemy produkt dedykowany właśnie takiemu drewnu, jakie chcemy naprawić, a przy tym ceny ćwierćkilogramowej puszki zaczynają się już od kilku złotych. Szpachle do drewna na zewnątrz które wykazują odporność na większość czynników atmosferycznych różnią się składem od tych, stosowanych we wnętrzach.

Rodzaje szpachli do drewna

Najpopularniejsze szpachle do drewna to produkty składające się z bazy i domieszki pyłu drewnianego. Wśród nich znajdujemy:

• szpachla akrylowa;
• szpachla na bazie gipsu;
• szpachla na bazie żywic epoksydowych.

Akrylowa szpachla przeznaczona do drewna jest niezwykle łatwa w aplikacji, nietoksyczna (można ją stosować bez obaw w zamkniętych pomieszczeniach). Zastosowane na powierzchni drewna twardnieje dość szybko i pozostaje elastyczna. Zaschniętą można szlifować a następnie bejcować, malować, lakierować.

Produkty te można stosować do głębokich uszkodzeń. Mają krótki czas wysychania, a rozprowadzone na powierzchni są niemal niewidoczne. Szpachle akrylowe doskonale sprawdzają się także na złączach ścianek budowanych z kartongipsu.

Szpachle gipsowe nie powinny być wybierane do pomieszczeń o dużej wilgotności. Wiadomo jest, że woda to wróg gipsu, jednak jeśli mamy do czynienia z pomieszczeniem suchym, warto zastosować szpachlówki gipsowe – cechuje je paroprzepuszczalność, która pozwala zachować przyjazny dla ludzi i zwierząt mikroklimat w pomieszczeniu. Nie bez znaczenia jest także fakt, że szpachle gipsowe to grupa najtańszych tego typu produktów.

Szpachle będące mieszaniną żywic i drewna to wysokiej jakości produkty, które wyróżnia doskonała przyczepność do powierzchni, wysoka twardość, odporność na uszkodzenia mechaniczne. Szpachle żywiczne zaaplikowane na powierzchnię szybko wysychają. Można je szlifować a następnie malować lub bejcować.

Kolejna grupa produktów to dwuskładnikowa szpachla przeznaczona do drewna. Drugim jej składnikiem, obok bazy, są utwardzacze. Składniki szpachli łączy się przed zastosowaniem i po połączeniu bazy z utwardzaczem mieszaninę trzeba dość szybko wykorzystać. Taki problem nie istnieje w przypadku szpachli jednoskładnikowych.

Szpachle dwuskładnikowe są droższe, ale mają wyższe parametry w zakresie odporności na działanie czynników atmosferycznych, w tym warunków pogodowych (temperatura, wilgoć, promieniowanie UV). Ten rodzaj szpachli często można stosować do naprawiania ram okiennych, skrzydeł drzwiowych, ościeżnic i futryn oraz innych elementów konstrukcji czy przedmiotów z drewna znajdujących się na zewnątrz budynku ze względu na odporność na większość czynników atmosferycznych.

Jednym z przykładów szpachli dwuskładnikowych jest szpachla przeznaczona do drewna na bazie oleju. Szpachlówki na bazie oleju stosuje się jako zabezpieczenie drewnianych zewnętrznych ścian budynków (elewacji) przed malowaniem. Można także zrezygnować z malowania i użyć samej szpachli w określonym kolorze. Olejowa szpachla przeznaczona do drewna jest odporna na działanie czynników atmosferycznych, wilgoci, mrozu, promieniowania UV.

Szpachle modelarskie mają obok bazy składnik, który można łączyć z klejami i lakierami oraz z farbami wodorozcieńczalnymi.

Na bardzo dużej powierzchni aplikuje się szpachle do drewna natryskowe. Nakładanie szpachli metodą natryskową wymaga doświadczenia, a po wyschnięciu powierzchnia powinna być polakierowana lub pomalowana farbą.

Ze względu na kolor szpachlówki można podzielić na:

• biała szpachla,
• szpachla bezbarwna,
• szpachla czarna,
• kolorowa szpachlówka – najczęściej jest to kolor drewna określonego gatunku.

Kitowanie czy szpachlowanie

Wiele osób zamiennie używa określeń szpachla przeznaczona do drewna i kit do drewna. Czy to jest ten sam produkt? Nie. Kity do drewna to mieszaniny bardzo elastyczne, które można stosować na zewnątrz. Szpachlówki są nieco sztywniejsze i nie wszystkie sprawdzają się w trudnych warunkach klimatycznych jesienią czy zimą.

Niezależnie od tego, czy zamierzamy kitować czy szpachlować zawsze należy zapoznać się z informacją od producenta, w której zawarte są dane dotyczące parametrów produktu oraz warunków jego zastosowania.

Masa szpachlowa do drewna jest materiałem wysoko ocenianym przez majsterkowiczów. Przy wszelkich pracach w drewnie za pomocą łatwej aplikacji można korygować nierówności na deskach, sklejce, płytach drewnianych.

Szpachlą można korygować szczeliny w narożnikach ram obrazów czy luster.

Zabieg szpachlowania stosuje się często w przypadku, gdy otwór na śrubę podtrzymującą zawias drzwi szafki wyrobił się, przez co skrzydła drzwiowe opadają i nie można wyregulować zawiasu. Zamiast kupować i montować nową śrubę o większej średnicy wystarczy szpachlą wypełnić dziurę, a po wyschnięciu użyć tych samych śrub, które dotychczas nam służyły. To dość ważne, gdy mamy do czynienia z oryginalnymi elementami metalowymi w przedmiotach zabytkowych.

Cienka warstwa szpachli bywa stosowana także jako podkład przed zabiegiem lakierowania podłóg lub innych dużych powierzchni wykonanych z drewna.

Parametry szpachli do drewna

Przed zakupem szpachli warto zapoznać się z ofertami wiodących producentów tego rodzaju preparatów. Można także liczyć na fachowe porady sprzedawców w salonach czy hurtowniach budowlanych.

Zanim zdecydujemy o rodzaju szpachli, spróbujmy odpowiedzieć sobie na pytanie o oczekiwany efekt końcowy. W parze z tym powinien iść dobór parametru odpowiednio dobranego do rodzaju i wielkości zniszczeń na powierzchni drewna. Przy niewielkich powierzchniach z niezbyt głębokimi ubytkami najlepiej sprawdzi się szpachla jednoskładnikowa. W takim wypadku powinniśmy zdecydować się na szpachlę białą lub bezbarwną, dzięki czemu po wyschnięciu i zeszlifowaniu górki podczas bejcowania uzyskamy doskonały efekt – miejsca poddane renowacji niczym nie będą się różnić od pozostałych obszarów na powierzchni drewna. Szpachle jednoskładnikowe często wykorzystują modelarze oraz rzemieślnicy zajmujący się renowacją mebli.

Parametrem, który zawsze musimy wziąć pod uwagę jest czas wysychania preparatu. Ma to istotne znaczenie szczególnie wtedy, gdy naprawie poddane będzie drewno z dużymi ubytkami. Tu zdecydowanie najlepiej sprawdzą się szpachlówki dwuskładnikowe z utwardzaczem – trzeba jednak uzbroić się w cierpliwość, bowiem wiązanie i utwardzanie trwa wprawdzie niezbyt długo, ale na całkowite wyschnięcie trzeba czasem czekać nawet 24 godziny.

W modelarstwie i meblarstwie należy sprawdzić do jakiej grubości szpachla dwuskładnikowa wysycha równomiernie. Najbezpieczniej jest stosować powłokę o grubości około 1-2 mm. Przy głębszych uszkodzeniach nierównomierne wysychanie może mieć negatywny wpływ na efekt końcowy spodziewany przy budowie modelu czy odnawianym meblu.

Kolejne determinanty wyboru szpachli to parametry dotyczące odporności szpachli na działanie warunków klimatycznych, czyli mówiąc krótko odpowiedź na pytanie: czy szpachlę zamierzamy zastosować na zewnątrz?

Jeśli tak, wówczas oznacza to konieczność doboru takiego preparatu, który odporny jest na działanie temperatury w szerokim zakresie oraz na działanie czynników pogodowych, głównie wilgoci. Tu warto działać bardzo rozważnie – czasem szpachla wytrzymuje wielogodzinne nasłonecznienie i wysokie temperatury, a jednocześnie nie sprawdza się podczas deszczu.

Ważnym czynnikiem, który nabywcy szpachli muszą uwzględnić jest rodzaj powierzchni i jej przeznaczenie. Jeśli szpachla ma zlikwidować uszkodzenia na schodach czy podłodze, czyli w miejscach narażonych na częste uginanie i inne mechaniczne oddziaływania, to musi być elastyczna i jednocześnie powinna zawierać utwardzacz, a jako że schody drewniane i podłogi najczęściej konserwowane są lakierem lub farbą, to należy sprawdzić czy wśród parametrów preparatu jest możliwość pokrycia naprawionego drewna takim rodzajem wykończenia. Możliwość pokrycia zaszpachlowanego drewna lakierem nitro czy farbą jest parametrem bardzo ważnym dla modelarzy.

Wybierając szpachlę, sprawdzamy te parametry:

Wady i zalety szpachli do drewna

Szpachla do drewna to preparat łatwy w użyciu, bezpieczny dla użytkownika i jego otoczenia. Szpachla przeznaczona do drewna najczęściej występuje w postaci pasty, której drobnoziarnistą konsystencję uzyskuje się poprzez dodanie pyłu drewnianego. Jednoskładnikowa masa szpachlowa do drewna jest sprzedawana w formie gotowej do użycia, natomiast dwuskładnikowa wymagają połączenia składników przed zastosowaniem.

Zaletą szpachli jest duża przyczepność (lepkość) do powierzchni. Do aplikowania na powierzchni drewna potrzebna jest szpachelka. Do wyrównania powierzchni po wyschnięciu wystarczy dobrej jakości papier ścierny. Użyte narzędzia po skończonej pracy myje się wodą.

Podczas wykonywania prac z użyciem szpachli nie mają znaczenia takie warunki, jak wilgotność powietrza czy temperatura otoczenia – jeśli szpachla cechuje się odpowiednimi dla danego otoczenia parametrami, to każdy czas na jej użycie jest dobry.

Osoby używające szpachli do renowacji cenią sobie prostotę aplikacji oraz fakt, że zaschniętą szpachlę można szlifować. Zaletą nie do przecenienia jest także to, że naprawione przy pomocy szpachli drewno można bejcować, lakierować, malować.

Czasem, przy korekcie niewielkich uszkodzeń wystarczy położyć odrobinę szpachli a następnie użyć specjalnego korektora – sztyftu retuszerskiego wyprodukowanego na bazie lakieru półkryjącego. Korektor daje możliwość rekonstruowania struktury drewna, czyli charakterystycznego słojowania. W praktyce wygląda to jak rysowanie słojów drewna mazakiem czy markerem w kolorze dobranym do gatunku drewna.

Gdy szpachla ma być zastosowana do naprawienia powierzchni drewna na styku z elementami metalowymi, to najlepiej zastosować szpachlę z zawartością żywicy epoksydowej. Dobrą stroną tego rodzaju preparatu jest łatwość wiązania się z metalem i szybkość wysychania.

Epoksydowe szpachle do drewna mogą służyć do wypełnienia zbyt luźnych otworów na gwoździe, śruby czy zawiasy podczas renowacji drzwi czy mebli, w których ważne jest zachowanie oryginalnych elementów metalowych. Wystarczy zaaplikować do otworu odpowiednią ilość szpachli, włożyć gwóźdź, wkręt, śrubę czy inny element i odczekać, jak preparat zwiąże. Wadą, a może raczej pewną niedogodnością preparatów epoksydowych jest fakt, że niezbyt łatwo poddają się szlifowaniu, ale w celu uratowania oryginalnych okuć czy zawiasów warto podjąć większy wysiłek.

Jak odnowić drewno?

Naprawa uszkodzonego podłoża drewnianego ma kilka etapów:

• Pierwszy, to zeszlifowanie i odtłuszczenie podłoża, które ma być poddane renowacji;
• Drugi – położenie szpachli w miejscach ubytków czy uszkodzeń;
• Trzeci, to zeszlifowanie dobrze wysuszonej szpachli i odpylenie podłoża;
• Ostatni etap polega na wykończeniu dowolnym preparatem (lakierem do drewna, farbą, bejcą do drewna) lub wykonaniu retuszu słojowania korektorem.

Praca przy renowacji drewna nie jest ciężka, a szybkie efekty dają mnóstwo satysfakcji. Przed przystąpieniem do napraw trzeba zaopatrzyć się nie tylko w preparat, ale i w odpowiednie narzędzia.

Szpachlowanie drewna krok po kroku

Amatorskie działanie z profesjonalnymi efektami – tak najkrócej można opisać prace renowacyjne wykonywane przy pomocy szpachli do drewna. Każdy poradzi sobie z tym bez problemu, wystarczy jedynie wykonywać kolejne kroki w podanej kolejności:

1. Dokonać zakupu szpachli o odpowiednich parametrach, których dobór uzależniają: rodzaj podłoża, gatunek drewna, głębokość i rozległość zniszczeń, rodzaj wykończenia po szpachlowaniu, miejsce (wnętrze budynku lub otoczenie);
2. Przygotować narzędzia – szpachelkę i papier ścierny o gradacji od 120 do 320;
3. Przygotować stanowisko pracy i odpowiedni strój; szpachle mają konsystencję pasty, więc raczej nie pobrudzimy się, ale wygodny strój roboczy zawsze jest wskazany;
4. Teraz kolej na przygotowanie odnawianej powierzchni: podstawą jest usunięcie luźnych elementów, likwidacja brudu, lekkie zeszlifowanie warstwy farby czy lakieru; tak przygotowaną powierzchnię trzeba umyć albo odpylić i odtłuścić;
5. W przypadku użycia szpachli dwuskładnikowej należy połączyć składniki – ważne jest, aby zachować proporcje podane w instrukcji; przygotować taką ilość preparatu, aby wystarczyło na potrzeby danej renowacji – nadmiar szpachli zmarnuje się, gdyż dwuskładnikowe szpachle stosunkowo szybko twardnieją, przez co nie nadają się do użytku;
6. Następna czynność to aplikacja szpachli na drewno; robimy to przy pomocy szpachelki rozprowadzając szpachlę na osuszonej i czystej powierzchnię podłoża;
7. Pozostawienie szpachli do wyschnięcia; czas potrzebny na całkowite wysuszenie zależy od rodzaju szpachli, a przede wszystkim od głębokości uszkodzeń, czyli grubości położonej warstwy preparatu;
8. Szlifowanie szpachli; czynność wykonuje się drobnoziarnistym papierem ściernym; przy dużych powierzchniach można użyć szlifierek elektrycznych; szpachla może być także heblowana, ścinana, a w razie potrzeby można w niej wiercić wiertarką otwory – dobrze położona i wysuszona szpachla nie pęknie, nie pokruszy się.
9. Odpylenie;
10. Aplikacja preparatu wykończeniowego – lakieru, wosku, bejcy farby w dowolnym kolorze.

Zakłada się, że optymalna grubość warstwy szpachli to 2 mm, a maksymalna to 4 mm. Przy pracach naprawczych dotyczących niewielkich zniszczeń wystarcza jednorazowa aplikacja szpachli. Jeśli ubytki są bardzo głębokie to czynność szpachlowania trzeba powtórzyć kilka razy – tyle, aż uzyskamy oczekiwany rezultat. Bardzo ważne jest, żeby szpachlowania kolejnych warstw dokonywać dopiero wówczas, gdy wcześniej położona szpachla całkowicie wyschnie.

Jak wykończyć szpachlowaną powierzchnię?

Do wykończenia poddanych renowacji drewnianych powierzchni najczęściej używa się bejcy lub lakieru. Należy pamiętać, że bejca jest preparatem dającym efekty wizualne, ozdobne – nie konserwuje podłoża. Do konserwacji używa się lakierów. Można także użyć rozwiązania pośredniego – lakierobejcy, czyli preparatu zmieniającego kolor i konserwującego jednocześnie.

Bejcę nakłada się na powierzchnię równą, czystą i suchą. Najlepiej aplikować bejcę przy pomocy gąbeczki, szmatki lub tamponu. Nadmiar niewchłoniętego preparatu usuwać. Drewno pozostawić do wyschnięcia na około 24 godziny.

Lakierowanie utwardza, uodpornia na zarysowania, ścieranie, uszkodzenia mechaniczne, nadaje połysk. Przed położeniem lakier należy dobrze wymieszać. Do aplikacji najlepiej użyć wałka lub miękkiego pędzla, a w przypadku dużych powierzchni zastosować metodę natrysku. Konieczne jest położenie dwóch lub trzech warstw. Robimy to w odstępach co najmniej dwunastogodzinnych. Ważne jest, aby pomieszczenia, w których używany jest lakier były dobrze wentylowane. Temperatura powietrza podczas pracy nie powinna być niższa, niż 16 stopni.

Czasem nie ma potrzeby stosowania preparatów wykończeniowych. Producenci szpachli prześcigają się w oferowaniu klientom coraz szerszej palety barw szpachli do renowacji podłoża drewnianego. Niektóre preparaty można mieszać w celu uzyskania niestandardowych kolorów.

Renowacja drobnych przedmiotów czy niewielkich ubytków na stolarce czy meblach to praca prosta i lekka, ale renowacja podłóg to sprawa poważna. Podłogi drewniane ulegają niszczeniu pod wpływem wilgoci i niekorzystnej temperatury oraz na skutek działania owadów czy grzybów. Bardzo często renowacja konieczna jest z racji błędów popełnionych podczas układania podłogi. Bywa też, że do wykonania posadzki użyto drewna, które było zbyt krótko sezonowane albo nie zostało dobrze zakonserwowane.

Do szpachlowania parkietu najlepiej wykorzystać szpachlę natryskową. Metoda natryskowa wymaga wprawy, ale efekty są doskonałe – szpachla położona jest równomiernie, bardzo dokładnie. Należy podkreślić jednak fakt, że szpachla natryskowa nie daje dobrych efektów estetycznych – przy tej metodzie konieczne jest wykończenie farbą lub lakierem.

Oczywiście można szpachlę aplikować ręcznie.

Do podłóg najlepiej użyć szpachli dwuskładnikowych z utwardzaczem – podłoga musi przez lata wytrzymać nasiloną eksploatację: obciążenie meblami oraz częste przemieszczanie się użytkowników.

Wstępem do renowacji zniszczonego parkietu lub podłogi z desek czy drewnianych paneli jest cyklinowanie. Po cyklinowaniu podłogę należy odpylić – najlepiej zrobić to przy pomocy odkurzacza przemysłowego. Na odpyloną podłogę położyć równą warstwę szpachli i pozostawić do wyschnięcia. Na koniec na idealnie suchą podłogę można zaaplikować lakier lub farbę.

Ile kosztuje szpachla do drewna?

Cena szpachli do drewna zależy przede wszystkim od ilości składników oraz ich typu. Do najtańszych należą szpachle do drewna wykonane na bazie gipsu i akrylu. Najdroższa jest szpachla do drewna z utwardzaczami. Najtańsze szpachle do drewna można kupić w cenie już od około 10 PLN za puszkę o pojemności 250 ml. Ta sama pojemność szpachli do drewna wysokiej jakości wymaga wyłożenia nawet 150 PLN. Szpachle konfekcjonowane są do pojemników plastikowych o różnej pojemności. W ofercie są także szpachle w tubkach – wygodne w użyciu, polecane w przypadku naprawy drobnych uszkodzeń na niewielkich powierzchniach.

Szpachlę do drewna można zrobić samodzielnie. Istnieje jednak ryzyko, że nieodpowiednio dobrane proporcje składników nie dadzą dobrych efektów wizualnych i użytkowych a nawet możliwe jest, że domowej produkcji preparat zniszczy drewno. Nie warto eksperymentować – szpachle do podłoża drewnianego w dobrych cenach wypełniają półki sklepów specjalistycznych i każdy z pewnością znajdzie produkt dla swoich potrzeb. Własnoręczne wytwarzanie szpachli do drewna jest stosowane przez rzemieślników zajmujących się renowacją drewnianych przedmiotów o wartości zabytkowej. Dla wykonania szpachli konieczne jest pozyskanie pyłu z gatunku drewna, które ma być poddane renowacji. Najlepiej zeszlifować fragment podłoża w miejscu nieeksponowanym a następnie wymieszać pył z bazą w odpowiedniej proporcji. Szpachla tak przygotowana może być zastosowana najczęściej wyłącznie na ten przedmiot, z którego fragmentów pozyskano pył drewniany. Ze względu na znaczną wartość przedmiotów zabytkowych można uznać szpachlę wykonaną w taki sposób za preparat luksusowy.