Jakie są rodzaje lakierów do drewna i który lakier do czego wybrać? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule. Drewno jest materiałem naturalnym, bardzo estetycznym i eleganckim, dlatego bardzo chętnie wykorzystuje się je na różne sposoby: zarówno w domu, jak i na zewnątrz. Jednak aby drewno zachowało swój atrakcyjny wygląd oraz jak najlepszą żywotność, niezbędne jest jego odpowiednie zabezpieczenie. Tym co ochroni drewno przed wilgocią, zapobiegnie uszkodzeniom jego powierzchni, a także znacznie przedłuży jego trwałość będzie właśnie lakier do drewna.
Trzeba jednak wybrać odpowiedni jego rodzaj i dobrze przeprowadzić wszystkie niezbędne prace.
Czym jest i gdzie się używa lakieru do drewna?
Lakier do drewna to środek, który ochrania ten naturalny materiał przed wilgocią, przedłuża żywotność wykonanych z niego elementów oraz zapobiega wszelkim uszkodzeniom jego powierzchni. Lakiery do drewna nałożone na drewno tworzą na jego powierzchni gładką, zazwyczaj przezroczystą powłokę, która zabezpiecza powierzchnię przed promieniowaniem uv i zwiększa odporność na uszkodzenia mechaniczne. Często lakiery do drewna bardzo estetycznie uwydatniają naturalny wzór słojów drewna i tym samym podkreślają jego walory dekoracyjne.
Co ważne, wykonana lakierem powłoka jest odporna na ścieranie – szczególnie przy lakierach przeznaczonych na podłogi.
Wybierając lakiery do drewna trzeba pamiętać, że poszczególne produkty mogą różnić się właściwościami oraz przeznaczeniem. Nie ma bowiem uniwersalnych lakierów do drewna, czyli takich które sprawdzą się zarówno na domowych podłogach, jak i na przydomowych ogrodzeniach albo elewacjach.
Drewno użyte na świeżym powietrzu wymaga oczywiście większych zabezpieczeń, ponieważ przez lata będzie ono narażone na działanie różnorodnych czynników atmosferycznych (deszczu, śniegu, wiatru, promieniowaniem uv i ujemnych temperatur), a także (bardziej niż w domu) na uszkodzenia mechaniczne i zniszczenie przez owady, grzyby czy pleśń.
Stąd też kupując lakier do impregnacji i zabezpieczenia powierzchni drewnianych zawsze trzeba dokładnie sprawdzić jego przeznaczenie (takie informacje są zawarte na opakowaniu).
Lakiery do drewna najczęściej zapewniają powstanie przezroczystej powłoki, kiedy jednak drewno chce się przyciemnić albo nadać mu inne odcienie, to w takim celu zastosować można lakierobejcę. Jednak choć zapewni ona drewnu ochronę przed wilgocią, to zabezpiecza powierzchnię w mniejszym stopniu i będzie mniej trwała niż lakier.
Rodzaje lakierów do drewna i ich właściwości
Lakiery do drewna można podzielić na kilka kategorii. Pierwszą z nich będzie ta dotycząca tego, jako która warstwa ma posłużyć dany lakier.
Wyróżnia się tutaj bowiem lakiery:
- Lakiery do drewna podkładowe – te stosuje się jako pierwszą warstwę, gdyż głęboko wnikają one w podłoże;
dzięki lakierom podkładowym powłoka lakiernicza staje się trwale zespolona z podłożem. - Lakiery do drewna nawierzchniowe – te lakiery stają się warstwą wykończeniową, która nadaje powłoce lakierniczej ostateczny wygląd; lakiery nawierzchniowe doskonale chronią drewno przed wilgocią i uszkodzeniem.
Do wyboru są lakiery:
- matowe,
- półmatowe,
- z połyskiem.
Trzeba tu jednak zaznaczyć, że nie wszystkie lakiery nawierzchniowe wymagają stosowania lakierów podkładowych.
Obecnie na rynku znaleźć można:
- lakiery chemoutwardzalne dwuskładnikowe – stosuje się je w miejscach szczególnie narażonych na działanie wilgoci, ponieważ tworzą one powłoki bardzo odporne na ścieranie, działanie wody oraz środków chemicznych; lakiery te wykorzystuje się jednak coraz rzadziej, gdyż zawierają one szkodliwy dla środowiska formaldehyd (o drażniącym zapachu),
- lakiery poliuretanowe jednoskładnikowe – najlepsze do intensywnie użytkowanych pomieszczeń, takich jak przedpokój czy klatka schodowa; przed użyciem takiego lakieru daną powierzchnię zazwyczaj trzeba zagruntować lakierem podkładowym; lakiery te można nanosić na stare powłoki z lakierów chemoutwardzalnych,
- lakiery poliuretanowe dwuskładnikowe – nie wymagają stosowania lakieru podkładowego, a więc można stosować je od razu na surowe drewno.
Bardzo ważnym podziałem lakierów do drewna jest ten wykonany ze względu na rodzaj rozpuszczalnika i spoiwa. Wyróżnia się tutaj lakiery rozpuszczalnikowe oraz lakiery wodorozcieńczalne.
Lakiery do drewna wodorozcieńczalne
| Lakiery akrylowe do drewna | Nie wymagają stosowania podkładu, nie zmieniają też zabarwienia drewna, za to świetnie rozprowadzają się po jego powierzchni. Co ważne po ich zastosowaniu pomieszczenia mogą być użytkowane natychmiast po wyschnięciu i utwardzeniu lakierniczej powłoki. Powłoka wykonana przy użyciu lakieru akrylowego jest elastyczna, chroni przed wilgocią, ale ma niską odporność na ścieranie i wgniecenia/uszkodzenia. Są one jednak bezpieczne i nie emitują toksyn, dlatego wybiera się je do malowania mebli czy boazerii. |
| Lakiery poliuretanowe do drewna | Wykazują się większą odpornością na ścieranie i uszkodzenia niż lakiery akrylowe, ale podobnie do nich nie wydzielają szkodliwych oparów i nie są toksyczne. Są też odporne na podwyższoną wilgotność i zmiany temperatury. Dzięki swoim właściwościom mają szersze możliwości zastosowania, sprawdzając się np. na podłogach wyposażonych w ogrzewanie podłogowe. Wśród tych lakierów znaleźć można wspomniane wcześniej środki dwuskładnikowe, które charakteryzują się podwyższoną odpornością na uszkodzenia mechaniczne. |
| Lakiery poliuretanowo-akrylowe do drewna | Lakiery te zawierają mieszaninę dyspersji akrylowej i poliuretanowej. Ich właściwości są zależne od proporcji obu składników w danym środku, ale zazwyczaj łączą ich zalety. Lakiery zawierające więcej poliuretanu zapewniają stworzenie twardszej powłoki. |
Jak widać, lakiery wodne dość szybko schną i posiadają dobre parametry użytkowe, wykazując się odpornością na uszkodzenia, wilgoć, a nawet detergenty. Lakiery te łatwo się też nakłada, choć trzeba do tego użyć odpowiedniej grubości wałka. Lakiery wodorozcieńczalne są obecnie dość popularne, ponieważ nie wydzielają drażniącego zapachu, zawierają jedynie kilkanaście procent rozpuszczalników i są jednym z bardziej ekologicznych rozwiązań lakierniczych.
Lakiery do drewna rozpuszczalnikowe
| Lakiery poliuretanowe do drewna | Jednoskładnikowe albo dwuskładnikowe. Te pierwsze są mniej twarde, ale za to mniej toksyczne. Tego rodzaju lakiery powodują ciemnienie drewna, stąd też konieczne jest zastosowanie pod nimi lakieru podkładowego. Wytwarzana przez lakier poliuretanowy powłoka jest twarda i odporna na ścieranie. |
| Lakiery alkidowe do drewna | Bardzo szybko wysychają i pozawalają na użytkowanie pomalowanych nimi obiektów. Mają jednak dość niską odporność na uszkodzenia mechaniczne czy powierzchniowe zarysowania polakierowanych powierzchni. |
| Lakiery uretanowo-alkidowe do drewna | Bardzo dobrze sprawdzają się na kurczącym i rozszerzającym się drewnie. To, że posiadają dodatek zmodyfikowanych żywic alkidowych sprawia, że tworzona przez nie podłoga jest dość twarda i ma odporność na uderzenia czy zarysowania. |
| Lakiery chemoutwardzalne do drewna | Wymagają długiego okresu karencji, bo wydzielają toksyczne opary. Za to tworzona przez nie powłoka lakiernicza jest bardzo twarda, odporna na ścieranie i wilgoć. |
Wszystkie lakiery rozpuszczalnikowe mają charakterystyczny, intensywny zapach – który czuje się przez cały okres wysychania powłoki lakierniczej. Stąd też raczej nie powinno się ich stosować w pomieszczeniach. Charakteryzuje je jednak to, że tworzą dobrą warstwę kryjącą i zapewniają drewnu doskonałe zabezpieczenie przed uszkodzeniami czy zawilgoceniem.
Lakiery rozpuszczalnikowe. jednoskładnikowe do procesu utwardzania wykorzystują wilgoć z powietrza, a dwuskładnikowe najpierw odparowują rozcieńczalnik, a dopiero później utwardzacz wiąże lakier. Choć są bardziej szkodliwe niż te wodne, to czasem są po prostu niezastąpione – np. do polakierowania oleistego drewna egzotycznego, gdzie lakier na bazie wody po prostu nie utrzymał się na powierzchni drewna.
Wybierając lakier warto zwrócić uwagę także na jego przeznaczenie, to znaczy to, czy używać należy go wewnątrz czy na zewnątrz:
| Lakiery zewnętrzne | Zazwyczaj tworzą grubą, trwałą i twardą powłokę, która zapewnia drewnianej powierzchni doskonałą ochronę przed przedostaniem się wilgoci do jej głębszych warstw. |
| Lakiery wewnętrzne | Są mniej odporne na warunki pogodowe (gdyż nie muszą), ale za to są łatwiejsze w nakładaniu i szybciej wysychają. |
Zalety i wady lakierów do drewna
Lakierowanie drewnianych powierzchni niesie ze sobą wiele korzyści, takich jak to, że lakiery:
- nie wnikają w głąb desek, ale tworzą na nich twardą powłokę ochronną, chroniąc je przed uszkodzeniami mechanicznymi, zarysowaniami i promieniowaniem UV,
- zabezpieczają drewno przed wodą i wilgocią (w drewno nie wnikają też np. rozlane napoje),
- stanowią ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi: zarówno dla miękkich, jak i twardych gatunków drewna,
- można nakładać je samodzielnie, przy pomocy pędzla albo wałka czy specjalnego aplikatora,
- ułatwiają pielęgnację i czyszczenie drewnianych powierzchni,
- nadają drewnianym powierzchniom specyficzną, gładką fakturę,
- mogą zapewnić powierzchnię z połyskiem lub matową (w zależności od potrzeb),
- pozwalają na podkreślenie naturalnego wyglądu i piękna drewna, a zarazem są bardzo dekoracyjne,
- niekiedy pozwalają na nadanie drewnianemu meblowi czy podłodze wybranego koloru.
Jeśli zaś chodzi o wady związane z korzystaniem z lakieru do drewna, to wymienić tutaj można to, że:
- choć powierzchnia drewna staje się gładka, to lakier zatyka jego pory, przez co staje się ono mniej naturalne w dotyku,
- powierzchnię lakierowaną trudno uszkodzić, kiedy jednak tak się stanie, to naprawienie ubytków w warunkach domowych jest dość trudnym zadaniem,
- uszkodzenie lakieru często wymaga zdarcia całej jego powłoki (i wykonanie jej na nowo),
- lakiery są substancjami chemicznymi, dlatego użytkowanie niektórych ich rodzajów może być szkodliwe dla zdrowia,
- malowanie lakierem wymaga dużej precyzji: trzeba nanosić go wzdłuż widocznych słojów w taki sposób, by nie nakładać na siebie kolejnych warstw produktu: tylko wtedy powłoka lakierowa będzie idealnie gładka i nie będzie mieć żadnych smug.
Lakier do drewna kolory
Produkty zazwyczaj dobiera się do gatunku drewna, jaki zostanie nim pomalowany. Najczęściej na rynku spotkać można bezbarwne lakiery do drewna – nadające połysk albo tworzące powierzchnię matową. Nie wpływają one zanadto na barwę drewna, czasem tylko trochę ją zmieniają.
Podstawowe oferty lakierów do drewna nie są szczególnie rozbudowane jeśli chodzi o ich kolorystykę. Barwy inne niż naturalnego drewna są jedynie niewielkim segmentem gotowych lakierów. Do tego są to kolory mało wyraziste, których używa się w celu przyciemnienia podstawowej barwy drewna. Jednak obecnie kupić można również taki lakier, który zostanie wymieszany z pigmentami.
Preparaty koloryzujące to na przykład:
- bielony,
- dąb,
- brąz,
- palisander.
Kolory lakierów są niezwykle subtelne, tak wiec wizualny efekt końcowy krycia zazwyczaj ma jedynie lekki motyw kolorystyczny. Ma on bowiem za zadanie jedynie podkreślić barwę danego rodzaju naturalnego drewna. Kolory takie jak biel czy szarość są zaś zarezerwowane dla farb do drewna. Warto też wiedzieć, że ostateczny efekt estetyczny na danej powierzchni może zależeć także od rodzaju lakieru. Kiedy ostatecznie odparuje z nich nadmiar rozpuszczalników, to drewno może zmienić nieznacznie barwę i poziom połysku.
Od razu po pomalowaniu wszystkie produkty są błyszczące, ale wybrać można preparat, który da efekt:
- matowy,
- półmat,
- połysk,
- wysoki połysk.
Lakier do drewna cena
O tym ile lakieru do drewna należy zakupić, decyduje kilka czynników. Między innymi to co będzie się nim malować, jaką powierzchnię, ale także to jakim narzędziem będzie nanoszony i to którą będzie on warstwą (najwięcej lakieru zużywa się przy aplikowaniu pierwszej warstwy, nieco mniej przy drugiej, a najmniej przy warstwie trzeciej).
W wielu przypadkach najlepszym rozwiązaniem staje się zastosowanie najpierw podkładu, a dopiero później lakieru nawierzchniowego.
Jeden litr lakieru nawierzchniowego wystarcza zazwyczaj do pomalowania około 10 m2 parkietu (chodzi tu o jedną warstwę).
Na rynku lakier do drewna występuje w różnych pojemnikach: 0,75 litra, litr czy nawet 5 litrów.
Ceny lakierów są zaś bardzo zróżnicowane.
Zależą oczywiście od producenta, ale oczywiście też od rodzaju samego lakieru.
I tak na przykład 1l lakieru wodnego do drewna można kupić za ok. 40 zł, a tą samą ilość lakieru do parkietu (z połyskiem) za 50 zł.
Z kolei litr lakieru akrylowego bezbarwnego (o efekcie półmat) to wydatek rzędu 35 zł.
Oczywiście produkty do malowania drewna bardziej znanych producentów kupuje się za kwoty wyższe (przekraczające 100 zł za litr).
Na szczęście oferta rynkowa jest obecnie tak szeroka, że można ją dopasować do swoich potrzeb i możliwości.
Lakierowanie drewna krok po kroku
Lakier najlepiej nakładać na wybrane powierzchnie w temperaturze minimum +5, a maksymalnie +20°C.
Kiedy jest za zimno, preparat będzie wysychał zbyt wolno, a przy bardzo wysokiej temperaturze będzie wysychał za szybko.
Może to wtedy powodować efekt zakładek na krawędziach łączenia poszczególnych warstw.
Pracę zawsze należy rozpocząć od odpowiedniego przygotowania podłoża.
Jest to bardzo ważne, ponieważ to od niego w dużej mierze zależeć będzie trwałość powłoki lakierniczej.
Drewno, które ma być poddane lakierowaniu powinno być suche (szczególnie to na zewnątrz) i pozbawione zabrudzeń.
Jeśli zachodzi taka potrzeba, najpierw trzeba z niego usunąć starą, łuszczącą się powłokę.
Można to zrobić przy pomocy papieru ściernego (najlepiej o niewielkiej gradacji).
Usunięcie starego lakieru może odbyć się też mechanicznie lub przy pomocy odpowiednich preparatów chemicznych (o czym dokładniej później).
Jeżeli na przygotowywanej powierzchni znajdują się ubytki, to warto je uzupełnić – np. dobraną kolorystycznie pastą, co poprawi końcowy efekt wizualny.
Tłuste plamy trzeba zmyć benzyną ekstrakcyjną albo lakową.
Po usunięciu starej powłoki i po ewentualnym uzupełnieniu ubytków, z powierzchni drewna należy usunąć powstały przy pracy pył i zabrudzenia.
Takie przygotowanie jest pierwszym krokiem do rozpoczęcia właściwego lakierowania.
Później trzeba pamiętać o tym, że elementy drewniane znajdujące się na zewnątrz domu przed lakierowaniem należy zaimpregnować.
Kolejnym krokiem jest już naniesienie pierwszej warstwy lakieru.
Najpierw lakier trzeba dobrze rozmieszczać, aż uzyska się jego jednolitą konsystencję.
Po wymieszaniu można rozpoczynać malowanie, które może odbywać się przy pomocy pędzla, który trzeba przeciągać równomiernie wzdłuż słojów drewna.
Na większych powierzchniach do lakierowania użyć można wałka malarskiego, co znacznie usprawni pracę.
Czasem używa się też pistoletu.
Często sugerowany sposób nakładania lakieru podawany jest na opakowaniu tego ostatniego.
Każda z możliwych technik ma swoje wady i zalety, które jednak nie są w ostatecznym rozrachunku aż tak istotne, gdyż większość uzależniona jest po prostu od samego składu lakieru.
Lakier należy nakładać dość obficie, by umożliwić jego samoistne rozlewanie się po powierzchni malowanej nim podłogi.
Po pomalowaniu całej pierwszej warstwy (przed nałożeniem drugiej), należy poczekać do jej pełnego wyschnięcia.
Czas karencji powinien być określony zazwyczaj na opakowaniu wybranego lakieru, a jest on różny – w zależności od zastosowanego preparatu.
Na przykład lakier akrylowy do drewna wyschnie przez ok. 6 godzin, a chemoutwardzalny lakier do drewna wysycha ok. 12 godzin.
Kolejnej warstwy nie powinno nanosić się zbyt szybko, ponieważ mogłoby to doprowadzić do wybrzuszenia deszczułek parkietu.
Z reguły odczekać trzeba kilka godzin.
Fachowcy (tzw. parkieciarze) zalecają kilkunastogodzinną przerwę, jednak nie dłuższą jednak niż 24 godziny.
Po takim czasie druga warstwa mogłaby bowiem nie związać się chemicznie z tą nałożoną wcześniej.
Trzecim krokiem staje się oczywiście naniesienie drugiej warstwy lakieru.
Druga warstwa lakieru da gwarancję, że na drewnie położona zostanie naprawdę szczelna bariera ochronna.
Po pełnym wyschnięciu pierwszej warstwy, druga warstwa nakładana jest identycznym sposobem.
Również tutaj należy poczekać do jej pełnego wyschnięcia.
W większości przypadków jest to jednoznaczne z zakończeniem prac.
Jednak czasami zdarzają się takie sytuacje, w których niezbędne staje się wykonanie kolejnego kroku, którym jest nałożenie trzeciej warstwy, która maksymalnie zwiększy poziom ochrony przed działaniem wilgoci, uszkodzeniami mechanicznymi, a przede wszystkim przed intensywną eksploatacją podłogi.
Trzecią warstwę lakieru do drewna nanosi się identycznie jak dwie poprzednie.
Po zakończeniu prac na uwadze należy mieć to, że to od szybkości utwardzania wybranego lakieru zależeć będzie to, po jakim czasie można będzie eksploatować podłogę.
Po pomalowanym parkiecie swobodnie można chodzić po jednym do trzech dni, ale wnosić ciężkie meble – zazwyczaj dopiero po ok. pięciu dniach.
Jak usunąć lakier z drewna?
Aby lakierowana powierzchnia mogła wyglądać naprawdę dobrze, trzeba z niej dokładnie usunąć stary lakier.
Źle przygotowane drewno (z resztkami starego lakieru, niewygładzone i nieodpylone) będzie później powodem powstawania plam w trakcie lakierowania, a nawet użytkowania na nowo wykończonej powierzchni.
Lakier z drewna można usunąć na dwa sposoby:
- mechanicznie,
- chemicznie.
Jeśli chodzi o tą drugą opcję, to obecnie zakupić można specjalny zmywacz (często w postaci żelu), który nakłada się (np. pędzlem) na powierzchnię lakieru.
Później – po określonym czasie – spęczniały pod wpływem preparatu lakier zeskrobuje się ostrożnie szpachelką, a następnie całą powierzchnię spłukuje się wodą.
Po jej wyschnięciu należy sprawdzić czy cały lakier został usunięty:
zazwyczaj nie udaje się to za pierwszym razem i zmywacz trzeba nakładać miejscowo po raz kolejny.
Po usunięciu całego lakieru i wyschnięciu drewna, całą powierzchnię trzeba przeszlifować i odpylić.
Wszystkie te działania są dość długotrwałe.
Aby je przyspieszyć można więc użyć zamiast wody zmywacz wosku, który zawiera mydło i rozpuszczalnik.
Dzięki niemu miejsca gdzie lakier nie został usunięty, są widoczne od razu przed wyschnięciem.
Dopiero na sam koniec powierzchnię należy spłukać wodą.
Jeśli chodzi zaś o drugą opcję, czyli mechaniczne usuwanie starego lakieru z drewna, to robi się to przy pomocy szlifierki (której można użyć nawet przy niezbyt dużych powierzchniach).
Szlifując należy stosować nakładki – od większej do mniejszej gradacji, a pracę tą wykonuje się zawsze zgodnie z kierunkiem włókien powierzchni drewnianych.
Warto wiedzieć, że w przypadku rzeźbionego drewna konieczne jest ręczne szlifowanie: papierem ściernym, wełną stalową albo szczotkami stalowymi.
Zeszlifowana, drewniana powierzchnia na koniec musi zostać bardzo dokładnie odpylona.
Dobrze przygotowana powierzchnia da pewność, że odpowiednio nałożony lakier zapewni drewnu prawdziwą ochronę przed uszkodzeniem czy wilgocią i dzięki temu będzie je można użytkować przez wiele lat.