W dawnych czasach rezydencjami zazwyczaj były budynki, lub zespoły budynków będących reprezentacyjnymi siedzibami ówczesnych dostojników państwowych, czy kościelnych.
Także zamożniejsza części społeczeństwa, jak szlachta, magnateria, lub znane i bogate rodziny z herbem zamieszkiwały w podobnych domostwach.
Klasyczne rezydencje
Rezydencje budowano na wsiach i w miastach. Zamieszkiwano je zarówno całorocznie, jak i wykorzystywano jako letnie, czy zimowe okazałe wille. Pojedyncze budynki miały zazwyczaj charakter budowli pałacowej, albo były to zamki, zaś obiekty stawiane w zespołach na przykład pałace, pałacyki, czy obszerne dwory, otoczone były pięknym ogrodem, czy parkiem.
Architektoniczną spójność zapewniało projektowanie z widoczną osią kompozycją, zazwyczaj w okazałych stylach.
Obecnie tylko wyjątkowo zamożne osoby mogą pozwolić sobie na zakup zabytkowej rezydencji, lub wybudowanie nowej okazałej siedziby.
Dlatego też stosunkowo często buduje się domy rezydencjonalne, a nawet mniejsze domy zaprojektowane w stylu rezydencjonalnym.
Mogą to być obiekty o tradycyjnej architekturze, nawiązującej do stylistyki polskiego dworku, czy willi z lat dwudziestych-trzydziestych.
Mogą być budowane na wzór amerykańskich lub angielskich, czy francuskich domów rezydencjonalnych, jak również mogą to być rezydencje nowoczesne.
Popularne są zarówno wille o architekturze śródziemnomorskiej, czy kolonialnej, jak i nowoczesne, czy ultranowoczesne budynki z płaskimi dachami i dużymi przeszkleniami.
Mogą to być również mniejsze domy, o eleganckim i stylowym wyglądzie zewnętrznym, nawiązujące do budynków rezydencjonalnych, czy tradycyjnych dworków.
Ważnym elementem domów budowanych na wzór rezydencji jest układ i rozmieszczenie poszczególnych pomieszczeń. Domy takie stawia się na dużych i okazałych działkach powyżej 2000m2, na których zakładane są ogrody, charakterem nawiązujące do architektury budynku.
W dawnych siedzibach rezydencjonalnych jednym z ważniejszych pomieszczeń była obszerna sień, w której skupiało się życie dworskie.
Traktowano ją jako jadalnię, czy salon gościnny.
Pomieszczenia kuchenne i gospodarcze sytuowano w jednej, odrębnej strefie razem z pokojami dla służby, a sypialnie właścicieli najczęściej znajdowały się na piętrze w dwóch, lub trzech strefach. Tutaj też mieściła się część gościnna, do której prowadziły wybudowane zazwyczaj z przepychem dekoracyjne schody z podwójnymi, czy nawet potrójnymi biegami.
Często też rezydencje były zakładane na osi kompozycyjnej, która łączyła cały kompleks budowlany z otaczającymi ozdobnymi ogrodami – parkami zewnętrznymi i wewnętrznymi podwórzami.
Projekty współczesnych rezydencji
Dzisiaj odchodzi się już od tych klasycznych założeń, gdyż główną rolę w domu odgrywa salon, kuchnia i jadalnia, które powszechnie projektuje się jako jednoprzestrzenne, otwarte, lub częściowo przymknięte pomieszczenia, w których skupia się całe życie rodzinne.
Pomieszczenia na kondygnacji przyziemia, projektuje się o wysokości niestandardowej, czyli minimum od 3.0 do 3.5m, a czasem i wyższe.
Im wyższe pomieszczenie, tym dom bardziej nabiera charakteru rezydencji.
Oczywiście wiąże się to z wyższymi kosztami zarówno budowy, jak i późniejszego użytkowania, ale zwiększa poziom komfortu i wygody domowników.
Przy salonie i jadalni często stawia się także ogrody zimowe, oranżerie, czy werandy, oraz duże i częściowo zadaszone tarasy łączące dom z ogrodem.
Z tarasu do ogrodu schodzi się zazwyczaj szerokimi schodami, które charakteryzują się dopracowanym detalem i mają reprezentacyjny styl.
Część techniczna rezydencji
Pomieszczenia gospodarcze sytuuje się z boku domu, lub w piwnicy, albo nawet w odrębnym budynku, czy garażu wolnostojącym.
Sypialnie mogą być zaprojektowane zarówno na parterze, w jasno wydzielonej strefie nocnej, lub na piętrze, czy poddaszu ale również o wyższej, niestandardowej wysokości, minimum 3m.
W rezydencji, przy sypialniach powinny znajdować się łazienki i garderoby własne, oraz balkony, lub loggie.
W przestrzeni obszernego i otwartego hallu, powinna znaleźć się łazienka ogólna i wydzielona toaleta, oraz pralnia z suszarnią, lub schowki, czy dodatkowe pomieszczenia gospodarcze, przeznaczone na składowanie sprzętów domowych.
W hallu również można zaprojektować dodatkowe garderoby wykorzystywane do przechowywania odzieży sezonowej, lub jako szatnia dla gości.
Komunikacja
W nowoczesnej rezydencji wchodzi się do wygodnego i obszernego hallu, a sień jest dużo mniejsza niż kiedyś i pełni raczej funkcję wiatrołapu.
Przy sieni warto również przewidzieć pomocnicze pomieszczenie garderoby, lub szatni na odzież wierzchnią.
Ogólnie wejście stanowią: obszerny podest i reprezentacyjne schody, często dekoracyjne i podkreślające rezydencjonalny charakter domu.
Przy wejściu mogą pojawić się dodatkowe słupy, lub kolumny, oraz inne akcenty ozdobne. W hallu połączonym zazwyczaj z salonem, znajdują się eleganckie i dość szerokie schody o ponadstandardowych parametrach, prowadzące na kolejne kondygnacje.
Kuchnie w rezydencjonalnych domach
Kuchnia, duża i dobrze doświetlona znajduje się blisko sieni, a przy niej koniecznie musi być pomieszczenie spiżarki.
Cała przestrzeń dzienna domu jest tak rozplanowana, aby tworzyć rozległą i otwartą, dobrze doświetloną strefę, stanowiącą serce domu.
W większych domach rezydencjonalnych, przy salonie projektuje się również częściowo przymknięty gabinet, lub biblioteczkę. Na parterze często można także znaleźć pokoje gościnne z odrębną łazienką dla gości i domowników.
Część rekreacyjna w rezydencjach
Na poziomie parteru, lub w piwnicy projektuje się pomieszczenia, w którym są:
- przydomowy basen,
- zespół saun wraz z łazienką,
- domowe spa,
- dodatkowe pomieszczenia rekreacyjne, takie jak domowa siłownia, lub kino domowe.
Pomieszczenia te powinny również mieć odpowiednią wysokość – minimum 3m, oraz dobre doświetlenie, zwłaszcza na dojściach komunikacyjnych.
Basen, z zapleczem, czy pomieszczenia rekreacyjne jak domowa siłownia, sala bilardowa, lub mini kręgielnia zlokalizowane w przyziemiu, często są stawiane jako odrębny budynek, lub zespół budynków z dużymi przeszkleniami i łącznikiem z domem.
Może to być również osobne skrzydło rezydencji.
W ciągach komunikacyjnych, czy korytarzach można obniżyć miejscowo wysokość do np. 2.5 – 2.8 m, ale nie mniej.
Ilość i wielkość poszczególnych pomieszczeń planuje się zgodnie z wymaganiami i oczekiwaniami domowników, biorąc pod uwagę wielkość rodziny.
Nie mogą to być jednak małe i ciasne, słabo doświetlone miejsca.
Charakterystyczną cechą współczesnej rezydencji, jest nie tylko jej przestronność i wygoda, ale przede wszystkim funkcjonalnie zaprojektowane wnętrza, otwierające się przez duże okna i przeszklenia na otaczający rezydencję ogród.
Garaże w rezydencjach
Należy też wspomnieć o bardzo ważnym pomieszczeniu, jakim jest garaż, bez którego trudno jest się obejść, zwłaszcza w domu rezydencjonalnym, czy rezydencji.
Kiedyś garaży nie budowano, ich funkcję pełniły wozownie dla powozów. Były one stawiane przy zespole budynków gospodarczych w znacznej odległości od głównej siedziby.
Obecnie garaż może stanowić odrębny budynek na działce. Często budowany jest z dodatkowymi pomieszczeniami gospodarczo-technicznymi i wiatą.
Powinien on znajdować się w bliskim otoczeniu domu, z łatwym dostępem do strefy wejściowej.
Powierzchnia garaży musi być stosunkowo duża, o niestandardowych wymiarach, a garaż jest zazwyczaj przeznaczony na kilka samochodów. W takim garażu swobodnie się parkuje i nie ma problemu z wysiadaniem, czy wsiadaniem do samochodu.
Optymalna powierzchnia komfortowego garażu to około 60m2 dla dwóch aut.
Dla każdego odrębnego wjazdu montuje się wygodne bramy wjazdowe o szerokości około 3.5m – 4m.
Innym, często stosowanym rozwiązaniem jest garaż przy samym domu, w formie dodatkowego skrzydła, czy nawet wbudowany w część gospodarczą rezydencji.
Zawsze połączony jest z domem dla wygody użytkowników.
Koszty budowy i eksploatacji rezydencji
Każdy, kto decyduje się na rezydencję, musi liczyć się ze sporymi kosztami budowy domu, oraz wysokimi kosztami eksploatacji i ogrzewania domu, które jednak można obniżyć decydując się na panele fotowoltaiczne, lub przydomową elektrownię wiatrową.
Budowa będzie bardziej pracochłonna, bo styl rezydencjonalny wymaga wysokiej jakości wykonania, w szczególności perfekcyjnego wykonawstwa przy detalu architektonicznym.
Dobór materiałów też jest bardzo istotny, gdyż wybierane materiały do budowy nie mogą być przypadkowe. Używa się budulca z tak zwanej “górnej półki”.
Budowę w przypadku rezydencji należy zlecić fachowym firmom budowlanym i nie ma tu możliwości budowy systemem gospodarczym, ani jakichkolwiek oszczędności na materiałach budowlanych.
O charakterze rezydencjonalnym domu, decyduje bowiem dbałość o jakość wykonania, szczegóły wykończenia zarówno elewacji, oraz wnętrz, jak również obszerna i efektownie położona działka.
