Na bezpieczeństwo domu składa się wiele elementów – między innymi dobrze zamykane okna. Jednak wiele zależy też od prawidłowego zabezpieczenia wejścia.
Dobry zamek do drzwi domowych będzie bowiem podstawowym zabezpieczeniem przed włamaniami.
Nawet mocne drzwi nie dadzą nic, kiedy można będzie je otworzyć przy pomocy przysłowiowej spinki do włosów.
Zamek do drzwi wejściowych trzeba więc dobrze wybrać, zwracając uwagę na jego atesty, klasę i kilka innych parametrów. Równie istotny jest zakup właściwych zamków do drzwi wewnętrznych, które mogą służyć na kilka sposobów.
Jakie rodzaje zamków można znaleźć obecnie na rynku?
Pierwszym i jednym z najważniejszych podziałów jest ten dzielący zamki pod względem sposobu ich montażu.
Są to zamki wpuszczane oraz zamki nawierzchniowe.
Zamki wpuszczane
Są to inaczej zamki wewnętrzne, które instaluje się w środku drzwi przez co są niemal niewidoczne.
Wkłada się je wtedy do specjalnie przygotowanych otworów.
Po przekręceniu klucza rygiel wchodzi do wzmocnionego otworu w futrynie i wtedy drzwi zostają skutecznie zablokowane.
Zamki wewnętrzne dzieli się pod względem działania na modele:
- z blokadą (używane w łazienkach),
- z zatrzaskiem uruchamianym półobrotem klamki,
- z zasuwą uruchamianą prostym kluczem,
- z wkładką cylindryczną z kluczem płaskim.
Wśród najpopularniejszych zamków wpuszczanych wymienić można tzw. zamki podklamkowe.
Te z kolei mają swoje rodzaje, a popularną odmianą zamków podklamkowych są zamki hakowe.
W nich rygiel ma kształt masywnego haczyka, którego wysunięcie się z puszki zamka odbywa się przez półobrót.
Podklamkowe zamki hakowe nie potrzebują głębokich otworów w skrzydle, nie zajmują też zbyt wiele miejsca.
W związku z tym, są one często wybierane do drzwi wewnętrznych (łazienka, wc), wykonanych z PVC, aluminium i HDF.
Zamki nawierzchniowe
Zamki nawierzchniowe to inaczej nadrzwiowe czy zewnętrzne.
Ten rodzaj zamków mocuje się do drzwi.
Później z jednej strony zamek otwierany jest za pomocą klucza, a z drugiej przy pomocy zasuwy (albo gałki).
Poleca się je do takich drzwi, które są zbyt cienkie do tego, by zainstalować w nich zamek wpuszczany.
Czasami zamki nawierzchniowe stanowią też dodatkowe zabezpieczenie: w drzwiach zewnętrznych używa się ich w czasie przebywania wewnątrz domu/mieszkania.
Trzy główne modle zamków nawierzchniowych to zamki zewnętrzne:
- zasuwkowe,
- zapadkowe (zapadka zatrzaskuje drzwi za pomocą sprężyny)
- zapadkowo-zasuwkowe (zamykanie umożliwiają w nich obydwa mechanizmy).
Jeśli chodzi o te dwa typy zamków, to bezpieczniejszą opcją są zamki wypuszczane.
Jest tak dlatego, że potencjalnemu złodziejowi znacznie trudniej sforsować będzie system zabezpieczający, który jest umocowany w konstrukcji drzwi niż ten, który jest zamontowany na ich powierzchni. Choć tutaj dużo zależy także od typu zamka czy wkładki.
Trzeba też wspomnieć, że zarówno wśród zamków wpuszczanych jak i nawierzchniowych znaleźć można zamki:
- rozporowe,
- wielopunktowe (nazywane również skrzynkowymi).
Od zamków zwykłych odróżniają się one tym, że zamiast jednego rygla (do blokady drzwi) mają one kilka rygli, które zamykają wtedy drzwi w dwóch płaszczyznach: zarówno z boku, jak i góry oraz dołu – wszystko to przy użyciu jednego klucza.
W przypadku zamków z kilkoma ryglami, lepszą opcją stanie się zamek wpuszczany.
Będzie on zarówno bezpieczniejszy, ale też atrakcyjniejszy pod względem wizualnym (system sztab umieszczony na drzwiach nie wygląda zbyt ładnie).
Drugim podziałem zamków do drzwi jest ten dotyczący sposobu kodowania informacji, która pozwala na otworzenie drzwi.
Zamki mechaniczne
To zamki tradycyjne, wykorzystywane zdecydowanie najczęściej. Nie są to modele drogie, a odznaczają się skutecznością działania. Przesunięcie rygla odbywa się w nich dzięki przekręceniu klucza.
Tego rodzaju zamków do drzwi nie trzeba serwisować, nie potrzebują też one zasilania prądem.
Bezpieczeństwo zamka mechanicznego zależne jest od:
- kombinacji ząbków,
- nacięć oraz nawierceń na pasującym do nich kluczu.
Na rynku można spotkać również modele nieco droższe, gdzie wykorzystane zostało magnetyczne kodowanie klucza.
Zanim się go przekręci, najpierw zamek musi rozpoznać zapisaną w kluczu informację magnetyczną (która jest unikatowa).
Zamki elektromechaniczne
W nich tradycyjny zamek połączony jest ze sterowaniem elektronicznym.
Nie ma tutaj jednak zwykłego klucza, ale karta albo brelok z zakodowaną informacją (umożliwiającą otworzenie drzwi).
Pod odczytaniu takiej informacji impuls elektryczny zwalnia blokadę i wtedy drzwi otwiera się w tradycyjny sposób – za pomocą klamki.
W zamkach elektromechanicznych kod otwarcia może być zmieniany.
Trzeba też pamiętać, że zamki elektroniczne wymagają zasilania: albo z baterii (np. AA) albo sieci. Elektromechaniczne zamki dzieli się na dwa typy:
- Off line – to zamki, które nie są podłączone do centralnego systemu i każdy z nich pracuje niezależnie.
Wykorzystuje się je w:- urzędach,
- biurach,
- niekiedy w mieszkaniach.
- On line – można je spotkać przede wszystkich w hotelach, gdzie dają możliwość otworzenia zamka z poziomu recepcji.
Pozwalają na odblokowanie wszystkich hotelowych drzwi jednocześnie, co jest ważne np. w sytuacji zagrożenia pożarowego.
Jeśli chodzi o rozróżnianie rodzajów zamków, na koniec warto dodać jeszcze podział ze względu na ich budowę.
Są to zamki:
- jednobębenkowe – które od strony zewnętrznej otwiera się kluczem, a od strony wnętrza domu gałką lub zasuwą,
- dwubębenkowe – zarówno z z zewnątrz jak i wewnątrz otwiera się je kluczem.
Atesty, klasy i zabezpieczenia zamków do drzwi
Kupując zamek do domowych drzwi, szczególnie drzwi zewnętrznych, warto postawić na produkt, który będzie skuteczny i bezpieczny.
Po pierwsze, powinien mieć on certyfikat Instytutu Techniki Budowlanej, dopuszczający go do użytkowania w budownictwie.
Po drugie, najlepiej kiedy będzie to model przetestowany, a więc taki, którego skuteczność została potwierdzona badaniami (co jest zatwierdzone później jego odpowiednią klasyfikacją).
Aby tak właśnie było, należy wybrać zamek z certyfikatem odpowiedniej jednostki, na przykład COBR Metalplastu albo Instytutu Mechaniki Precyzyjnej.
Szerokie badania nad zamkami do drzwi prowadzi się w oparciu o normę PN-EN 12209:2005, a wyniki zapisuje 12-cyfrowym kodem klasyfikacyjnym.
Kiedy chodzi o odporność na włamanie, to najważniejsze są znaki 7 i 12 kodu (o czym dokładniej poniżej).
Atesty wydawane przez Instytut Mechaniki Precyzyjnej lub COBR Metalplast mogą obejmować zarówno cały zamek, jak i jego wkładkę (cylinder), jeśli jest wymienna.
Jeśli chodzi o punkt siódmy w kodzie konkretnego zamka, to określa on poziom zabezpieczenia i odporność zamka na przewiercenie.
Wyróżnionych zostało tutaj siedem klas, które przedstawiają się następująco:
- Zabezpieczenie minimalne, bez odporności na wiercenie.
- Zabezpieczenie niskie, bez odporności na wiercenie.
- Zabezpieczenie średnie, bez odporności na wiercenie.
- Zabezpieczenie wysokie, bez odporności na wiercenie.
- Zabezpieczenie wysokie, z odpornością na wiercenie.
- Zabezpieczenie bardzo wysokie, bez odporności na wiercenie.
- Zabezpieczenie bardzo wysokie, z odpornością na wiercenie.
Znak dwunasty w kodzie klasyfikacyjnym opisuje odporność danego zamka na włamanie.
Aby to ustalić przeprowadza się badania oparte o normę PN-EN 1300, w których sprawdza się ile czasu wytrzyma zamek poddany takim działaniom jak:
- wyrywanie,
- piłowanie,
- wiercenie.
Biorąc pod uwagę minimalny czas oporu, wyróżnionych zostało tutaj pięć klas:
- Klasy O i T – 0 min. oporu.
- Klasa A – 1 min oporu.
- Klasa B – 3 min oporu.
- Klasa C – 6 min. oporu.
Jak widać, tutaj najlepszą opcją są zamki klasy C, które najdłużej chronią dom przed złodziejem.
Tym, co może zainteresować nabywców zamków, będzie także na pewność ich odporność na korozję i temperaturę (znak szósty w kodzie).
Zostało to w oznaczeniach podzielone na osiem klas, gdzie O oznacza, że w zamku nie określono odporności.
Kolejne klasy oznaczone literami od A do G, gdzie w pierwszych czterech nie określono wymagań temperatury stwierdzając jedynie odporność:
- A – niską.
- B – średnią.
- C – wysoką.
- D – bardzo wysoką.
- E – odporność średnia.
- F – odporność wysoka.
- G – odporność bardzo wysoka.
W ostatnich trzech klasach, wymagania temperatury zostały zaś określone -20 do + 80 stopni Celsjusza.
Podpunkt czwarty w klasyfikacji zamków przedstawia przydatność zamka do zastosowania w drzwiach ognioodpornych i dymoszczelnych.
- Klasa 0 – oznacza, że jest to zamek nieodpowiedni do takich wymagań.
- Klasa 1 oznacza, że jest to zamek dopuszczony do zastosowania w zestawach drzwiowych przeciwpożarowych/dymoszczelnych.
Pozostałe znaki w kodzie klasyfikacyjnym zamka nie mają większego znaczenia dla kupujących te przedmioty do domów jednorodzinnych, ponieważ nie będą zbyt mocno wpływać na wybór konkretnego zamka.
W dalszej części artykułu więcej informacji o dopasowaniu zamka do rodzaju drzwi.
