Rekuperacja z odzyskiem ciepła to nowoczesny system wentylacyjny umożliwiający znaczne ograniczenie strat ciepła przy zapewnieniu maksymalnego komfortu klimatycznego wewnątrz budynku. Montaż domowego rekuperatora to znakomite rozwiązanie dla świadomego inwestora ceniącego sobie wysoki komfort życia oraz nowoczesne, energooszczędne rozwiązania.
Spis treści:
Rodzaje rekuperatorów
| Rekuperator z czynnikiem pośrednim (glikolem lub freonem) | Urządzenia tego typu stosowane są zwykle w budynkach, w których zachodzą procesy zarówno ogrzewania, jak i chłodzenia pomieszczeń. W instalacji opartej na rekuperatorze z czynnikiem pośrednim kanał nawiewny musi zostać umieszczony nad kanałem wywiewnym. |
| Rekuperator z ruchomym wypełnieniem (wymienniki obrotowe) | W urządzeniach tego typu do obracania wirnika z regeneratorem wykorzystuje się silniki elektryczne. Z tego powodu ten rekuperator nie należy do najpowszechniej stosowanych. |
| Rekuperator płytowy (krzyżowe lub przeciwprądowe) | Rekuperatory płytowe (w szczególności rekuperatory o przepływie krzyżowym) to najchętniej wybierane typy rekuperatorów. Znajdują one zastosowanie głównie w domach jednorodzinnych. Rekuperatory płytowe charakteryzują się stosunkowo niską ceną oraz prostą, nieawaryjną konstrukcją. |
Zasada działania rekuperatora
Pod tajemniczo brzmiącą nazwą rekuperacji kryje się nowoczesna metoda wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła dla budynków oparta na systemie nawiewno-wywiewnym z dodatkową funkcją odzysku ciepła.
Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego stosowana w nowoczesnym budownictwie charakteryzującym się dużą szczelnością. Zapewnia wymianę powietrza i jego oczyszczenie. Sercem systemu rekuperacji jest rekuperator – tak zwana centrala wentylacyjna z wymiennikiem ciepła. Zadaniem systemu i wymiennika ciepła jest dostarczenie do wnętrza budynku świeżego, czystego powietrza oraz usunięcie z niego powietrza zanieczyszczonego.
Jak działa wentylacja mechaniczna z rekuperatorem?
Cały proces rozpoczyna się od pobrania świeżego powietrza zewnętrznego przez otwór nazywany czerpnią.
Następnie, pozyskane powietrze przemieszcza się kanałami wentylacyjnymi, trafia do rekuperatora i przechodzi przez wymiennik ciepła.
Wymiennik ciepła odpowiedzialny jest za ogrzewanie lub chłodzenie świeżego powietrza (w zależności od pory roku) z wykorzystaniem energii pobranej z zanieczyszczonego powietrza usuniętego z pomieszczeń wewnątrz budynku.
Co istotne, powietrze pobrane i usuwane z wymiennika ciepła nie mieszają się ze sobą.
Po zakończeniu odbywającej się w rekuperatorze obróbki termicznej i jakościowej, pozyskane z zewnątrz powietrze zostaje przetransportowane do pomieszczeń wewnątrz budynku, zapewniając zdrowy klimat.
Budowa systemu rekuperacji
- Rekuperator (serce centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła). Rekuperatorem nazywamy urządzenie wykorzystywane do wymiany powietrza w budynku o dużej szczelności. Rekuperator służy również do odzysku ciepła, odzysku wilgoci (w przypadku najbardziej zaawansowanych urządzeń) oraz filtracji powietrza. Procesy stanowiące istotę systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła zachodzą właśnie w rekuperatorze.
- Przewody wentylacyjne. Przewody wentylacyjne to elementy przeznaczone do transportowania powietrza w obrębie systemu. Najczęściej wykonuje się je ze stali. W ramach systemu wyróżniamy cztery typy przewodów wentylacyjnych:
- przewód czerpny łączący czerpnię z rekuperatorem – transportuje powietrze zewnętrzne do rekuperatora, w którym zostanie ono poddane obróbce termicznej oraz jakościowej,
- przewody nawiewne łączące rekuperator z elementami nawiewnymi w pomieszczeniach domowych – transportuje powietrze po jego obróbce w rekuperatorze,
- przewody wywiewne łączące elementy wywiewne w pomieszczeniach mieszkalnych z rekuperatorem – transportują wilgotne, zanieczyszczone powietrze,
- przewód wyrzutowy umieszczony między rekuperatorem a znajdującą się się w dachu lub w ścianie wyrzutnią – transportuje na zewnątrz powietrze, z którego odzyskana została energia.
- Elementy nawiewne. Są to elementy końcowe instalacji, których zadaniem jest wprowadzanie świeżego powietrza zewnętrznego do środka budynku.
- Elementy wywiewne. Są to elementy końcowe instalacji, których zadaniem jest wyprowadzanie zanieczyszczonego wywiewanego powietrza z pomieszczeń wewnątrz budynku.
- Czerpnia. Czerpnią nazywamy element początkowy instalacji wentylacyjnej służący do pobierania świeżego powietrza. Czerpnia zlokalizowana jest zwykle w ścianie lub w dachu budynku.
Niekiedy spotyka się również czerpnie zainstalowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynku. - Wyrzutnia. Wyrzutnią nazywamy element końcowy instalacja wentylacji mechanicznej służący do wyprowadzania zużytego powietrza z wnętrza budynku. Wyrzutnia zlokalizowana jest zwykle w ścianie lub w dachu budynku.
Niekiedy spotyka się również wyrzutnie zainstalowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynku.
Rekuperacja rodzaje i budowa
Rekuperator, określany fachowo mianem centrali wentylacyjnej z odzyskiem ciepła, to urządzenie, w którego wnętrzu zachodzą procesy wymiany powietrza usuwanego i doprowadzanego do wnętrza budynku.
Rekuperator z odzyskaniem ciepła stosowany jest zwykle w nowoczesnych budynkach energooszczędnych o wysokiej szczelności.
Aby rekuperator z odzyskaniem ciepła mógł spełniać swoje zadanie, należy:
- Zapewnić optymalny przepływ powietrza we wnętrzu budynku poprzez wykonanie podcięć między dolną krawędzią drzwi i podłogą. Przekrój wykonanej szczeliny w obrębie pomieszczeń mieszkalnych powinien wynosić co najmniej 80 cm2. W przypadku pomieszczeń sanitarnych i gospodarczych, podcięcie powinno być większe – co najmniej 200 cm2.
- Zrezygnować z dywanów i wykładzin z długim włosiem. Mogą one bowiem uniemożliwić swobodny przepływ powietrza.
- Zapewnić maksymalną szczelność okien, wykorzystując energooszczędne okna trzyszybowe.
- Zapewnić wygodne dojście serwisowe do wszystkich elementów urządzenia,
- Zapewnić odpowiednią izolację kanałów wentylacyjnych – nieprawidłowo wykonana izolacja znacząco obniża wydajność całego systemu i prowadzi do niekorzystnego osadzania się pary wodnej,
Budowa rekuperatora
Wymiennik ciepła
Wymiennik ciepła to element wykonany z tworzywa lub aluminium, odpowiedzialny za osiągnięcie odpowiedniego poziomu efektywności odzysku ciepła.
Budowa wymiennika ciepła jest bardzo prosta – ciepłe i zimne powietrze wędruje w wymienniku ciepła poprzez przylegające do siebie kanaliki, co prowadzi w efekcie do wymiany energii między strumieniami.
W domowych rekuperatorach stosuje się zwykle cztery rodzaje wymienników ciepła różniące się od siebie budową oraz efektywnością odzysku ciepła (parametru określanego także jako sprawność odzysku ciepła rekuperatora).
| Płytowy wymiennik ciepła krzyżowy | Na elementy tego typu składa się zestaw kanalików ułożonych naprzemiennie. Odseparowane od siebie oba strumienie powietrza (ciepłego i zimnego) przepływają w układzie określanym mianem krzyżowego. Oznacza to, że są one ułożone prostopadle do siebie nawzajem. Sprawność rekuperatorów wyposażonych w płytowe wymienniki krzyżowe waha się w zakresie 50-70%. Nowoczesną odmianą płytowych wymienników krzyżowych jest układ, którego ścianki pozwalają na przepuszczanie wilgoci między przepływającymi strumieniami. Rozwiązanie to funkcjonuje jednak prawidłowo tylko w ściśle określonych warunkach: powietrze wywiewane na wysokim poziomie czystości, powietrze czerpane podlegające zaawansowanej, skutecznej filtracji. |
| Płytowy wymiennik ciepła przeciwprądowy | Wymiennik przeciwprądowy ma kanaliki z przepływającymi strumieniami powietrza ciepłego i zimnego ułożone równolegle względem siebie, a strumienie powietrza płyną w przeciwnych kierunkach. Taka konstrukcja wymiennika pozwala uzyskać znacznie wyższy odzysk ciepła – nawet do 90%. Płytowe wymienniki przeciwprądowe występują w bardziej zaawansowanych wersjach z odzyskiem wilgoci oraz w wersjach podstawowych – bez niego. |
| Obrotowy wymiennik ciepła | Do wymiany ciepła między strumieniami ciepłego i zimnego powietrza dochodzi tutaj za pośrednictwem wirnika zbudowanego z kanalików (wykonanych najczęściej z cienkiej blachy). Przepływające przez kanaliki powietrze wprawia wirnik w wolny ruch obrotowy, wystawiając go na kontakt raz z ciepłym, raz z zimnym strumieniem powietrza. Gdy wirnik spotyka się z ciepłym strumieniem, jego ciepło jest pobierane i akumulowane w regeneratorze, a następnie oddawane do powietrza zimnego. Tego typu konstrukcja prowadzi do ograniczonego mieszania się powietrza nawiewanego i powietrza wywiewanego. Rekuperatory wyposażone w wymienniki obrotowe osiągają sprawność na poziomie 75-90%. Standardową funkcją w wymiennikach obrotowych jest odzysk wilgoci, którego parametry mogą zostać dodatkowo zwiększone poprzez zastosowanie warstwy higroskopijnej. Korzystanie z rekuperatora z wymiennikiem obrotowym niesie ze sobą ryzyko powstawania efektu szronienia tego elementu w sezonie zimowym. Układy regulacji i sterowania dobrane do specyficznych warunków funkcjonowania urządzenia minimalizują to ryzyko, pozwalając na bezproblemową pracę rekuperatora. |
| Regeneracyjny, periodyczny wymiennik ciepła | Ich konstrukcja zbliżona jest do opisanych powyżej wymienników obrotowych. Masa materiału regeneratora służąca do akumulacji ciepła jest tu jednak nieruchoma, a kolejne strumienie powietrza (usuwanego i wprowadzanego) są na nią kierowane naprzemiennie z wykorzystaniem układu przepustnic. Konstrukcja tego typu umożliwia niewielki stopień mieszania się strumieni powietrza nawiewanego i powietrza wywiewanego. Sprawność rekuperatorów wyposażonych w periodyczne wymienniki ciepła utrzymuje się na wysokim poziomie 80-95%. Efektywność odzysku wilgoci w urządzeniach tego typu wynosi natomiast 75-85%. Także i w tym przypadku, odpowiednio dobrane systemy regulacji i sterowania pozwalają uniknąć szronienia wymiennika w czasie sezonu zimowego. |
Wymienniki ciepła stosowane w rekuperatorach możemy również podzielić ze względu na sprawność odzysku ciepła:
| Wymienniki standardowe | Sprawność odzysku ciepła mieści się w przedziale 40-60%, |
| Wymienniki średnio efektywne | Parametry odzysku ciepła mieszczą się w przedziale 60-80%, |
| Wymienniki wysoko efektywne | To system rekuperacji, w którym odzysk ciepła wynosi więcej niż 80% (na chwilę obecną odzysk ciepła jest na poziomie 80-95%). |
Im wyższy odzysk ciepła wymiennika (sprawność rekuperatora), tym większe oszczędności możemy poczynić na ogrzewaniu naszego domu.
Wentylatory
Wentylatory to urządzenia, których zadaniem jest wymuszanie ruchu powietrza w instalacji. Wyróżniamy dwa rodzaje wentylatorów:
| Wentylatory stałoprądowe | Charakteryzujące się możliwością płynnej regulacji wydajności systemu na poziomie od 15 do 100%, |
| Wentylatory zmiennoprądowe | Charakteryzujące się wykorzystaniem regulacji stopniowej opartej na fabrycznych ustawieniach wydajności. |
Ze względu na ich oszczędność oraz możliwość dostosowania do aktualnych potrzeb użytkownika, w domach jednorodzinnych stosuje się zwykle wentylatory stałoprądowe.
By-pass
Specjalistyczny element rekuperatora stosowany w urządzeniach wyposażonych w płytowe wymienniki ciepła. Element ten umożliwia swobodny przepływ powietrza przez rekuperator z pominięciem wymiennika ciepła.
Znajduje on zastosowanie w miesiącach letnich, gdy temperatura na zewnątrz budynku jest niższa niż w jego wnętrzu.
Wówczas, klapa by-passa otwiera się, nawiewając do pomieszczeń chłodne powietrze i tym samym – wychładzając cały budynek.
By-pass sprawdza się jednak również w miesiącach zimowych. Stanowi on wówczas ochronę wymiennika przed niekorzystnym dla układu szronieniem.
Wyróżniamy dwa rodzaje by-passów:
| By-passy automatyczne | Element otwiera się i zamyka bez udziału użytkownika, na podstawie zaprogramowanych wcześniej ustawień. W razie potrzeby, użytkownik ma jednak możliwość zmiany parametrów urządzenia. |
| By-passy ręczne | Sterowanie urządzeniem odbywa się ręcznie poprzez zastąpienie w sezonie letnim wymiennika ciepła tak zwaną kasetą letnią. |
Największą efektywnością oraz wygodą użytkowania charakteryzują się oczywiście by-passy automatyczne dostępne w większości najbardziej zaawansowanych technicznie rekuperatorów.
Sterowniki
Zadaniem sterowników jest regulacja wydajności rekuperatora na podstawie aktualnego zapotrzebowania budynku. Wyróżniamy:
| Sterowniki ręczne | Za ich pomocą jesteśmy w stanie ustawić wydajność wentylatorów. Sterowniki ręczne nazywane są również stopniowymi. Brak zmiany ustawień w miarę zmieniających się pór roku może doprowadzić do drastycznego spadku wydajności całego systemu (poprzez nadmierną wentylację budynku w miesiącach zimowych i zbyt małą wentylację latem). |
| Sterowniki automatyczne | Układy o wysokim stopniu zaawansowania, które regulują strumienie powietrza na dwa sposoby. W podstawowych wersjach rekuperatorów znajdziemy sterowniki automatyczne umożliwiające regulację strumieni na podstawie ustawień czasowych. W najbardziej zaawansowanych urządzeniach umieszcza się natomiast sterowniki regulujące strumienie powietrza na podstawie bieżących parametrów jego jakości w pokojach. Ocenie podlegają tutaj, między innymi: wilgotność powietrza oraz zawartość dwutlenku węgla. |
Najlepszą wydajność instalacji oraz najwyższy komfort jej użytkowania zapewni nam bez wątpienia rekuperator z automatycznym systemem sterowania.
Filtry w wentylacji mechanicznej z rekuperacją
Zamontowane w rekuperatorze filtry służą do oczyszczania strumieni powietrza nawiewanego i wywiewanego, stanowiąc przy tym znakomitą ochronę wymiennika ciepła i wydłużając znacząco jego żywotność.
Układ przeciwzamrożeniowy
Układy antyzamrożeniowe stosowane są w rekuperatorach wyposażonych w płytowe wymienniki ciepła, chroniąc je przed szkodliwym dla systemu zamarzaniem oraz gromadzeniem się lodu na ich powierzchni.
Rekuperator z wymiennikami obrotowymi i periodycznymi nie wymaga stosowania układów przeciwzamrożeniowych.
Rekuperator może być wyposażony w jeden z pięciu rodzajów układów antyzamrożeniowych:
| Układ antyzamrożeniowy z elektryczną nagrzewnicą wstępną | Nagrzewnica służy do wstępnego podgrzania powietrza nawiewanego do temperatury uniemożliwiającej zamarzanie wymiennika. W rekuperatorach energooszczędnych nagrzewnica wstępna sterowana jest w funkcji stopniominut. Dzięki temu rozwiązaniu, element włącza się i wyłącza w rytmie określonym na podstawie wartości temperatury powietrza nawiewanego. |
| Układ antyzamrożeniowy z automatycznym by-passem | Część powietrza pochodzącego z zewnątrz budynku przepływa przez rekuperator z wyłączeniem wymiennika ciepła. Dzięki temu, ciepłe powietrze usuwane z pomieszczeń ogrzewa wymiennik ciepła, zapobiegając jego zamarzaniu. Ten rodzaj układu antyzamrożeniowego wymaga zastosowania dodatkowej nagrzewnicy wtórnej, której zadaniem jest podgrzanie zimnego powietrza płynącego przez by-pass. |
| Układ antyzamrożeniowy z automatycznym zwalnianiem obrotów wentylatora nawiewnego | Układ taki umożliwia zmianę proporcji zimnego powietrza nawiewanego do ciepłego powietrza wywiewanego, zapobiegając tym samym zamarzaniu wymiennika ciepła. |
| Układ antyzamrożeniowy z wyłączeniem wentylatora nawiewnego | Rozwiązanie to polega na skierowaniu na wymiennik ciepła tylko jednego, ogrzanego strumienia powietrza pochodzącego z wnętrza budynku. Powietrze nawiewane jest w tym przypadku ogrzewane w systemie centralnego ogrzewania. |
| Układ antyzamrożeniowy z zastosowaniem recyrkulacji | Układ tego typu pozwala na mieszanie się strumieni wywiewanego powietrza (ciepłego) i nawiewanego (zimnego). Dzięki temu, temperatura powietrza przechodzącego przez wymiennik ciepła wzrasta, uniemożliwiając zamarzanie elementu. Aby recyrkulacja przyniosła oczekiwane rezultaty, powietrze wywiewane mieszające się z zimnym powietrzem zewnętrznym nie może pochodzić z pomieszczeń sanitarnych i pomocniczych. |
Wybierając odpowiedni układ antyzamrożeniowy powinniśmy zdawać sobie sprawę, że istotę większości przedstawionych wyżej rozwiązań (poza elektryczną nagrzewnicą wstępną oraz by-passem) stanowi ograniczenie ilości powietrza zewnętrznego dostarczanego do wnętrza budynku w czasie odszraniania.
Instalację wentylacyjną wyposażoną w rekuperator i wymiennik ciepła wzbogacić możemy dodatkowo w gruntowy wymiennik ciepła.
Jego zadaniem jest wstępne podgrzanie powietrza zewnętrznego, zanim trafi ono do rekuperatora.
Lokalizacja rekuperatora i sposób podłączenia wentylacji mechanicznej z rekuperacją
Rekuperator jest niewielkim urządzeniem, które bez trudu zmieści się nawet w małych pomieszczeniach technicznych.
Użytkownicy dysponujący wyjątkowo małą przestrzenią, decydują się niekiedy zamontować rekuperator w obszernej szafie umiejscowionej w części mieszkalnej budynku.
Co do zasady, rekuperator montujemy w pomieszczeniach zapewniających dodatnią temperaturę wewnętrzną w ciągu całego roku (zazwyczaj na poddaszu, w garażu, pralni lub innym pomieszczeniu gospodarczym). Mogą to być zarówno pomieszczenia ogrzewane, jak i dobrze izolowane (bez konieczności ogrzewania).
Warunki takie zapewniają wysoką efektywność systemu niezależnie od pory roku, chroniąc powietrze zewnętrzne przed nadmiernym nagrzewaniem się w ciągu lata i nadmiernym wychładzaniem się w sezonie zimowym.
Niektórzy producenci dopuszczają montaż rekuperatora w pomieszczeniach o temperaturze ujemnej. Urządzenia tego typu wyposażone są jednak w obudowę o dużej warstwie izolacji cieplnej. Rozwiązanie takie wymaga również zastosowania odpowiedniego zabezpieczenia odpływu skroplin z rekuperatora.
Niezależnie od dopuszczonych przez producenta warunków pracy rekuperatora, musimy pamiętać o umieszczeniu go w miejscu umożliwiającym bezproblemowy dostęp w celu kontroli sprawności urządzenia, prowadzenia prac konserwacyjnych oraz ewentualnych napraw.
Uwaga! Rekuperator nie może zostać umieszczony w kotłowni, w której pali się węglem. Zanieczyszczenia obecne w tego rodzaju pomieszczeniu mogą bowiem wpływać negatywnie na pracę urządzenia.
Rekuperator powinien być połączony z kanałem wentylacyjnym w sposób pewny i solidny. Miejsca łączenia (króćce) zabezpieczane są dodatkowo przed zsunięciem lub uszkodzeniem oraz wystąpieniem nadmiernych naprężeń.
Aby zminimalizować spadek sprawności wynikający z przepływu turbulentnego, należy na wylotach centrali wentylacyjnej:
- Dla zapewnienia maksymalnej sprawności instalacji, na wylotach rekuperatora należy zainstalować odcinki proste kanału wentylacyjnego, pamiętając o zachowaniu odpowiedniej odległości zgięcia kanału od urządzenia. Od strony wlotów (czerpni) zgięcie kanału wentylacyjnego powinno znajdować się w odległości równej średnicy kanału lub większej. Od strony wylotów (wyrzutni) zgięcie kanału wentylacyjnego powinno znajdować się w odległości o wartości 3-krotnej średnicy kanału. Kolana (zgięcia kanałów wentylacyjnych) znajdujące się zbyt blisko centrali wentylacyjnej, powodując nadmierny opór przepływającego przez kanały powietrza, prowadzić mogą do zwiększenia poziomu hałasu generowanego przez urządzenie.
- Ze względu na konieczność zapewnienia swobodnego odpływu skroplin, rekuperator z odzyskiem ciepła podłączony jest do wewnętrznych przewodów kanalizacyjnych za pomocą specjalnego syfonu. W przypadku pomieszczeń zagrożonych czasowym spadkiem temperatury poniżej 0, aby zapewnić sprawny odpływ skroplin elementy odprowadzające powinny zostać dodatkowo zabezpieczone kablami grzejnymi. Należy przy tym pamiętać, by elementy centrali wentylacyjnej odprowadzające skropliny (syfony lub kratki ściekowe) były przez cały rok napełnione wodą. W przeciwnym wypadku, w okresie letnim istnieje ryzyko przedostawania się nieprzyjemnych zapachów z instalacji kanalizacyjnej do wnętrza domu.
Eksploatacja rekuperatora
Prawidłowa eksploatacja rekuperatora obejmuje wykonywanie regularnych, corocznych przeglądów centrali wentylacyjnej oraz prac konserwacyjnych. Kontrolę i wymianę filtrów w rekuperatorze wykonuje się w zależności od jakości powietrza w okolicy domu. Uznaje się jednak, że, niezależnie od czynników zewnętrznych, filtry w rekuperatorze powinny być wymieniane nie rzadziej niż raz na 3-6 miesięcy.
Ignorowanie powyższego zalecenia prowadzi znacznego zmniejszenia wydajności całej instalacji wentylacyjnej. W najgorszym wypadku może ono również skutkować trwałym uszkodzeniem rekuperatora lub skróceniem jego żywotności.
Raz do roku należy również wezwać firmę serwisującą w celu dokładnego wyczyszczenia wnętrza rekuperatora wraz z zamontowanym w nim wymiennikiem ciepła oraz sprawdzenia parametrów pracy urządzenia, takich jak:
- poziom wydajności wentylatorów,
- temperatura,
- ustawienia układu przeciwzamrożeniowego,
- ustawienia by-passów, etc.
W dalszej części artykułu wyjaśniamy na co zwrócić uwagę przy zakupie rekuperatora i ile kosztuje dobry rekuperator z odzyskiem ciepła do domu jednorodzinnego.
Kupujemy rekuperator do domu – na co zwrócić uwagę?
Aby dobrać rekuperator do danego domu, należy przede wszystkim dokonać obliczeń, które pomogą nam określić ilość powietrza, jakiej wymaga budynek.
Na tej podstawie wybieramy rekuperator charakteryzujący się odpowiednią mocą. Niestety, w tym przypadku droga na skróty nie jest możliwa. Rekuperator o niedostatecznych parametrach nie zapewni oczekiwanego poziomu komfortu klimatycznego w pokojach. A przy tym, taki rekuperator pracując ciągle na najwyższych obrotach, generować będzie zwiększony hałas.
Rekuperator zainstalować możemy praktycznie w każdym domu, zarówno małym, jak i dużym, parterowym i piętrowym, nowym i starym, z dachem płaskim i pochyłym, etc.
W zależności od warunków, montaż może być jednak bardziej skomplikowany i przez to również droższy.
Największe wyzwanie stanowi montaż rekuperacji w domu o płaskim dachu. Nie ma w nim bowiem miejsca na ukrycie kanałów.
Rozwiązanie to wymaga więc przemyślanego projektu domu oraz fachowej ekipy instalacyjnej.
W przypadku domów parterowych pojawia się konieczność położenia długiej instalacji, co również wymaga starannej analizy konstrukcyjnej.
Montaż rekuperacji w domach piętrowych z poddaszem użytkowym lub nieużytkowym jest znacznie mniej problematyczny.
Takie budynki umożliwiają niemal całkowite ukrycie prowadzonych przez dom kanałów wentylacyjnych.
Każdy system rekuperacji musi być wyposażony w system sterujący wydajnością pracy rekuperatora. Rekuperator może być sterowany w sposób automatyczny lub ręczny.
Wyróżniamy:
- Sterowniki automatyczne – elementy pozwalające programować pracę systemu wentylacyjnego w cyklu dobowym i tygodniowym. W większości rekuperatorów stosuje się regulację trzystopniową:
- Pierwszy bieg uruchamiany jest w godzinach nocnych oraz pod nieobecność lokatorów.
- Drugi bieg to tryb pracy dziennej.
- Bieg trzeci umożliwia natomiast szybkie i efektywne przewietrzenie pomieszczeń. Używamy go, gdy w budynku przebywa więcej osób, gdy chcemy pozbyć się nieprzyjemnych zapachów, etc.
- Sterowniki ręczne – elementy wymagające bezpośredniego zaangażowania użytkownika.
- Inne rodzaje sterowników – do tej grupy zaliczamy sterowniki, których działanie opiera się na pomiarach parametrów powietrza w pomieszczeniach. W takich systemach rekuperator działa intensywniej, gdy we wnętrzu budynku przekroczone zostaną ustalone normy wilgotności lub zawartości CO2. Sterowniki z czujnikiem wilgotności powietrza stosuje się w pomieszczeniach sanitarnych. Sterowniki wyposażone w czujnik zawartości dwutlenku węgla sprawdzają się natomiast w pomieszczeniach mieszkalnych.
Każdy rekuperator powinien być wyposażony w kartę produktu zawierającą podstawowe informacje dotyczące parametrów oraz użytkowania urządzenia.
Pozwolą nam one wybrać rekuperator odpowiadający naszym potrzebom i oczekiwaniom.
W dokumentacji technicznej znaleźć się muszą informacje o:
- poborze mocy i energii elektrycznej dla poszczególnych trybów pracy (biegów),
- zależności sprężu dyspozycyjnego i wydajności strumieni powietrza,
- poziomie hałasu emitowanego przez urządzenie,
- poziomie efektywności odzysku ciepła,
- wymiarach i masie urządzenia,
- warunkach bezpiecznego użytkowania urządzenia.
Charakterystyka rekuperatora o optymalnych parametrach:
- Możliwość czasowego wyłączenia odzysku ciepła poprzez by-pass (w rekuperatorach wyposażonych w wymienniki krzyżowe i przeciwprądowe) lub zatrzymanie wymiennika obrotowego (w rekuperatorach wyposażonych w wymienniki obrotowe),
- Wysoka sprawność urządzenia umożliwiająca osiągnięcie dużych oszczędności na procesie odzysku ciepła. Dobry rekuperator powinien mieć odzysk ciepła na poziomie przynajmniej 80%. Urządzenia najwyższej klasy mogą pochwalić się sprawnością dochodzącą nawet do 95%. Najwyższy odzysk ciepła zapewniają rekuperatory z wymiennikami przeciwprądowymi i obrotowymi,
- Obecność automatycznego systemu przeciwzamrożeniowego,
- Obecność energooszczędnych wentylatorów prądu stałego,
- Dobra izolacja termiczna i akustyczna urządzenia, wykonana z wysokiej jakości materiałów,
- Możliwość bezproblemowego demontażu wymiennika ciepła, gdy zachodzi potrzeba jego wyczyszczenia.
Dodatkowo, chcąc zaoszczędzić na kosztach eksploatacji rekuperatora, zwracajmy uwagę na urządzenia wyposażone w energooszczędne wentylatory oraz systemy sterowania mikroprocesowego.
Przystępując do zakupu rekuperatora, sprawdźmy koniecznie, czy wybrane przez nas urządzenie posiada:
- odpowiednią izolację,
- łatwy dostęp do filtrów wymiennych,
- automatyczny by-pass,
- odpowiednio dobrany system antyzamrożeniowy,
- zabezpieczenie kominowe,
- nagrzewnicę wstępną,
- możliwość podłączenia gwc (gruntowego wymiennika ciepła),
- sterownik z możliwością programowania,
- atest higieniczny,
- serwis na terenie naszego kraju.
Montaż rekuperatora
Po pierwsze, obecność rekuperatora oraz innych elementów mechanicznej instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła jest dla nas praktycznie niezauważalna.
Montaż urządzenia nie wpływa na możliwości aranżacji pomieszczeń, gwarantując świeży, zdrowy klimat bez wyrzeczeń. Choć na co dzień nie widzimy pracy rekuperatora, możemy ją odczuć. Świeże, oczyszczone przez rekuperator powietrze jest bowiem przez całą dobę dostarczane do wnętrza budynku w niekończących się cyklach przepływu. W tym samym czasie z pomieszczeń usuwane jest powietrze zanieczyszczone, z którego rekuperator pobiera niezbędną do funkcjonowania instalacji energię cieplną.
Budynki wyposażone w rekuperator umożliwiają oszczędności na wielu płaszczycnach.
- Po pierwsze – montując rekuperator oszczędzamy na ogrzewaniu.
- Po drugie, montując rekuperator oszczędzamy na budowie kominów wentylacyjnych. Ich ilość ograniczyć możemy zazwyczaj do jednego.
W przypadku domów niskoenergetycznych oraz domów pasywnych kominy nie są w ogóle potrzebne.
Domy wyposażone w instalację z rekuperatorem są energooszczędne, komfortowe i stosunkowo tanie w eksploatacji.
Niestety, dla wielu inwestorów kluczową wadą systemu wentylacji mechanicznej są wysokie koszty początkowe. Cena samego rekuperatora waha się bowiem w granicach od 2000 do 12 000 zł.
Gdy doliczymy do tego koszty projektu, zakupu materiałów i urządzeń dodatkowych oraz montażu, okaże się, że na pełną instalację i rekuperator wydać musimy co najmniej 20 000-25 000zł.
Rekuperator to urządzenie zasilane energią elektryczną. Właściwość ta stanowić może niekiedy istotną wadę urządzenia. Gdy w gniazdku zabraknie prądu, rekuperator przestaje działać.
Co wtedy?
W takiej sytuacji nie mamy innego wyjścia, musimy rozszczelnić, uchylić lub otworzyć okna i czekać na powrót zasilania.
Powietrze przepływające przez kanały wentylacyjne rekuperacji generuje cichy (dla wielu osób niesłyszalny) szum, tak zwany white noise. Poziom hałasu jaki generuje rekuperacja może być tu porównany do szmeru wody w kaloryferach. Intensywność szumu generowanego przez centralę wentylacyjną zależy przede wszystkim od trybu pracy rekuperatora. Gdy rekuperator pracuje na pierwszym biegu, nie powinniśmy słyszeć żadnych dźwięków. Przy włączeniu drugiego biegu, rekuperator może generować cichutki szmer.
Szum powietrza słyszymy dopiero, gdy rekuperator pracuje na najwyższym, trzecim biegu. Ten tryb pracy jest jednak wykorzystywany do krótkotrwałego, intensywnego wietrzenia pomieszczeń.
Zalety rekuperatora
- rekuperacja o jednoczesnym odzysku ciepła to czyste, świeże powietrze o niskiej zawartości CO2 we wszystkich pokojach domu, bez konieczności wietrzenie,
- stała, kontrolowana wymiana ciepła i powietrza,
- rekuperator filtruje nawiewane powietrze,
- rekuperacja umożliwia filtrowania powietrza z zanieczyszczeń smogowych,
- oszczędność na ogrzewaniu nawet do 50% w sezonie zimowym,
- oszczędność na budowie kanałów wentylacyjnych (nie są potrzebne lub wystarczy jeden),
- zmniejszenie energochłonności budynku,
- szybkie i bezproblemowe odprowadzanie nadmiernej ilości wody w powietrzu oraz nieprzyjemnych zapachów,
- brak konieczności wietrzenia pomieszczeń (zmniejszenie ryzyka szkodliwych dla zdrowia przeciągów),
- rekuperacja chroni ściany przed zagrzybieniem,
- możliwość ograniczenia rozmiarów i mocy urządzeń grzewczych (zapotrzebowanie domu na ciepło zmniejsza się nawet do 45%),
- oszczędność na montażu okien wyposażonych w nawiewniki i systemy mikrowentylacji,
- zwiększenie wartości domu na rynku wtórnym,
- rekuperacja umożliwia niezwykle szybkie i skuteczne wietrzenie domu,
- ograniczenie ilości komarów i innych owadów wewnątrz pomieszczeń.
Wady rekuperatora
- wysokie koszty inwestycyjne,
- koszty eksploatacyjne związane z koniecznym zużyciem prądu, regularnymi przeglądami oraz wymianą filtrów,
- duży poziom skomplikowania (montaż oraz serwis systemu rekuperacyjnego należy powierzyć doświadczonej firmie),
- rekuperacja generuje hałas (biały szum) występujący, gdy rekuperator pracuje na najwyższych obrotach,
- ryzyko awarii rekuperatora.
Rekuperator cena
Koszty całego systemu rekuperacji wyliczane są zawsze indywidualnie, na podstawie metrażu oraz kubatury budynku, ilości pomieszczeń oraz ich przeznaczenia, a także ilości kondygnacji.
Na ostateczną cenę systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła składają się:
- cena rekuperatora,
- cena sterownika do rekuperatora,
- cena materiałów podstawowych oraz elementów montażowych,
- wykonanie projektu instalacji,
- montaż wszystkich elementów systemu oraz uruchomienie instalacji,
- ewentualne wyposażenie dodatkowe.
Zazwyczaj, za systemy wentylacji mechanicznej z rekuperatorem należy wydać około 20 000 zł.
Ceny rekuperatorów wahają się natomiast od kilku do kilkunastu tysięcy złotych (zazwyczaj w przedziale 2000-12000 zł).
Analizując koszty inwestycyjne instalacji należy pamiętać o tym, że każdy budynek (nawet ten wyposażony w rekuperację i odzysk ciepła) musi być wyposażony w wentylację mechaniczną lub kanały wentylacyjne w przypadku wentylacji grawitacyjnej.
Czy będzie to tradycyjna wentylacja grawitacyjna, czy nowoczesna wentylacja mechaniczna z rekuperacją, inwestor będzie zmuszony uwzględnić to w swoich wyliczeniach.
Jeśli chodzi o koszty eksploatacyjne, z jakimi trzeba się liczyć montując rekuperator składają się na nie:
| Koszty energii elektrycznej | Szacuje się, że średnie zużycie prądu generowane przez oba wentylatory rekuperatora wynosi około 394 kWh w skali roku. Średni dzienny koszt użytkowania rekuperacji kształtuje się na poziomie około 0,39 zł. |
| Koszty wymiany filtrów w rekuperatorze | Filtry w rekuperatorze wymieniamy średnio co 3-4 miesiące (nie rzadziej niż raz na pół roku). Ceny filtrów do rekuperatora wahają się w zależności od modelu urządzenia. Dla przykładu, dwa filtry przeznaczone do klasycznego rekuperatora przeciwprądowego kosztują w granicach 50-60 zł. |
| Koszty corocznych przeglądów serwisowych rekuperatora | Wentylację mechaniczną z rekuperatorem należy regularnie serwisować. Koszt jednego przeglądu rekuperatora (wraz z wymianą filtrów w rekuperatorze, czyszczeniem wymiennika ciepła, kontrolą wydajności systemu rekuperacji, etc.) wynosi około 350 zł. |
Ile kosztują rekuperatory?
Na rynku dostępne są różne modele rekuperatorów. Średnio koszt instalacji rekuperatora wynosi około 20 000 zł. Ceny rekuperatorów wahają się natomiast od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.
Gdzie umieścić rekuperator?
Rekuperator jest niewielkim urządzeniem, które zmieści się na małej przestrzeni. Rekuperatory montujemy w pomieszczeniach zapewniających dodatnią temperaturę w ciągu całego roku – zazwyczaj centrala wentylacyjna mieści się na poddaszu, w garażu, pralni lub innym pomieszczeniu gospodarczym.
Czy rekuperator ma jakieś wady?
Wśród głównych wad rekuperatora wymienia się wysokie koszty inwestycyjne, koszty eksploatacyjne (rekuperator pobiera energię elektryczną), konieczność regularnych przeglądów jakie powinien przechodzić rekuperator oraz wymiany filtrów zanieczyszczeń i kurzu, duży poziom skomplikowania, hałas jaki mogą generować wentylatory wspomagające nawiew.