Ogród warzywny przy domu: koszt i zakładanie [krok po kroku]

Ogród warzywny w domu to idealne rozwiązanie, zwłaszcza kiedy kupowane w sklepach i marketach warzywa niestety pozostawiają wiele do życzenia.

Ilość pestycydów i sztucznych substancji zawartych w warzywach nie sprzyja naszemu zdrowiu, a spożywanie warzyw z masowych upraw nie dostarcza nam witamin, ani minerałów, które chcielibyśmy przyswoić.

Aby wreszcie zacząć się cieszyć warzywami jak sprzed lat, najlepiej jest założyć własny przydomowy ogród warzywny. Jak to zrobić? Jak zaplanować ogród warzywny? Z czym wiąże się prowadzenie warzywnika? I ile kosztuje własny ogród warzywny?

Sprawdźmy.

Jak zaplanować ogródek warzywny?

Odpowiednie usytuowanie ogrodu warzywnego jest ważne z kilku względów.

Przede wszystkim ogród warzywny powinien się znajdować z dala od ulicy, aby nasze własne warzywa i zioła nie były narażone na ekspozycje spalin, czy metali ciężkich.

Warzywnik w ogrodzie powinniśmy również założyć z dala od miejsca bytowania naszych zwierząt.

Okolica wybiegu dla psa nie będzie korzystna na ogródek warzywny, ponieważ zwierzę może podgryzać plony, a nawet niszczyć je.

Jeśli posiadamy zwierzaka dobrym pomysłem będzie ogrodzenie ogrodu warzywnego, dzięki czemu w znaczny sposób utrudnimy mu ingerencję w ogródek warzywny.

Jaki wpływ na ogródek warzywny mają czynniki środowiskowe?

Ogród warzywny powinien być umieszczony na w miarę płaskim gruncie. Większości warzyw najlepsze plony osiąga na stanowiskach słonecznych (zwłaszcza jeśli chodzi o warzywa ciepłolubne). Nie powinno się hodować warzyw w cieniu.

Warto tak przemyśleć plan ogrodu warzywnego, aby osłonić nasze własne warzywa przed wiatrem.

Czego unikać? Ogródek warzywny w cieniu drzew owocowych lub dużych krzewów ozdobnych to nienajlepsze rozwiązanie, ponieważ będą one “zabierać” młodym roślinom słońce i utrudniać ich rozwijanie się.

Rosnące w słońcu warzywa będą smaczniejsze i bardziej dorodne, natomiast sadząc niektóre warzywa w cieniu – np. sałaty – przyczynimy się do kumulacji w nich azotanów, co nie będzie zbyt korzystne.

Ostatnią kwestią związaną z dobrym rozplanowaniu ogrodu warzywnego jest możliwość doprowadzenia wody.

Naturalne opady mogą okazać się niewystarczające dla dobrego wzrostu roślin i zachowania ogrodu w dobrej kondycji.

Usytuujmy ogródek warzywny w takim miejscu, aby dostęp do wody nie był utrudniony.

Przygotujmy odpowiednie instalacje nawadniające ogród – węże, czy zraszacze. W optymalnym rozplanowaniu ogrodu warzywnego w taki sposób, aby rosnące warzywa miały jak najlepsze warunki do wzrostu mogą pomóc firmy zajmujące się projektowaniem ogrodów.

Ziemia do ogrodu

Aby rośliny w ogrodzie warzywnym dobrze rosły, a plony, które zbierzemy były wysokiej jakości, powinniśmy zadbać również o jakość gleby pod warzywa.

Jeśli zatroszczymy się o stan ziemi jeszcze przed posadzeniem warzyw, możemy liczyć na obfity plon warzywny.

Jaka powinna być ziemia dla warzyw?

1. Żyzna.
2. Przepuszczalna.
3. Próchnicza.

Przeważająca większość warzyw lubi ziemię o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Odczyn pH gleby, jaki jest zalecany pod uprawę roślin warzywnych waha się w przedziale od 6,00 do 7,00. Dla roślin warzywnych nie są wskazane natomiast gleby kwaśne i bardzo kwaśne, czyli takie o pH niższym niż 5,5.

Rośliny mogą mieć wtedy utrudnione pobieranie składników pokarmowych z gleby, co przełoży się na niższą jakość plonów lub ich mniejszą obfitość.

Ustalenie pH ziemi, którą chcemy przeznaczyć na własny ogródek warzywny jest niezwykle proste. Wystarczy, że w sklepie ogrodniczym wyposażymy się w miernik odczynu i następnie samodzielnie dokonamy pomiaru pH gleby.

Jeśli jednak chcemy uniknąć zafałszowania pomiaru, najlepiej jest oddać próbkę gleby do stacji chemiczno-rolniczej.

W przypadku, gdy na naszym terenie mamy do dyspozycji jedynie gleby mocno kwaśne, konieczne będzie uregulowanie stanu zakwaszenia poprzez nawożenie wapniowo-magnezowe przez okres około 4 lat, a następnie ponowne sprawdzenie kwasowości ziemi.

Uprawa warzyw a przygotowanie gleby

Część działki, który chcemy przeznaczyć pod ogródek warzywny, należy oczyścić z wszelkich zanieczyszczeń i pozostałości po budowie, czy suchych resztek roślinnych.

Aby uprawa warzyw się udała, musimy pozbyć się chwastów. Oczyszczanie terenu z chwastów nie należy do przyjemnych zadań, lecz jeśli zależy nam na dobrej kondycji naszych roślin wykonanie tej pracy będzie konieczne. W przypadku, gdy chwasty są szczególnie oporne, możemy zastosować preparaty chemiczne przeznaczone do ich usuwania.

Zalecamy jednak zdanie się na tradycyjne metody odchwaszczania, co pozwoli nam uniknąć użycia sztucznych substancji chemicznych, które mogą mieć niepozytywny wpływ na ziemię i potem również rosnące na niej warzywa.

Do zaorania małego terenu idealne będą glebogryzarki. Możemy również przekopać ziemię łopatą lub szerokozębnymi widłami.

Jeśli nasz ogród warzywny będzie miał nieco większą powierzchnię, cały teren będziemy musieli zaorać przy pomocy brony i usunąć pozostałości chwastów wraz z rozłogami.

Zabiegi te najlepiej jest przeprowadzić jeszcze jesienią, a potem powtórzyć je przed obsianiem (na wiosnę).

W tym okresie resztki roślin mogą wypuszczać nowe pędy i ponowne przeoranie zabezpieczy nasze rośliny warzywne przed agresywnym zachowaniem chwastów.

W przypadku, gdy pomysł o założeniu ogródka warzywnego pojawił się dopiero w okresie zimowym, zdążymy jeszcze dwukrotnie przekopać ziemię, o ile zrobimy to po pierwszych roztopach i obeschnięciu gleby.

Pamiętajmy, aby po zaoraniu gleby i przed posianiem roślin warzywnych, pozostawić teren bez ingerencji przez około miesiąc.

Jeśli gleba na naszej działce jest mocno zbita, możemy jej nie zagrabiać, gdyż w wyniku mrozów poprawi się jej struktura i stanie się bardziej pulchna. Dzięki temu na wiosnę znacznie łatwiej będzie nam usunąć chwasty i przygotować ją do zasiania nowych warzyw.

Jaka jest ziemia w naszym ogrodzie?

Jak dowiedzieć się, jaki typ ziemi znajduje się w naszym ogrodzie?

Test możemy wykonać samemu i jest on niezwykle prosty. Wystarczy, że weźmiemy grudę ziemi i ściśniemy ją w dłoni. W przypadku, gdy ziemia rozsypie się po otwarciu dłoni mamy do czynienia ze zbyt piaszczystą glebą, gdy zbije się w grudę, ziemia jest zbyt gliniasta.

Jaki jest najlepszy rodzaj ziemi do uprawy warzyw?

Uprawa warzyw najlepiej udaje się w żyznej ziemi. Najlepszą do uprawy warzyw ziemię rozpoznamy po sporej wielkości grudkach po otwarciu dłoni.

Jeśli jednak ziemia nie zachowuje się w sposób, w jaki byśmy oczekiwali, a my nie chcemy ograniczać zasiewu roślin do jedynie takich, które tolerują trudne warunki, powinniśmy zmienić strukturę zastanej na działce gleby i wzbogacić ją w składniki odżywcze, aby uprawa warzyw dała oczekiwane efekty.

Poprawiamy strukturę i zasobność gleby

Jeśli po otwarciu dłoni ziemia rozsypała się – czyli mamy do czynienia z glebą piaszczystą – tzn., że teren pod uprawę warzyw posiada zbyt mało próchnicy.

Mało próchnicy oznacza również ponad przeciętną przepuszczalność gleby, a to wpływa na szybkie spływanie wody do głębszych warstw, co sprawia, że woda jest niedostępny dla korzeni warzyw.

Ziemia taka nie trzyma dobrze wilgoci i podczas suchych okresów zamienia się w pył – co nie służy utrzymaniu się warzyw.

Aby poprawić właściwości gleby piaszczystej, należy zaopatrzyć ogródek warzywny w obornik lub kompost. Poprawią one jej plastyczność, pomogą w zatrzymywaniu wody i wzbogacą w substancje odżywcze które potrzebują warzywa. Oprócz obornika, do ziemi możemy dodać również mieloną glinę – dzięki czemu ziemia będzie miała lepszą strukturę (będzie bardziej gruzełkowata) – a także odkwaszony torf. Torf poprawi trzymanie wody w glebie i dostarczy do uprawy warzyw substancji organicznej.

Wszystkie składniki dodatkowe mieszamy dokładnie z górną warstwą gleby na głębokości około 20 cm.

Jeśli po otwarciu dłoni ziemia zbiła się z kulkę – czyli mamy do czynienia z glebą gliniastą – tzn., że teren wyznaczony przez nas pod uprawę nie będzie dobrze przepuszczał wody. Co więcej, w kontakcie z wilgocią ziemia będzie lepić się i mazać.

Po wyschnięciu ziemia taka będzie zbijać się i pękać, co ponownie nie da nam zbyt dobrych wyników, gdy zechcemy zasiać na niej rośliny.

Gleba gliniasta nagrzewa się znacznie wolniej od gleby żyznej, co spowoduje, że rośliny będą wolniej budzić się wiosną, a tym samym czas zbierania plonów będzie ograniczony, przez co sumarycznie ich ilość będzie mniejsza.

Aby poprawić właściwości gleby, a posadzonym na niej roślinom umożliwić pobieranie substancji odżywczych, należy uzupełnić ziemię o gruboziarnisty piasek lub drobny żwir. Nie powinniśmy zapomnieć również o wzbogaceniu jej o kompost lub obornik.

Wzbogacenie ziemi w składniki odżywcze

Mówiliśmy już o polepszeniu struktury ziemi pod warzywa, a także o tym, jak ważna jest jej kwasowość.

Oprócz tych dwóch jest jeszcze jeden ważny element, na który powinniśmy zwrócić uwagę przy uprawie warzyw.

Chodzi oczywiście o odpowiednią ilość zawartych w glebie składników odżywczych, dzięki czemu warzywa w naszym warzywniku będą mogły rosnąć, a nasze plony będą bardziej dorodne.

Warzywa nieustannie korzystają ze składników odżywczych zawartych w glebie, co będzie z czasem prowadzić do jej zubożenia.

Aby warzywa miały dobre warunki do wzrostu musimy cyklicznie nawozić glebę np. kompostem lub obornikiem.

Kompost najlepiej jest rozkładać wiosną i jesienią.

Jeśli mamy go do swojej dyspozycji więcej, możemy nawozić ziemię naturalnie nawet co miesiąc.

Najbardziej wartościowym rodzajem nawozu jest przekompostowany obornik. Zaleca się, aby rozrzucać go jesienią.

Jeśli nie mamy dostępu do naturalnych nawozów, możemy wybrać alternatywnie nawozy mineralne.

Najlepiej wieloskładnikowe, dzięki czemu dostarczymy roślinom kompleksowy zestaw wszystkich potrzebnych im elementów.

Planowanie ogrodu warzywnego

Kolejnym krokiem – gdy nasza gleba jest już odpowiednio przygotowana – jest zastanowienie się nad tym, jakiego rodzaju warzywa będziemy uprawiać w swoim ogrodzie, a także w jaki sposób zaplanować ogród warzywny i rozkład poszczególnych grządek.

Miejsce, które wygospodarowaliśmy na ogród warzywny należy podzielić na zagony.

Na planie ogrodu warzywnego – najlepiej wyrysowanym na kartce papieru – wyznaczmy ścieżkę biegnącą przez środek ogrodu warzywnego, która umożliwi nam dostęp do większości roślin.

Powinna mieć ona szerokość około 50 cm.

Prostopadle od niej powinny biec zagony o szerokości nie większej jak 120 cm. Odległość pomiędzy poszczególnymi zagonami powinna wynosić około 30 cm.

Dzięki takiemu układowi bez problemów wjedziemy do ogrodu taczką i nie będziemy musieli obawiać się, że zadepczemy warzywa.

Zagony powinniśmy planować w kierunku północ-południe, dzięki czemu rośliny zawsze będą dobrze nasłonecznione.

Układ opisany powyżej jest tym najczęściej wykorzystywany przez początkujących ogrodników.

Jednak – jeśli bardziej nam to odpowiada – możemy wykorzystać na swojej działce inny sposób na usytuowanie roślin.

W przypadku większych ogrodów warzywnych możemy zdecydować się na układ klasztorny – z dwoma utwardzonymi ścieżkami przecinającymi się pod kątem prostym i wyznaczającymi cztery symetryczne zagony.

Jakie warzywa wybrać na początek?

Przed założeniem ogrodu warzywnego należy zastanowić się co do gatunków warzyw, które chcemy uprawiać. Jeśli chcemy założyć ogródek warzywny proponujemy wybrać głównie rośliny takie, które będą dość łatwe w uprawie, np. warzywa korzeniowe zawierające cenne składniki odżywcze. Nie powinniśmy rzucać się już pierwszego sezonu na głęboką wodę.

W ogrodzie warzywnym początkującego ogrodnika powinny znaleźć się zatem:

• rzodkiewka,
• koper,
• pietruszka naciowa,
• rukola,
• sałata,
• ogórki,
• dynia,
• zioła,
• fasola szparagowa.

Warzywa wymienione powyżej mają w większości krótki okres wegetacji.

Dzięki czemu młody ogrodnik nie zniecierpliwi się długim oczekiwaniem na warzywa i szybko będzie mógł się przekonać, czy jego dotychczasowy wysiłek okazał się prawidłowy.

Wysiewy w ogródku warzywnym możemy zacząć już od kwietnia.

Pamiętajmy jednak, żeby w tym czasie lista gatunków warzyw ograniczyła się jedynie do roślin, które są odporne na chłody:

• rzodkiew,
• marchew,
• cebula,
• sałata.

Gdy będziemy pewni, że nie powrócą już przymrozki, możemy zasadzić w ogrodzie inne warzywa korzeniowe takie jak buraki. Możemy też posadzić ciepłolubne pomidory.

Rzodkiewka i sałata da nam już pierwsze plony po około 5 tygodniach (przy dobrej pogodzie).

Ostatnie plony tych roślin zbieramy w czerwcu.

Marchew pojawi się w lipcu i sierpniu, a pomidorami prosto z ogrodu będziemy cieszyć się niemal do końca września.

Zieleninę – np. koperek – możemy sadzić również między grządkami poszczególnych warzyw, dzięki czemu będziemy mieli jeszcze więcej przepysznych dodatków do ulubionych dań.

Ile kosztuje założenie ogródka warzywnego?

Koszt założenia ogródka warzywnego będzie wahać się w zależności od tego, jak duży ogród zamierzamy prowadzić.

Początkującym wystarczy nawet 20 m2 wolnej przestrzeni, którą zagospodarujemy na ogród, jednak jeśli chcemy, aby warzywa były dla nas dostępne przez cały sezon, a nasza rodzina liczy co najmniej 4 osoby, to konieczne będzie przeznaczenie na warzywniak około 150 m2 terenu.

Największe koszty związane z założeniem ogrodu warzywnego związane są z doprowadzeniem ziemi do pożądanego przez nas stanu.

Bardziej wymagająca pod tym względem będzie dla nas gleba piaszczysta.

Musimy również zaopatrzyć się w odpowiednią ilość nawozów. Zależnie od naszych możliwości: naturalnych lub kupnych mineralnych.

One także mogą nieco podnieść koszt naszej inwestycji.

Co do zakupu samych nasion będzie to nasz najmniejszy finansowy problem, gdyż ziarna praktycznie wszystkich roślin kosztują od kilkudziesięciu groszy do maksymalnie kilku złotych za opakowanie z nasionami.

W sklepach ogrodniczych znajdziemy również kompletne zestawy nasion dla początkujących ogrodników, za które zapłacimy kilkanaście złotych za około dziewięć 1.5 metrowych taśm z nasionami.

Jeśli chodzi natomiast o czas, jaki musimy poświęcić na pielęgnację ogrodu…

W porach suchych konieczne jest codzienne podlewanie ogrodu późnym popołudniem lub najlepiej wieczorem.

Jeśli chcemy aby warzywa były dorodne, cyklicznie będziemy musieli również usuwać chwasty, gdy takowe pojawiają się na grządkach.

Wprawieni ogrodnicy szacują, że na ogród warzywny o areale około 50 m2, poświęcimy około 3 godzin w tygodniu.

Czy jest to dużo?

O tym musimy już zadecydować sami.

Jedno jest pewne, że im większy ogródek warzywny, tym koszty jego założenia będą większe, a czas, który poświęcimy na jego pielęgnację dłuższy.

Jakich plonów możemy się spodziewać?

Wielkość plonów jest zależna od kilku czynników:

• gleby i jej przygotowania,
• użytych nasion,
• wielkości ogrodu.

W przypadku liczącego sobie 150 m2 ogrodu możemy w ciągu sezonu spodziewać się plonu w okolicach nawet 400 kg. Ten obfity plon warzywny spokojnie wystarczy na wyżywienie 4-osobowej rodziny.

Ochrona roślin przed szkodnikami

Aby skutecznie i naturalnie chronić warzywa przed szkodnikami, najlepiej jest wykorzystać zasadę sąsiedztwa.

Dzięki zasadzeniu pomiędzy grządkami określonych gatunków warzyw i ziół możemy skutecznie odstraszyć szkodniki, chronić ogród przed chorobami i zwiększyć plony. Warzywa wydzielające intensywny zapach (np zapach cebuli) pomagają odstraszać szkodniki (np szkodniki marchwi).

Jak chronić rośliny w sposób naturalny?

Najlepiej jest sadzić pomiędzy grządkami rośliny zielarskie.

Im większa ilość luk pomiędzy poszczególnymi grządkami zostanie nimi wypełniona, tym lepszy efekt uzyskamy.

Dobrym sposobem na ochronę ogrodu warzywnego jest również obsadzenie ziołami zewnętrznych ścian warzywniaka.

Stworzymy w ten sposób swoistą barierę ochronną, która będzie chronić ogród warzywny i odstraszać nieproszonych gości.

Jakie rośliny wykorzystać do ochrony roślin?

Cebula i czosnek pomagają odstraszać szkodniki i mają bakteriobójcze właściwości.

Siejąc je uchronimy większości warzyw przed chorobami i drobnoustrojami.

A zarówno jednego, jak i drugiego nie jest w kuchni nigdy za dużo, więc możemy ich siać do woli.

W ogrodzie z pomidorami powinniśmy posadzić bazylię, która odstraszy szkodniki i będzie pozytywnie działać na wielkość plonów.

Odstraszać szkodniki będą również inne intensywnie pachnące zioła:

• kolendra,
• majeranek,
• cząber.

Nie wszystkie rośliny będą wpływać na siebie pozytywnie.

Unikajmy sadzenia obok siebie:

• bazylii ruty i majeranku,
• czosnku i buraków,
• kopru (ogrodowy i włoski) i kolendrą,
• cebuli z fasolą.