Zanim większość polskich metropolii ogarnęła moda na ekologiczne rozwiązania kanalizacyjne, ogromną popularnością cieszyły się szamba betonowe i studzienki kanalizacyjne. Zarówno jedne i jak i drugie były wytwarzane z kompletnych elementów prefabrykowanych, czyli dobrze wszystkim znanych kręgów betonowych. Dziś konstrukcje oparte na betonowych prefabrykatach są coraz częściej zastępowane elementami gotowymi. Zbiorniki z wytrzymałego tworzywa sztucznego coraz częściej pełnią rolę zaawansowanych studzienek kanalizacyjnych i wodomierzowych punktów kontrolno – pomiarowych. Mimo to, wielu Inwestorów nadal wykorzystuje betonowe kręgi, doceniając przede wszystkim ich cenę, wytrzymałość i trwałość.
Kręgi betonowe – najważniejsze zastosowania
Gdzie zatem wykorzystuje się kręgi betonowe? Najczęściej stosuje się kręgi betonowe do budowy różnego rodzaju szamb (wykonanych w starej technologii), studzienek kanalizacyjnych i wodomierzowych a także – do konstruowania wszelakiego rodzaju zbiorników z kręgów betonowych. Jednym słowem, kręgi betonowe stosuje się przede wszystkim w procesie realizacji inwestycji związanych z produkcją i przeróbką instalacji wodno – kanalizacyjnych. Zastosowanie kręgów betonowych będzie zależne przede wszystkim od ich konstrukcji. Coraz rzadziej betonowe kręgi są wyłącznie kręgami o płaskim wykończeniu. Przykładowo, coraz częściej kręgi betonowe są produkowane w oparciu o specjalne zamki i uszczelki, gwarantujące maksymalną szczelność zbiornika z kręgów betonowych. Wcześniejsze konstrukcje kręgów betonowych nie gwarantowały pełnej szczelności, co wiązało się też przede wszystkim z wieloma zagrożeniami natury sanitarnej.
Rodzaje i wymiary kręgów betonowych
Kręgi betonowe mają zwykle ujednoliconą konstrukcję. Poszczególne odmiany kręgów betonowych różnią się przede wszystkim rozmiarem, aczkolwiek zdarzają się rozwiązania, które charakteryzują się specjalną technologią wykonania. Należą do nich przede wszystkim:
- krąg betonowy z felcem – te betonowe kręgi posiadają specjalną wypustkę, umożliwiającą szczelne połączenie ze sobą dwóch różnych kręgów, z wykorzystaniem uszczelki, bądź zaprawy uszczelniającej,
- krąg betonowy z dnem – w przeciwieństwie do powyższych, takie betonowe kręgi posiadają zabudowane dno, dzięki któremu skutecznie odizolowują one środowisko studzienki od otoczenia,
- krąg betonowy ze stopniami – technologia produkcji tych kręgów betonowych polega na zatopieniu w konstrukcji kręgu specjalnych, żeliwnych stopni, dzięki którym możliwe jest zejście na dno zbiornika przez uprawniony i wykwalifikowany personel.
Kręgi betonowe dzielą się również ze względu na wymiary poszczególnych prefabrykatów (poniżej w tabeli wartości podane w mm).
| Kręgi betonowe 800 x 270 | Kręgi betonowe 800 x 270 to prefabrykaty o wysokiej klasie wytrzymałości (B30). Charakteryzują się stosunkowo małą pojemnością 140 litrów. Wykorzystuje się je dosłownie wszędzie – od produkcji instalacji wodnych i kanalizacyjnych, aż po rozwiązania z zakresu konstrukcji przyłączy telekomunikacyjnych. Kręgi te posiadają specjalne zbrojenia, dzięki którym są one odporne na oddziaływania mechaniczne, powstałe zarówno w trakcie transportu, jak również podczas zwykłej eksploatacji. |
| Kręgi betonowe 800 x 500 | Kręgi betonowe 800 x 500 to kręgi przeznaczone do budowy wszelakich studzienek kanalizacyjnych, szamb, a nawet studni. Każdy z kręgów posiada około 300 litrów pojemności, dzięki czemu z powodzeniem można je wykorzystywać do budowy zbiorników wód powierzchniowych i głębinowych. Charakteryzują się one doskonałymi parametrami wytrzymałościowymi, co pośrednio jest związane z ich stosunkowo małymi wymiarami. Mogą one być produkowane z różnych rodzajów betonu, co ma znaczenie w kontekście dopasowania ich do konkretnych zamówień stawianych przez Klientów. Wspólną cechą tych kręgów do studni, szamb i studzienek kanalizacyjnych jest uniwersalność zastosowań. |
| Kręgi betonowe 1000 x 270 | Prefabrykaty betonowe o takich rozmiarach, często są produkowane wraz ze specjalnymi stopniami włazowymi. Kręgi betonowe 1000 x 270 stosuje się je przede wszystkim do produkcji większych i bardziej pojemnych szamb, a także studzienek kanalizacyjnych. Podobnie jak w przypadku innych rozwiązań, także i te kręgi betonowe produkuje się je z wykorzystaniem zbrojeń transportowych. Ze względu na swoje wymiary, można je stosunkowo łatwo przewozić i montować. Krąg betonowy 1000×270 cieszy się bardzo dużą popularnością. Są one chętnie kupowane zarówno przez nabywców prywatnych (gospodarstw domowych), jak również przez przedsiębiorstwa związane z kanalizacją i telekomunikacją. |
| Kręgi betonowe 1000 x 550 | Kręgi betonowe 1000 x 550 to prefabrykaty, których pojemność jest znacznie większa w porównaniu z powyższymi konstrukcjami. Rozwiązania te charakteryzują się bardzo dużą pojemnością, sięgająca nawet 430 litrów. Ze względu na ten parametr, często wykorzystuje się je do produkcji przydomowych studni. Tego typu konstrukcje są budowane przede wszystkim z betonu B30, aczkolwiek wielu producentów umożliwia złożenie zamówienia z wykorzystaniem innego rodzaju betonu. |
| Kręgi betonowe 1000 x 970 | Kręgi betonowe 1000 x 970 to produkty prefabrykowane, których pojemność oscyluje w okolicach 600 litrów. Ze względu na swój duży rozmiar i odpowiednio dużą masę, produkuje się je najczęściej w wersji zbrojonej. Najczęściej buduje się z nich duże studzienki kanalizacyjne, szamba i studnie, z których korzystają większe gospodarstwa domowe (jedno lub dwurodzinne). |
| Kręgi betonowe 1200 x 560 | Kręgi betonowe 1200 x 560 to bardzo duże prefabrykaty, stosowane najczęściej przez profesjonalne firmy działające w branży wodnej i kanalizacyjnej. Krąg betonowy charakteryzuje się bardzo dużą pojemnością, przekraczającą 630 litrów. Doskonale sprawdzają się jako prefabrykaty konstrukcyjne do budowy zbiorników zbiorczych, przeznaczonych dla dużych, wielorodzinnych gospodarstw domowych. |
| Kręgi betonowe 1200 x 980 | Kręgi betonowe 1200 x 980 to betonowe konstrukcje prefabrykowane, najczęściej preferowane przez duże przedsiębiorstwa specjalizujące się w działalności wodnej i kanalizacyjnej a także telekomunikacyjnej. Cechą charakterystyczną tych kręgów betonowych jest bardzo wytrzymała struktura, która doskonale sprawdza się w kontekście głębokich wykopów i zróżnicowanych obciążeń. |
| Kręgi betonowe 2500 x 1000 | Kręgi betonowe 2500 x 1000 to największe, spotykane konstrukcje kręgów betonowych. Te kręgi charakteryzuje je ogromna pojemność, sięgająca nawet 5000 litrów. Ze względu na swój rozmiar, krąg betonowy 2500×1000 montuje się przede wszystkim w największych inwestycjach wodnych i kanalizacyjnych. |
Ile ważą kręgi betonowe?
Masa kręgów betonowych jest uzależniona od kilku czynników. Najważniejsze z nich to gęstość wykorzystanego do produkcji kręgów betonowych betonu, rozmiar, a także struktura (ze zbrojeniem lub bez niego). Przykładowo:
| Masa kręgu o wymiarach 1000 mm x 800 mm i grubości ścianki 8 cm | Ze zbrojeniem krąg betonowy waży 665 kg; krąg betonowy bez zbrojenia ma wagę 657 kg. |
| Masa kręgu o wymiarach 1400 mm x 1000 mm i grubości ścianki 12 cm | Ze zbrojeniem krąg betonowy waży 1800 kg; krąg betonowy bez zbrojenia ma wagę 1780 kg. |
Prefabrykaty betonowe a normy i certyfikacja
Przez ponad 20 ostatnich lat, betonowe kręgi były produkowane i wprowadzane do sprzedaży zgodnie z ówcześnie obowiązującą dyrektywą o nazwie 89/106/EWG. Podstawą do jej wprowadzenia była ustawa o wyrobach budowlanych. Dyrektywa ta (a w zasadzie poszczególne jej zapisy) została uchylona poprzez rozporządzenie CPR, regulujące podstawowe założenia dotyczące obrotem materiałami budowlanymi. Zmiany te nastąpiły stosunkowo niedawno, bo 1 lipca 2013 roku. Tym samym, doszło całkowitego ujednolicenia przepisów na terenie Polski i Unii Europejskiej. Dzięki powyższym zmianom, pokonane zostały wszelkie bariery w handlu materiałami budowlanymi, pomiędzy Polską a Unią Europejską. Regulacje ujęte w CPR zaczęły rzecz jasna obowiązywać automatycznie na terenie całej Unii. Jedynym problemem było więc dostosowanie krajowych przepisów do w/w regulacji. Wiązało się to z koniecznością zmiany zapisów ustawy o wyrobach budowlanych i normach określających specyfikę systemu zgodności. Najważniejsze zmiany, jakie wprowadziły przepisy CPR względem dotychczas obowiązującej dyrektywy, to:
- Wdrożenie systemu, w którym główną rolę będą odgrywać harmoniczne specyfikacje techniczne.
- Zmiany w wymaganiach podstawowych dla obiektów budowlanych w zakresie przepisów higienicznych, zdrowotnych i środowiskowych (w tym ochrony środowiska).
- Wzmocnienie istoty certyfikacji CE dla poszczególnych wyrobów budowlanych w tym kręgów betonowych.
- Narzucenie dodatkowych obowiązków w zakresie odpowiedzialności za przewożony towar o charakterze budowlanym na dostawców, dystrybutorów i importerów a także wymuszenie pełnej identyfikacji każdego z wyrobów.
Krajowy oznakowanie budowlane
Wyżej wymieniona ustawa o wyrobach budowlanych, wprowadza – oprócz rozporządzenia – szereg dodatkowych przepisów, dotyczących znakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym. Oznakowanie w ten sposób danego wyrobu jest możliwe wyłącznie wtedy, jeśli jego producent, działający na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, sam dokonał odpowiedniej oceny konkretnego wyrobu i na własną odpowiedzialność wydał krajową deklarację zgodności wyrobu z obowiązującymi przepisami w ramach polskich norm.
Procedura wprowadzania kręgów budowlanych do obrotu w systemie krajowym.
- Dokładne zdefiniowanie całości specyfikacji technicznej wyrobu, z uwzględnieniem jego aktualnego przeznaczenia i wynikającą z tego faktu specyfikacją techniczną.
- Dokonanie właściwej oceny zgodności wyrobu budowlanego na podstawie nadesłanej specyfikacji technicznej i obowiązującej, polskiej normy. Wiąże się to z koniecznością powołania w obrębie danej firmy, specjalnej komórki zajmującej się bieżącą kontrolą produkcji.
- Uzyskanie stosownego certyfikatu, na podstawie wykonanego przez odpowiednie organy kontrolne audytu.
Kręgi betonowe cena
Cena betonowych kręgów prefabrykowanych jest uzależniona od wielu różnych czynników. Na końcowy koszt wyrobu wpływ będzie miał jego rozmiar, rodzaj wykorzystanego do tych celów budulca a także wymagania wytrzymałościowe, określone w zamówieniu i karcie technologicznej. To jednak nie wszystko. Koszt kręgu betonowego uzależniony jest również od tego, w którym mieście jest on nabywany. Przykładowo za kręgi betonowe o wymiarach 1200 x 600 mm zakupione na Pomorzu (w okolicach Gdańska), trzeba będzie zapłacić około 160 złotych za sztukę. Jeśli dany prefabrykat ma przygotowane stopnie, jego cena wzrośnie o około 30 złotych na sztuce.
Za większy krąg (o wymiarach 1500 x 600) zapłacimy już znacznie więcej, bo około 280 złotych. Cena analogicznego wyrobu z wbudowanymi stopniami, będzie wynosiła około 310 złotych.
Najwięcej zapłacimy w dużych miastach. Przykładowo w Krakowie, za krąg o wymiarach 1000 x 600, trzeba będzie zapłacić około 180 złotych. Nieco większy prefabrykat o wymiarach 1200 x 600, będzie kosztował około 180 złotych.
Za pierścienie obciążające, które są istotnym elementem większości studzienek kanalizacyjnych wykonanych z kręgów betonowych, trzeba będzie zapłacić około 130 złotych (małe wymiary), lub 350 złotych (duże wymiary). Najtaniej kupimy je na wschodzie kraju a zwłaszcza w Białymstoku, bądź Lublinie. Najdrożej będzie oczywiście w stolicy i zachodnich aglomeracjach. Najtańszą inwestycją będą uszczelki, które w zależności od modelu, kosztują od kilkunastu, do kilkudziesięciu złotych.
Czy betonowe kręgi do budowy studni, szamb i studzienek kanalizacyjnych można dostać taniej? Oczywiście, że tak. Niestety, wyroby te charakteryzuje niestety dość słaba jakość i wytrzymałość. Istnieje ryzyko, że po odpowiednim obciążeniu tak przygotowanej konstrukcji (np. szamba), poszczególne bloki zaczną pękać, co doprowadzi do przeniesienia się zanieczyszczeń poza obręb konstrukcji szamba. Niemniej, cena takich „wątpliwych” wyrobów jest bardzo okazyjna i oscyluje w okolicach 50 – 60 złotych za sztukę. Nawiasem mówiąc, to od klientów zależy, czy skorzystają z oferty renomowanego producenta bloków betonowych, czy też kupią kręgi z lokalnej betoniarni bez odpowiednich certyfikatów.
Jak zbudować własną studnię?
Od strony formalnej, wykonanie studni chłonnej z wykorzystaniem kręgów betonowych jest dosyć proste. Jeśli wcześniej sporządzono plan zagospodarowania działki, w którym wyżej wymieniona studnia została umieszczona, nie jesteśmy zobowiązani do realizacji jakichkolwiek dodatkowych kroków prawnych. Po prostu wynajmujemy odpowiedni sprzęt, kupujemy wymaganą liczbę kręgów i rozpoczynamy realizację inwestycji. Jeśli jednak takiej możliwości nie mamy, a projektowana studnia nie była wcześniej umieszczona w projekcie zagospodarowania przestrzennego działki, należy pamiętać o kilku ważnych krokach.
- Zamiar budowy studni należy zgłosić w tożsamym dla naszego miejsca zamieszkania Starostwie Powiatowym. Oczywiście we wniosku powinniśmy powiadomić urzędników o tym, jakiego rodzaju będzie to inwestycja i gdzie ma zostać wykonana.
- Jeśli głębokość studni nie będzie przekraczać 30 metrów a jej pobór 0.5 metra sześciennego na godzinę, obowiązuje nas tzw. procedura uproszczona. Zwalnia ona Inwestora od konieczności uzyskania stosownego, wodno – prawnego pozwolenia. Po złożeniu wniosku należy zaczekać przez 30 dni. Jeśli w tym czasie urzędnicy nie zgłoszą żadnego sprzeciwu, lub prześlą na nasz adres dokument z pozwoleniem na realizację inwestycji, możemy przystąpić do jej budowy.
- Jakie wymogi powinna spełniać lokalizacja w której dana studnia winna się znajdować? Przede wszystkim bardzo ważne jest zachowanie odpowiedniego dystansu od innych elementów infrastruktury lokalnej działki. Przepisy te obowiązują jednak wyłącznie w przypadku studni, z której woda będzie wykorzystywana tylko do celów spożywczych. W przypadku studni gospodarczych, nie trzeba się do nich stosować.
- Jeśli jednak woda ma być wykorzystywana do celów spożywczych, minimalne odległości, jakie przy jej budowie należy zachować, powinny być liczone od najbliższego studni przewodu rozsączającego. Odległości te, winny wynosić:
- minimum 5 metrów od granicy działki o ile rzecz jasna pozwalają na to warunki miejscowe i nie ma ryzyka zanieczyszczenia, bądź wysączenia źródła,
- minimum 7.5 metra od osi wzdłużnej rowu przydrożnego,
- minimum 15 metrów od znajdujących się na terenie posesji budynków inwentarskich i znajdujących się na ich obszarze zbiorników do przechowywania nieczystości,
- minimum 30 metrów od najbliższego przewodu rozsączającego, umiejscowionego w instalacji kanalizacji indywidualnej (przy założeniu, że wpływają do niej ścieki oczyszczone biologicznie),
W myśl obowiązujących przepisów, możliwe jest zabudowanie jednej, wspólnej studni w sąsiedztwie obydwu działek o ile wyżej wymienione odległości są w odpowiedni sposób zachowanie.
Charakterystyka studni kopanych
Jeśli już wszystkie formalności co do realizowanej inwestycji zostaną dokładnie wypełnione, konieczne trzeba wybrać rodzaj studni, który będzie znajdował się na naszej działce. Studnia budowana z kręgów betonowych, jest zamiennie nazywana studnią kopaną. Jakie są jej najważniejsze cechy?
- Duża wydajność wodonośna – studnie kopane są bardzo wydajne, gdyż ich powierzchnia wodonośna (na dnie zbiornika), jest stosunkowo duża. Niestety, wiąże się to z ryzykiem wykorzystania całego potencjału wodonośnego gruntu i uniemożliwieniem budowy kolejnej studni w stosunkowo bliskim sąsiedztwie (np. na sąsiedniej działce).
- Budowa studni kopanych jest dość czasochłonna i zwykle trwa znacznie dłużej, niż budowa innych typów (nawet w konfiguracji głębinowej). Niemniej, w przeciwieństwie do np. studni wierconych, ryzyko zamulenia jest minimalne.
- Przy budowie bardzo ważne jest zabezpieczenie cembrowiną.
Budowa studni z kręgów betonowych krok po kroku
Budowę studni z betonowych kręgów powinniśmy rozpocząć od dokładnego wytyczenia miejsca, w którym ma się ona znajdować. W tym celu, warto przeanalizować wydajność warstw wodonośnych u sąsiadów i jednocześnie skontaktować się z profesjonalną firmą studniarską, która pomoże w dokładnym określeniu, w którym miejscu winna się ona znajdować. Studnię kopaną z wykorzystaniem kręgów betonowych należy najpierw… wykopać i to na głębokość jednego kręgu. Stawia się go na tzw. wieńcu nożowym a następnie podkopuje. W miarę osiadania pierwszego kręgu, stawia się na nim kolejne. Jest to proces czasochłonny i męczący. Warto pamiętać, że studnie kręgowe mogą być kopane nawet do 20 metrów w głąb ziemi. Dlatego tak ważne jest wynajęcie odpowiedniego sprzętu (w tym maszyn HDS).
Po wykopaniu studni, przystępujemy do przygotowywania jej dna. Można to zrobić na dwa sposoby. Pierwszą metodą jest nałożenie na dno specjalnej siatki perforowanej. Opcjonalnie możemy pozostawić dno otwarte, jednocześnie wykładając je dużą ilością piasku. W niektórych studniach kopanych (z kręgów betonowych), możliwe jest czerpanie wody również ze ścian bocznych. W tym celu, wewnątrz kręgów przygotowuje się specjalne otwory, przez które woda wpływa do wnętrza studni. Poszczególne kręgi powinny być umiejscowione na sobie przy pomocy sprzętu HDS.
Dzięki temu, czas realizacji inwestycji będzie w miarę krótki, a sama praca nie będzie aż tak dużym obciążeniem. Przed nałożeniem pierwszego kręgu należy pamiętać o tym, by powierzchnia dna była w miarę równa, co przedkłada się na równe usytuowanie poszczególnych kręgów względem siebie. Warto zdecydować się na wybór kręgów ze specjalnym zamkiem, w który wkłada się uszczelkę zabezpieczającą wnętrze przed przedostaniem się szkodliwych substancji z otoczenia studni. Zamki te są najczęściej wodoszczelne i to zwłaszcza wtedy, gdy są zabezpieczone wspomnianymi uszczelkami. Po nałożeniu każdego z kręgów, koniecznie należy dokładnie oczyścić jego wierzchnią powierzchnię. Dzięki temu mamy pewność, że poszczególne kręgi są nałożone równo. Po wyłożeniu kręgów, należy pamiętać o dokładnym obsypaniu tak przygotowanej konstrukcji ziemią i piaskiem pozostałym z wykopu. Na koniec górny krąg obsypywany jest tłustą gliną i zabezpieczany płytą pokrywową i szczelnym włazem.
Podczas kopania studni kręgowej, należy pamiętać o zaleceniach BHP:
- Jeśli studnia jest kopana ręcznie, na powierzchni musi pozostać przynajmniej jedna osoba, która będzie kontrolowała pracę osoby znajdującej się w studni.
- Należy pamiętać, by wykopywaną ziemię wyrzucać na odległość co najmniej 1.5 metra od krawędzi studni. W ten sposób, unikniemy jej ponownego zasypania.
- W odległości 3 metrów od krawędzi studni (wykopu) nie powinno się stawiać żadnych ciężkich przedmiotów. Ich spadek w głąb studni, mógłby doprowadzić do poważnego uszczerbku na zdrowiu, a nawet do śmierci pracownika.
Podsumowanie
Kręgi betonowe nie są już aż tak popularne, jak kilkanaście lat temu. Jednak wciąż docenia się walory kręgów, głównie dzięki ich trwałości, wytrzymałości, możliwości tworzenia szczelnych połączeń i uniwersalne zastosowanie, czy to jako szamba, rury, czy inne produkty.
Ile kosztują kręgi betonowe?
Za krąg betonowy do szamba o wymiarach 1200 x 600 mm trzeba zapłacić ok 160 zł. Jeśli ma przygotowane stopnie, cena takich produktów z betonu wzrośnie o około 30 zł. Za krąg betonowy o wymiarach 1500 x 600 zapłacimy około 280 zł.
Ile ważą kręgi betonowe?
Masa kręgów betonowych jest uzależniona od gęstości wykorzystanego do ich produkcji betonu, rozmiaru, a także struktury. Kręgi betonowe 1000 mm x 800 mm i gr ścianki 8 cm ze zbrojeniem mają większą wytrzymałość i ważą 665 kg (bez zbrojenia – 657 kg).
Gdzie wykorzystuje się kręgi betonowe?
Kręgi betonowe mają szerokie wykorzystanie. Najczęściej kręgi betonowe stosuje się je do budowy szamba przy domu. Kręgi są niezbędne przy budowie studzienek kanalizacyjnych i wodomierzowych, zbiorników.