Szamba są zbiornikami bezodpływowymi przeznaczonymi do gromadzenia nieczystości ciekłych, czyli ścieków.
Zazwyczaj wykonuje się szambo z betonu, ewentualnie żelbetonu, aczkolwiek coraz większą popularnością cieszą się szamba z tworzyw sztucznych.
Jedne i drugie mają zastosowanie przy budynkach z brakiem dostępu do ogólnej sieci kanalizacyjnej.
Na jaki rodzaj szamba się zdecydować i jak przygotować działkę pod nie?
Dowiecie się z tego artykułu.
Szambo szczelne
Każdy budynek mieszkalny musi mieć odprowadzenie nieczystości.
Szczelny i bezodpływowy zbiornik na ścieki, nazywany powszechnie szambem, stanowi niekiedy jedyne rozwiązanie dla tych, nie chcą zdecydować się na przydomową oczyszczalnię ścieków, bądź nieczystości jest stosunkowo niewiele i po prostu nie opłaca się budowa oczyszczalni.
Inny powód, dla którego Inwestorzy często decydują się na szambo szczelne związany jest z położeniem działki w rejonie pozbawionym kanalizacji.
To również dobry pomysł przy zbyt wysokim poziomie wód gruntowych, kiedy nie ma możliwości bezpośredniego rozsączania do gruntu oczyszczonych ścieków, a dodatkowe rozwiązania okazują się zdecydowanie zbyt kosztowne.
Decyzję o lokalizacji i wykonaniu szamba najkorzystniej podejmować jeszcze na etapie projektu domu.
Przy jej podejmowaniu należy pamiętać, że szambo musi być idealnie szczelne, co potwierdza specjalny certyfikat.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z nowelizacją Prawa budowlanego budowa szamba do 10m3 nie wymaga pozwolenia na budowę, a wystarczy jedynie zgłosić ten fakt do stosownego urzędu, czyli zazwyczaj starostwa powiatowego.
Lokalizacja szamba na działce
Istotnym ograniczeniem budowlanym będzie rodzaj terenu.
Należy unikać miejsc podlegających ochronie środowiskowej, a także narażonych na zalania i powodzie, szczególnie chodzi o zagłębienia terenu.
Nie ma przecież sensu narażać szamba na zalanie przez wody opadowe.
Równie ważne jest przemyślenie lokalizacji szamba pod kątem jego, w miarę bezproblemowego, opróżniania.
W tym kontekście świetnym pomysłem wydaje się wykonanie przewodu do opróżniania ze specjalnym złączem na końcu, który zostaje zamontowany w ogrodzeniu domu.
W ten sposób unika się konieczności wjazdu pojazdu asenizacyjnego na teren posesji, a przede wszystkim nie ma potrzeby obecności kogoś z domowników, aby wpuścić ekipę wywożącą ścieki.
Mimo, że pojemnik na nieczystości musi być idealnie szczelny, to i tak należy przestrzegać określonych odległości.
Przynajmniej 15 m powinno dzielić szambo od studni głębinowej, a od granicy działki sąsiedniej lub ulicy ta odległość nie może być mniejsza niż 2 m, chyba że uda się porozumieć ze sąsiadem, aby zbiorniki z naszej działki i jego znalazły się bezpośrednio przy granicy.
Z kolei okna i drzwi do pomieszczeń mieszkalnych dla ludzi muszą znajdować się minimum 5 m od szamba.
Jaką wielkość szamba wybrać?
Generalna zasada jest dość prosta:
im większe szambo, tym rzadziej trzeba je opróżniać.
Pojemność zbiornika należy jednakowoż ściśle dopasować do potrzeb użytkowych, a więc znaczenie ma wielkość rodziny.
Według szacunków jedna osoba zazwyczaj wytwarza 100-200 l nieczystości w ciągu doby.
W związku z tym, że szambo powinno pomieścić ścieki co najmniej z dwóch tygodni, to łatwo obliczyć rzeczywiste zapotrzebowanie dla konkretnej ilości osób.
Jednak przy wyborze trzeba też uwzględnić, jak pojemne są wozy asenizacyjne, które przyjeżdżają po wywóz ścieków.
Optymalne wydają się szamba mające pojemność 8–12 m3.
Szambo szczelne: przygotowanie działki
Jeżeli planujemy szambo betonowe, lub szambo plastikowe w postaci gotowych konstrukcji, to niezbędne będzie wcześniejsze wykonanie wykopu pod nie.
Uważa się, że zarówno długość, jak i szerokość oraz wysokość wykopu należy powiększyć o minimum 50 cm względem gabarytów zbiornika.
Najlepiej, kiedy jest to różnica 1 m. Chodzi o zapewnienie odpowiedniego luzu podczas montażu zbiornika.
Przy wykopie trzeba pamiętać o ewentualnym podniesieniu terenu nad szambem w związku z wyrównaniem miejsca lub zastosowaniem kostki brukowej.
Samo dno wykopu musi pozostać równe i dobrze wypoziomowane.
Po wyrównaniu podłoża, dobrze jest zastosować lekką podsypkę ze żwiru bądź piasku, szczególnie w przypadku dna kamienistego.
Pamiętajmy, że podsypka nie służy do wyrównania terenu, ale zapewnienia właściwego osadzenia zbiornika.
Zbyt wczesne przygotowanie wykopu nie jest wskazane ze względu na możliwość obsuwania się ścianek pod wpływem działania wód gruntowych.
Poza wykopem trzeba również pomyśleć o swobodnym dojeździe do niego, aby samochód z szambem mógł bez żadnego problemu podjechać pod sam wykop, co bardzo ułatwi całą pracę, zwłaszcza przy zbiorniku betonowym.
Rodzaje szamba
Jeszcze kilkanaście lat temu szambo z reguły wykonywano samodzielnie kręgów betonowych, jednak od jakiegoś czasu stosuje się zazwyczaj gotowe szambo z betonu lub szambo z tworzywa.
Szamba ekologiczne nie są tożsame z oczyszczalniami ścieków przyjaznymi dla środowiska naturalnego, ale zbiornikami, w których następuje ekologiczne magazynowanie nieczystości ciekłych.
Szambo betonowe
Szambo z betonowych kręgów – zbiornik tani, lecz awaryjny
Kiedyś niezwykle popularna, ale obecnie rzadko wybierana opcja i to głównie z powodu problemów z utrzymaniem całkowitej szczelności, przede wszystkim w miejscach złączeń.
Nawet zastosowanie specjalnych zapraw charakteryzujących się odpornością na działanie agresywnych substancji zawartych w rozkładających się ściekach nie pomaga w uzyskaniu idealnej szczelności.
To jest główna wada betonowych kręgów, ponieważ raczej nikt nie chciałby męczyć się z przeciekami.
Podstawową zaletą szamb betonowych pozostaje stosunkowo niska cena.
Kręgi betonowe nie są drogie, a ponadto dostępne praktycznie w każdej betoniarni.
Nie ma kłopotu z ich przewozem, ponieważ mają niewielkie rozmiary w porównaniu z gotowymi zbiornikami.
Wykop pod zbiorniki z kręgów nie musi być tak duży, jak przy szambie gotowym.
Całość prac można przeprowadzić samodzielnie i najczęściej robi się to metodą studniarską:
na początek wybiera się tyle ziemi, aby zmieścił się pierwszy krąg, a następnie usuwa się ziemię ze środka tego kręgu i opuszcza się go trochę niżej w celu ułożenia kolejnego kręgu.
Sekwencję tych czynności należy powtarzać do uzyskania wymaganej głębokości.
Zazwyczaj wykonuje się w tym celu głęboki tunel, a samo szambo robi się z dwóch lub trzech komór, które są połączone żeliwnymi rurami przelewowymi.
Ilość rur w komorze zależy od wielkości kręgów.
Kiedy ustawi się ostatni krąg, to należy wybetonować dno.
Najlepiej dać warstwę chudego betonu z uszczelnieniem z trzech warstw papy na lepiku, a następnie wylać solidny beton B20 z uszczelniaczami i zbrojeniem.
Warto dodać, że istnieje też możliwość zakupienia gotowego kręgu z dnem i wtedy nie ma potrzeby jego wylewania.
Zbiornik od góry musi zostać przykryty płytą stropową z żeliwnym włazem.
Jeżeli zależy nam na oszczędnościach, to najkorzystniej jest zastosować mniejszą ilość kręgów mających większą wysokość i zrobić dwie komory.
Każda komora musi mieć przecież dno, pokrywę i właz, a każdy krąg swoją uszczelkę.
Zbiorniki betonowane na miejscu budowy
To niewątpliwie ciekawa alternatywa do betonowych kręgów.
Istnieje możliwość samodzielnego wykonania, aczkolwiek nie poleca się tego.
Ze względu na konieczność dobrego zaizolowania spoin, najlepiej pracę zlecić fachowcom.
Błędy na budowie, które mogą się zdarzyć amatorom skutkują przesiąkaniem nieczystości do gleby i tym samym możliwym skażeniem środowiska.
Odpowiednio wykonane szambo charakteryzuje się odpornością na duże obciążenia.
Wielką zaletą tego rozwiązania będzie jednak opcja przeprowadzenia prac na podstawie indywidualnego projektu, więc sam zbiornik może mieć nietypowe rozmiary i kształty, aby w pełni je dopasować do potrzeb, a także dostępności odpowiedniej ilości miejsca na działce.
Przy wykonaniu nie ma też potrzeby organizowania ciężkiego sprzętu budowlanego, a sama budowa trwa około dwóch-trzech tygodni.
Trwałość tego typu szamba zależy w głównej mierze od jakości zastosowanego betonu.
Najkorzystniejszy będzie beton o obniżonej nasiąkliwości.
Wszystkie łączenia, a także wewnętrzną część zbiornika należy dobrze uszczelnić powłoką bitumiczną bądź wodoszczelną zaprawą cementową wzbogaconą szkłem wodnym.
W tym przypadku także należy wykopać miejsce pod zbiornik, a dno pokryć chudym betonem klasy B7,5.
Właściwa warstwa betonu musi zostać ułożona na warstwie zbrojenia, podobnie jak beton na ściany.
Stosuje się mieszankę betonową najwyższej jakości, czyli klasy B20, która zawiera odpowiednie proporcje uszczelniaczy i zostaje po ułożeniu zagęszczona.
Trzeba pamiętać o przyłączeniu przewodu kanalizacyjnego oraz uszczelnieniu styku pokrywy stropowej, a także kominka inspekcyjnego ze zbiornikiem.
Zbiornik zasypuje się dopiero po wyschnięciu wszystkich warstw izolacyjnych.
Szambo jest na tyle szczelne i ciężkie, że nie wymaga zabezpieczania przed wodą gruntową i kotwienia.
Nie ma zagrożenia wyparcia szamba z wykopu pod wpływem ciśnienia wód gruntowych.
Zbiorniki betonowane na miejscu budowy mają jedną lub dwie komory oddzielone płytą przelewową mającą otwór przy górnej krawędzi o średnicy 160 mm.
Zbiornik dwukomorowy wymaga płytszego wykopu, ponieważ jest mniej głęboki niż jednokomorowy, natomiast musi mieć dwa włazy i dwa kominki inspekcyjne.
Zbiorniki dwukomorowe dają się przerobić na przydomową oczyszczalnię ścieków.
Jednak zastosowanie szamba betonowanego na miejscu budowy ma uzasadnienie ekonomiczne jedynie w sytuacji, kiedy nam zależy na nietypowym kształcie zbiornika.
Szambo betonowe
Nie ma żadnych problemów z zakupem prefabrykowanych zbiorników betonowych ze względu na bardzo bogatą ofertę rynkową i jednocześnie dość rozsądne ceny.
Podstawową zaletą szamba betonowego jest naprawdę duża wytrzymałość na wszelkiego typu obciążenia zewnętrzne.
Szamba betonowe mają też świetna szczelność dzięki zastosowaniu od wewnątrz podwójnej warstwy Bitizolu lub Dysperbitu, a od zewnątrz i na połączeniach uszczelnienia Izolbetem.
Szambo betonowe gotowe wyróżnia się prostotą i szybkością montażu.
W zależności od specyfiki gruntu i łatwości dostępu do wykopu, całkowity czas montażu waha się od dwóch do sześciu godzin.
Ważne jest, że nie trzeba szamba kotwić ani dociążać.
Ich duża masa sprawia, iż idealnie osadzają się w gruncie i nie ma zagrożenia wysadzeniem, nawet na terenie podmokłym.
Jeżeli zbiorniki zostaną porządnie wykonane, to będą trwałe i odporne na uszkodzenia mechaniczne, a jeżeli zadba się o właściwe uszczelnienie posłużą bezproblemowo przez wiele lat.
Montaż szamba szczelnego
Zbiorniki mogą zostać dostarczone w jednym elemencie, często już z zamontowaną betonową płytą pokrywającą.
Do wyboru mamy jedno-, dwu-, a nawet trzykomorowe zbiorniki.
Ich znaczna waga wynosząca kilka ton sprawia, iż kłopotliwy bywa transport, szczególnie gdy do posesji jest kiepski dojazd, a do montażu potrzeba użycia dźwigu.
Jeżeli szambo betonowe zostanie dostarczone bez zamontowanej płyty przykrywającej, to wystarczy ciężki samochód wyposażony w urządzenie samowyładowcze HDS.
Płytę należy przymocować później na zaprawę.
Zbiornik umieszczony w wykopie musi zostać stosownie zaizolowany, następnie trzeba osadzić kominki inspekcyjne sięgające do poziomu terenu i przykryć je płytami włazowymi.
Warto zwrócić uwagę na to, czy umowa uwzględnia te ostatnią usługę, gdyż niekiedy firmy zostawiają tę pracę inwestorowi.
Kolejny krok to podłączenie do szamba przewodów kanalizacyjnych i zasypanie wykopu.
Górna część szamba musi zostać zabezpieczona dodatkowo zaprawą wodoszczelną, aby zminimalizować ryzyko przesiąkania pomiędzy samym zbiornikiem a pokrywą górną.
Szambo betonowe można zasypać dopiero po całkowitym związaniu się zaprawy.
Jak montuje się szambo szczelne betonowe można zobaczyć na poniższym wideo
Szambo jedno- czy dwukomorowe?
Zadaniem przegród jest oddzielenie ścieków stałych od płynnych, więc komora przyjmująca te pierwsze zanieczyszczenia w jakimś sensie pełni rolę małej oczyszczalni.
W takiej sytuacji należy nabyć specjalne preparaty biologiczne, które zwiększą biodegradowalność zanieczyszczeń, a dzięki temu zmniejsza się częstotliwość opróżniania szamba.
Warto też podkreślić, że istnieje możliwość przerobienia szamba dwukomorowego na przydomową oczyszczalnię ścieków.
Zastosowanie dwóch komór pozwala również na zwiększenie pojemności szamba.
Trudno znaleźć na rynku zbiorniki o pojemności przekraczającej 12 m3 , a ponadto ze względu na wagę gotowych prefabrykatów z betonu lepiej i taniej zastosować zbiornik dwukomorowy.
Zbiorniki z tworzywa sztucznego
Szamba z tworzyw sztucznych wykonywane są z poliestrów i dzięki temu wyróżniają się stosunkowo niewielkim ciężarem, co znacznie ułatwia nie tylko transport, ale i montaż.
Kilka osób jest w stanie przesunąć takie szambo, jeżeli pojawi się problem z dojazdem samochodem.
Szambo z plastiku wykazuje całkowitą szczelność oraz świetną odporność na agresywne w działaniu substancje chemiczne znajdujące się w nieczystościach, a także działanie wody.
Gwarantuje stuprocentową szczelność bez zastosowania dodatkowych uszczelnień, jak ma to miejsce w przypadku szamb betonowych.
Szamba z tworzywa nie też ulegają też korozji, co niekiedy może zdarzyć się zbiornikom betonowym.
Problemem jest natomiast podatność na uszkodzenia mechaniczne, więc podczas ich montażu należy zachować szczególną ostrożność.
Druga wada związana jest z lekkością.
Opróżnione zbiorniki z tworzywa mogą zostać wypchnięte na powierzchnię przez wody gruntowe, więc nie bardzo nadają się przy wysokim poziomie wód.
Owszem, można je zakotwić, ale zazwyczaj okazuje się to niewystarczające na terenach gliniastych bądź podmokłych.
W takiej sytuacji zdecydowanie lepiej sprawdzą się szamba betonowe, którym ze względu na wagę nie grozi ani wypchnięcie, ani też zniszczenie w wyniku parcia hydrostatycznego.
Ceny zbiorników z tworzywa znacznie przewyższają koszt szamba zrobionego z betonu, jednak jest możliwe wykonanie samodzielnego montażu. Producenci dostarczają zbiorniki wraz z instrukcją montażu oraz gwarancją.
Koszty i opłacalność szamba ekologicznego
Szamba betonowe jednokomorowe mające pojemność 4 – 5 m3 można dostać już za około 1000 zł.
Takie małe zbiorniki nadają się przy domkach letniskowych.
Najczęściej stosowane szamba przy domach jednorodzinnych mają 10 – 12 m3 i są dostępne za 2200 – 3000 zł.
Jeżeli decydujemy się na zbiorniki dwukomorowe, to trzeba liczyć się z wydatkiem rzędu 2500 – 4000 zł przy pojemności 10 – 12 m3.
Ponadto należy uwzględnić koszty usługi montażowej, która może wynieść nawet 2000 zł, aczkolwiek przy skorzystaniu z jednoczesnej oferty zakupu zbiornika wraz z jego montażem, można liczyć na gratisowy montaż i opłatę jedynie za transport.
Tego typu rozwiązanie stanowi dobrą alternatywę dla szamba z tworzywa.
Owszem, mogą pojawić się pewne trudności przy montażu, ale prefabrykaty z betonu są po prostu tańsze.
Jeżeli wiadomo, iż w niedługim czasie nastąpi budowa kanalizacji miejskiej, to na pewno nie opłaca się inwestowanie w szambo ekologiczne z tworzywa sztucznego.
Budowę szamba betonowego zaleca się również na terenach charakteryzujących się wysokim poziomem wód gruntowych, ponieważ ich duży ciężar dobrze zabezpiecza przed wysadzeniem z podłoża.
Szambo szczelne z tworzywa sztucznego jest droższe.
Najmniejsze szambo szczelne o pojemności 5 m3 to wydatek rzędu minimum 2000 zł, natomiast zbiorniki na nieczystości mające pojemność 12 m3 osiągają ceny oscylujące w granicach 5000-6000 zł.
Szamba ekologiczne z pewnością warte są swojej ceny. Zyskujemy nie tylko na czasie montażu, gdyż w jeden dzień mamy gotowy zbiornik, ale także na bardzo dobrej szczelności, jakiej nie zagwarantuje tradycyjny zbiornik. Jest to idealne rozwiązanie dla osób, które nie zamierzają budować przydomowych oczyszczalni, a jednocześnie chcą mieć produkt spełniający wysokie normy użytkowania.
Szambo betonowe czy plastikowe?
Zarówno szambo betonowe, jak i szambo szczelne z tworzywa mają swoje zalety i wady, więc każdy powinien samodzielnie dokonać wyboru pod kątem swoich potrzeb i możliwości, także finansowych.
Szamba betonowe są rozwiązaniem wytrzymałym i trwałym, tańszym w stosunku do szamb z tworzywa i dają możliwość wykonania zbiornika według indywidualnego projektu.
Z kolei ze względu na dużą wagę transport i montaż są skomplikowane. Trzeba również liczyć się z wydłużeniem prac w związku z koniecznością dojrzewania mieszanki betonowej.
Szambo szczelne z tworzywa można samodzielnie i szybko montować, jest lekkie, nie ma zagrożenia korozją i umożliwia ponowne wykorzystanie zbiornika lub jego przetworzenie.
Szambo szczelne to jednak dość drogie rozwiązanie, zbiorniki mogą zostać wyparte na powierzchnię za pośrednictwem wód gruntowych i mają ograniczoną wytrzymałość na działanie dużych obciążeń.
Bez względu na ostateczną decyzję, to należy wybierać oferty zbiorników atestowanych najwyższej jakości, aby mieć pewność solidności ich wykonania.
Czy jest gwarancja że szambo betonowe nie przecieknie?