Dom ze styropianu: koszt, materiały, zalety i wady

Styropian zazwyczaj kojarzy się z materiałem dociepleniowym, ale okazuje się, że można go wykorzystać jako element konstrukcyjny w budowie domu jednorodzinnego. Domy ze styropianu są znane w krajach Europy Zachodniej już od lat 60 ubiegłego wieku, ale w naszym kraju ta technologia wznoszenia ścian pojawiła się dopiero w latach 90 i na początku wykorzystywano kształtki styropianowe jedynie do budowy ścian. Dopiero od niedawna stosuje się technologię budowy ze styropianu do stawiania całego budynku, również do stropów i dachu. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że dom ze styropianu będzie bardzo nietrwały i silniejszy wiatr zmiecie cały budynek z powierzchni ziemi.

Nic bardziej mylnego!

Technologia budowy domu z bloków styropianowych spełnia wszelkie normy i wymogi bezpieczeństwa, aby nic nie zagrażało zdrowiu mieszkańców. Inwestorzy do wyboru mają trzy technologie budowy domów ze styropianu.

Największą popularnością cieszą się dwie, a są to:

• Styropianowe panele szalunkowe,
• Styropianowe pustaki szalunkowe.

Trochę rzadziej korzysta się z samonośnych bloków ze styropianu.

Ta ostatnia metoda polega na sklejaniu bloków z twardego polistyrenu oraz usztywnieniu z zewnątrz siatką z włókna szklanego, która zostaje zakotwiona do fundamentu. Bloczki styropianowe stanowią jednocześnie izolację i konstrukcję budynku. Z kolei pustaki styropianowe i panele styropianowe wypełnia się betonem, zewnętrzne i wewnętrzne warstwy spina za pomocą metalowych bądź plastikowych klamer. Nie ma żadnych problemów z ich przycinaniem, co można wykonać za pomocą piłki albo rozgrzanego drutu. Znacznym ułatwieniem pracy jest widoczna podziałka wyznaczająca linie cięcia, którą mają pustaki styropianowe w odległości co 5 cm. Bloczki styropianowe mają wysokość zazwyczaj 25-30 cm, natomiast długość 1 m. Jednak, przede wszystkim pustaki styropianowe wyróżniają się wyjątkowo niską wagą w porównaniu do tradycyjnych materiałów murowych. Generalnie większość prac można przeprowadzić samodzielnie, co jest ważne z punktu widzenia ekonomii budowy domów. Samodzielne budowa domu daje oszczędności na kosztach wynajęcia ekipy murarskiej. Wystarczy trochę fachowej wiedzy i dokładności aby obniżyć koszt budowy domu.

Budowa domu: domy ze styropianu

Jaki materiał i technologia budowy domów?

Trzeba pamiętać, że przy stawianiu domów w tej technologii nie stosuje się zwykłego styropianu. Musi to być bardzo twardy i trwały rodzaj, który charakteryzuje się odpornością zarówno na niską, jak i wysoką temperaturę oraz działanie substancji chemicznych. Jednocześnie powinien być mało nasiąkliwy i niepalny.

Można użyć styropianu grafitowego, dzięki czemu osiąga się jeszcze lepszy współczynnik przewodności cieplnej. Zazwyczaj stosuje się jednak spieniony polistyren.

Przed rozpoczęciem budowy domu z bloczków styropianowych, zwłaszcza gdy inwestor pragnie to uczynić samodzielnie, należy dokładnie zapoznać się z technologią budowy domu styropianowego, która swym zakresem nie obejmuje samych pustaków styropianowych czy paneli, ale także wykorzystuje beton. Praca trochę kojarzy się z układaniem klocków LEGO, ponieważ polega na stopniowym układaniu kolejnych warstw elementów styropianowych, a następnie wypełnieniu przestrzeni miedzy nimi mieszanką betonową. To właśnie ów dodatek betonu sprawia, że ściana osiąga zdolność przenoszenia większych obciążeń. Należy wyraźnie zaznaczyć, że musi to być beton o klasie co najmniej C12. Taka betonowa konstrukcja ma więc ocieplenie zarówno od zewnątrz, jak i wewnątrz.

Ściany zewnętrzne najczęściej zostają wykończone tynkiem cienkowarstwowym albo okładziną elewacyjną. Dobrze sprawdza się siding albo cegła klinkierowa. Z kolei ściany wewnętrzne pokrywa się tynkiem gipsowym bądź płytami gipsowo-kartonowymi. Instalacje zostają prowadzone w warstwie wewnętrznej styropianu. W tej technologii duże znacznie ma odpowiednie ułożenie zbrojenia, czyli wieńców i narożników. Sam proces stawiania budynku z bloczków styropianowych nie sprawia wielu problemów, a przy tym jest szybki. Bardzo często inwestorzy decydują się na samodzielną budowę z pustaków styropianowych.

Budowa domu ze styropianu. Najczęściej zadawane pytania

1. Czy możliwa jest realizacja niestandardowego projektu?

Technologia umożliwia stawianie domów nie tylko na standardowym planie. Przy wykorzystaniu pustaków styropianowych, w narożach najlepiej zastosować narożne samonośne bloczki styropianowe. Z kolei elementy zawiasowe pozwalają na wzniesienia ścian zewnętrznych pod różnymi kątami. Przy panelach łącznikiem w narożnikach będą kątowniki. Takie z zawiasami do zmiany ustawienia ramion umożliwiają realizację każdego nietypowego projektu. Wspomniane już wcześniej rowki występujące co 5 cm są świetnym ułatwieniem przy mierzeniu i docinaniu, a także przy montowaniu klamer. Listwy uzupełniające są natomiast niezwykle pomocne w ustalaniu wysokości kondygnacji. W związku z tym, że elementy styropianowe mają specjalne zamki, to nie ma żadnych problemów ze scalaniem ściany. Wystarczy nałożyć kształtki na siebie i lekko docisnąć.

2. Czy dom ze styropianu może stać na płycie fundamentowej?

W tej technologii zastosowanie mają nie tylko płyty fundamentowe, ale i ściany fundamentowe. Budynek zostaje posadowiony zazwyczaj na podwójnie zbrojonej płycie fundamentowej, ale warto zaznaczyć, że stosunkowo nieduża masa domu pozwala na wznoszenie domów ze styropianu nawet w takich miejscach, w których zbyt mała nośność gruntu nie daje możliwości tradycyjnego budowania. Przy domach energooszczędnych i pasywnych dużym uznaniem wśród projektantów cieszą się płyty fundamentowane betonowane na twardym polistyrenie. Często stosuje się mocny polistyren XPS. Świetnymi parametrami izolacyjnymi, wytrzymałością na ściskanie oraz podwyższoną odpornością na wilgoć charakteryzuje się również Peripor, czyli tworzywo piankowe produkowane przez koncern BASF. Płyta fundamentowa musi zostać oddzielona od gruntu izolacją przeciwwilgociową, natomiast w kwestii jej zbrojenia decyzję podejmuje projektant. Zdarza się, że stosuje się jedynie zbrojenie rozproszone, aby zmniejszyć ilość stali. Co ciekawe, nie ma też przeszkód co do tradycyjnego fundamentowania, czy stawiania z bloczków styropianowych również ściany piwnic. W takiej sytuacji buduje się ściany fundamentowe z bloczków styropianowych tak, jak ściany zewnętrzne, zwracając jednak dużą uwagę na większą gęstość zbrojenia. Ściany fundamentowe zostają oparte na ławach fundamentowych z betonu.

3. Czy konstrukcja wymaga zbrojenia?

Owszem, dokumentacja techniczna powinna określać zarówno rodzaj, jak i miejsce zbrojenia. Powszechnie stosuje się zbrojenie pionowe w narożnikach domu, przy otworach drzwiowych i okiennych, a także na łączeniach ścian zewnętrznych z wewnętrznymi. Natomiast zbrojenie poziome układa się przede wszystkim pod otworami okiennymi. Niekiedy wymagania projektowe sugerują dozbrojenie kształtki wieńcowej, która stanowi zakończenie wylanej ściany. Zdarza się też konieczność zamontowania pionowych prętów w ścianie, aby osiągnąć lepsze połączenie ze stropem. Zbrojenie przygotowuje się na placu budowy domów albo korzysta z gotowych zgrzewanych drabinek.

4. Jak wykonuje się otwory drzwiowe i okienne?

Pierwszym krokiem jest oczywiście dokładne odmierzenie miejsc, w których znajdą się okna i drzwi. Następnie należy zbudować odpowiednią ramę mającą wymiary ościeża drzwi lub okna i osadzić ją w panelach przed betonowaniem ścian. Jeżeli buduje się z pustaków, to otwory są modelowane przy układaniu kolejnych warstw. Ważne, aby pamiętać o zastosowaniu, jako krańcowych elementów, specjalnych kształtek zamkniętych z jednej strony, które uniemożliwią wylanie się betonu. W budynkach standardowych drzwi i okna są mocowane do betonu, natomiast w energooszczędnych i pasywnych mocuje się je w warstwie izolacji.

5. Jak wygląda budowa dachu?

Najpopularniejszym rozwiązaniem w budownictwie jednorodzinnym jest kończenie drugiej kondygnacji poddaszem użytkowym. W takiej sytuacji trzeba pamiętać o wycięciu otworów pod krokwie dachowe w kształtce kończącej ścianę poddasza. Natomiast dodatkowe kotwy powinny się znaleźć w ścianie, aby ułatwić montaż murłaty, na której będzie oparta cała konstrukcja dachu. Dopiero wtedy ścianę zalewa się betonem. Konieczne jest też ułożenie papy i to jeszcze przed zamontowaniem murłaty, aby umożliwić kondensację pary wodnej. Nachylenie dachu może wynosić od 30 do 45°. Przy montażu kształtek dachowych trzeba zwrócić uwagę na to, aby je układać od dołu, co zapobiegnie ich strąceniu przez silny wiatr. Kształtki przybija się do krokwi długimi gwoździami z podkładkami, przynajmniej w trzech miejscach. Okap zostaje wykonany ze specjalnie przyciętych elementów. Pokryciem dachu jest zazwyczaj blacha powlekana trapezowa bądź blachodachówka. Tego typu dach jest nie tylko łatwy, ale także szybki w montażu.

6. Jak wyglądają prace wykończeniowe?

Na pewno nie przysparzają wielu problemów. Jeżeli inwestor zamierza położyć tynk, to musi najpierw lekko oszlifować ściany zewnętrzne papierem ściernym gruboziarnistym albo specjalną pacą. Celem jest polepszenie przyczepności tynku. Następnie kładzie się siatkę z włókna szklanego, ponieważ to właśnie na nią nanosi się tynk cienkowarstwowy. Warto jednak zaznaczyć, że możliwości wykończenia jest więcej i można zastosować praktycznie każdą okładzinę elewacyjną.

Dlaczego warto zbudować dom ze styropianu?

Oszczędność czasu i pieniędzy

Przede wszystkim należy podkreślić niewysokie koszty inwestycyjne, jakie pochłania budowa domu z pustaków styropianowych.

W związku z tym, że osiągnięcie stanu surowego zamkniętego nie zajmuje więcej niż kilka tygodni, to spore kwoty można zaoszczędzić na rachunkach za wodę i energię elektryczną. Zazwyczaj podczas budowy domów dość dużo zużywa się tego typu mediów i to po wyższych stawkach.

Krótsza budowa domu z pustaków styropianowych oznacza także niższe opłaty za wywóz odpadów, wynajem sprzętu czy też za transport.

Ponadto same materiały na dom ze styropianu, jak pustaki styropianowe i beton nie należą do najdroższych.

W związku z tym, że nie trzeba wynajmować ekipy budowlanej, aby zbudować dom ze styropianu, to i na tym można zaoszczędzić całkiem pokaźną kwotę.

Budowa domu metodą gospodarczą daje również wiele satysfakcji. Miło zamieszkać w domu samodzielnie wybudowanym.

Łatwość budowy

Producenci kształtek styropianowych lubią podkreślać prostotę budowy i szybkość wznoszenia ścian.

Poszczególne pustaki styropianowe ścian zewnętrznych dopasowuje się jak klocki i łączy na wygodny sposób, czyli piórko i wpust.

Styropian jest materiałem bardzo łatwym w obróbce, więc nie ma potrzeby posiadania jakichś specjalistycznych narzędzi.

Elementy nie wymagają spoinowania, a przy tym charakteryzują się wyjątkową lekkością.

Jedynie należy zachować szczególną ostrożność przy wylewaniu betonu, aby nie zachlapać zatrzasków.

Dobrym pomysłem będzie wykorzystanie korytka wlewowego.

Energooszczędność

Dom ze styropianu charakteryzuje się na tyle niskim współczynnikiem przenikania ciepła ścian zewnętrznych, że może nawet spełniać normy budownictwa pasywnego.

To chyba największy plus, ponieważ oznacza znaczne obniżenie kosztów eksploatacyjnych budynku.

Ściany są szczelne i nie mają mostków termicznych.

Ponadto ściany wykonane ze styropianowych pustaków mają niski współczynnik przenikania ciepła (nawet na poziomie 0,10 W/(m²K)), czyli niższy od norm obowiązujących po roku 2021.

Decydujące znaczenie mają tutaj parametry styropianu, ale również grubość pustaków styropianowych, a ta bywa różna – bloczki styropianowe mają od 25 do 45 cm grubości.

W celu osiągnięcia najlepszego współczynnika przenikania ciepła trzeba zastosować większą grubość warstwy zewnętrznej.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że dzięki dodatkowej izolacji przegród zewnętrznych, nawet mniejsza grubość ścian zewnętrznych o grubości 25 cm zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,28 W/(m K).

Gdyby komuś zależało na trochę cieńszej warstwie, to alternatywą będzie zastosowanie bloczków styropianowych z dodatkiem grafitu charakteryzujących się mniejszą przewodnością cieplną. Takie pustaki styropianowe są jednak trochę droższe.

Uważa się, że oszczędności wynikające z ogrzewania domu ze styropianu mogą wynieść 30% w stosunku do technologii tradycyjnych.

To wynika z faktu, że zapotrzebowanie na ciepło w takim domu nie przekracza 70 kWh/m² na rok, a zazwyczaj ta wartość kształtuje się na poziomie 30-40 kWh/m².

Przy budynku stawianym metodą tradycyjną te wartości oscylują w granicach 90 do 120 kWh/m², więc różnica jest znaczna.

Trwałość i wytrzymałość konstrukcji

Wbrew obawom, domy budowane w tej technologii są stabilne i wytrzymałe.

Dość powiedzieć, że badania producenta polistyrenu, czyli BASF, dowodzą żywotności materiału na co najmniej 60 lat.

Z kolei wykonawcy domów ze styropianu uważają, że takie budynki spokojnie będą służyć w dobrym stanie przez 100-150 lat.

Bezpodstawne są także obawy związane z ewentualnym zawieszaniem cięższych szafek lub półek.

Należy jedynie zwrócić uwagę na odpowiednią długość i średnicę wkrętów, które muszą pokonać pięciocentymetrową warstwę styropianową zanim dojdą do betonu, czy gazobetonu.

W przypadku trochę lżejszych elementów do powieszenia można zastosować specjalne kołki do styropianu.

Przy panelach styropianowych warto użyć szalunek z pasami wzmacniającymi.

Wady domu ze styropianu

Mało czasu na otynkowanie

Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na szybkie otynkowanie ścian zewnętrznych i wcale nie chodzi o kwestię związaną z opadami atmosferycznymi.

Pośpiech wynika z wrażliwości styropianu na działanie promieni słonecznych, pod wpływem których powierzchnia styropianu wietrzeje, a następnie żółknie i zaczyna się kruszyć.

Gdyby doszło do takiego stanu, to jeszcze przed tynkowaniem niezbędne będzie usunięcie skruszałej warstwy.

Najlepiej to uczynić poprzez zeszlifowanie.

Zniszczenie przy kontakcie z organicznymi rozpuszczalnikami

Drugą rzeczą, o której należy pamiętać jest możliwe zniszczenie styropianu pod wpływem kontaktu z rozpuszczalnikami organicznymi, a nawet ich oparami.

Do takiego kontaktu może dojść przy nieuważnym łączeniu pustaków styropianowych z izolacją wykonaną z papy klejonej masą bitumiczną, która zawiera owe rozpuszczalniki.

Ograniczenie wysokości

Kolejna sprawa dotyczy wysokości stawianych budynków.

W tym aspekcie istnieje ograniczenie do czterech kondygnacji.

Przy budownictwie jednorodzinnym nie ma może to wielkiego znaczenia, ale pustaki ze styropianu wykorzystuje się również do budowy budynków użyteczności publicznej.

Kłopoty z wentylacją

To może być problem, ale nie musi.

Wszystko zależy od tego, z jaką pieczołowitością wykona się wentylację i jakiej będzie ona jakości.

Przede wszystkim musi poprawnie działać i to w każdym pomieszczeniu, ponieważ znakiem szczególnym styropianu jest minimalne przepuszczanie pary wodnej.

Kiedy wentylacja będzie niesprawna, to powstanie nadmiar wilgoci i para wodna zacznie się skraplać na oknie, na ościeżu, a nawet na ścianie.

W efekcie może pojawić się pleśń i grzyby, a we wnętrzu zacznie nieprzyjemnie pachnieć.

Nie można przy tym pomijać aspektu zdrowotnego, a w takiej sytuacji łatwo o kłopoty z układem oddechowym oraz skórą.

Jak temu zapobiec?

Pierwszy, tańszy sposób polega na wykonaniu osobnego kanału wentylacyjnego w każdym pomieszczeniu oraz zamontowaniu w oknach nawiewników.

Druga metoda na pewno charakteryzuje się większą skutecznością, ale jest też droższa.

Chodzi o wykonanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, a więc rekuperatorem.

Każdy inwestor powinien się dobrze zastanowić, na ile warto oszczędzać przy wyborze sposobu wentylacji.

Budynki stawiane w tej technologii są z pewnością ciekawym rozwiązaniem, które ma naprawdę wiele zalet, a wady łatwe do wyeliminowania.

Wydaje się, więc, że domy ze styropianu zasługują na zainteresowanie inwestorów, którzy szukają technologii energooszczędnych, szybkich i łatwych w budowie, a przy tym niezbyt drogich.