Oczko wodne w ogrodzie: jak założyć i dbać o staw kąpielowy?

Założenie własnego oczka wodnego, czy stawu kąpielowego w swoim ogrodzie nie jest zadaniem szczególnie trudnym. Zanim zdecydujemy się zbudować oczka wodne trzeba jedynie znaleźć właściwy grunt pod budowę oczka wodnego oraz zaznajomić się z odpowiednimi przepisami regulującymi wszelkie prace z tym związane. Jak budowa stawu i budowa oczka wodnego w ogrodzie wyglądają od strony prawnej? Dowiecie się z tego artykułu.

Oczko wodne w ogrodzie formalności

Przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac, należy zadbać o spełnienie wszelkich wymogów prawnych. Przede wszystkim trzeba udać się do urzędu gminy, aby ustalić, czy dla danej działki obowiązuje Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego i czy zgodnie z nim jest możliwa budowa stawów i oczek wodnych.

Jeżeli MPZP nie został uchwalony, to oznacza konieczność złożenia wniosku o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, do którego dołącza się kopię mapy terenu w skali 1: 500 lub 1: 1000 uzyskaną w starostwie.

Jeśli zamierzamy zbudować oczko wodne to właśnie na niej nanosi się planowany staw, czy oczka wodne łącznie z wymiarami i głębokością.

Warto wiedzieć, że jeżeli chodzi o pozwolenia, to w tej kwestii przepisy zmieniły się w roku 2015, kiedy to 28 czerwca weszła w życie ustawa uchwalona 20 lutego 2015 roku dotycząca kwestii Prawa budowlanego.

Zgodnie z nowelizacją nie jest wymagane zezwolenie na staw na działce przy domu lub oczko wodne o powierzchni do 50 m2. Aby zbudować oczko wodne wystarczy jedynie zgłoszenie do stosownego urzędu.

Warto pamiętać, aby zgłoszenie budowa oczka wodnego zawierało zakres, rodzaj i sposób planowanych prac budowlanych, warunki ich wykonywania, a także termin ich rozpoczęcia.

Ponadto, należy dołączyć kopię aktualnej mapy ewidencyjnej z naniesioną lokalizacją planowanego stawu, stosowne szkice albo rysunki.

Jeżeli w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia organ architektoniczno-budowlany nie wniesie żadnego sprzeciwu, to można rozpocząć prace nad budową oczka wodnego.

Z kolei staw przydomowy o powierzchni większej niż 50 m2 ma inne regulacje prawne.

W tym przypadku rozpoczęcie robót wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, a wniosek należy złożyć w starostwie powiatowym wraz z czterema egzemplarzami projektu budowlanego planowanego zbiornika wodnego. Projekt ten musi zostać wykonany przez uprawnionego architekta. Należy też dostarczyć oświadczenie potwierdzające prawo do dysponowania daną nieruchomością na cele budowlane.

Budowę można zacząć po 14 dniach od daty wydania pozwolenia, a więc już po okresie uprawomocnienia.

Warto pamiętać, że niezbędne będzie zachowanie procedur budowy oczka wodnego, czyli musi być prowadzony dziennik budowy, a nad całością prac sprawuje pieczę kierownik budowy.

Po zakończeniu robót trzeba jeszcze uzyskać pozwolenie na użytkowanie oczek wodnych, co wiąże się z wizytą inspektora z Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego.

Pozwolenia na budowę wymaga również budowa stawu lub oczka wodnego poza terenem zabudowanej działki i w tym przypadku nawet wielkość oczka wodnego nie ma znaczenia.

Jeśli chcemy zrobić oczko wodne warto wspomnieć, że w stosunku do stawu o powierzchni większej niż 500 m2 lub przy głębokich oczkach wodnych powyżej 2 m oprócz Prawa budowlanego obowiązują też przepisy Prawa wodnego, dlatego niezbędne jest otrzymanie pozwolenia wodnoprawnego na budowę stawu.

Z kolei przy głębokości stawu przekraczającej 3 metry oraz lokalizacji zbiornika wodnego na obszarze chronionym konieczna będzie decyzja środowiskowa na podstawie Karty Informacyjnej Przedsięwzięcia.

Na co zwrócić uwagę przy zakładaniu stawu na działce?

Staw czy oczko wodne na działce przy domu ma stanowić przede wszystkim ciekawy element wizualny.

Właśnie dlatego, już na etapie jego budowy trzeba dobrze przemyśleć wszystkie kwestie, aby oczko wodne rzeczywiście cieszyło oczy, a nie stało się udręką.

Chyba każdy wie, jak opadające liście mogą zaśmiecić wodę oczka wodnego, więc raczej warto unikać zbyt blisko rosnących przy zbiorniku drzew.

Przecież to nie tylko problem natury estetycznej, ale także zagrożenie dla organizmów (takich jak rośliny, ryby, żaby) zasiedlających oczko wodne z powodu powstających procesów gnilnych i unoszących się trujących gazów, jak siarkowodór i metan.

Pewnym rozwiązaniem kłopotu może być rozciągnięcie nad stawem siatki zabezpieczającej, ewentualnie systematyczne wyławianie z oczka wodnego liści czerpakiem, co jednak jest dość absorbującym zajęciem.

Jeszcze jedna rzecz ma znaczenie, mianowicie korzenie drzewa mogą uszkodzić folię w przypadku stawu założonego na niej.

Zaleca się, aby oczko wodne czy staw kąpielowy odsunąć od drzew ona taką odległość, na jaką sięga rzut korony drzewa po osiągnięciu maksymalnej wielkości rośliny.

Jeżeli dno oczka wodnego czy stawu zostaje wyścielone folią, to należy zwrócić uwagę na to, aby jej brzegi nie wystawały ponad lustro wody. Kiedy napełnimy zbiornik wodą na dnie można umieścić kamienie.

Niezbyt ładny widok to jedno, ale jeszcze istotniejsza jest zmniejszona tym samym, trwałość folii z powodu utraty elastyczności i pękanie pod wpływem działania promieni słonecznych i promieniowania UV.

Folię można zamaskować roślinnością bagienną tworzącą szuwary. Rośliny te pięknie oczyszczają staw i dobrze napowietrzają oczko wodne. Jak zagospodarować brzeg oczka wodnego za pomocą szuwarów? Szczególnie do oczka wodnego polecane są:

Jak zagospodarować brzeg oczka wodnego – szuwary

• tataraki,
• trzciny,
• pałka wodna,
• wełnianka,
• bobrek trójlistny,
• żabieniec,
• kosaciec żółty.

Przy okazji sadzenia roślin wodnych, trzeba pamiętać o tym, że niektóre z nich bardzo mocno i szybko rozrastają się. Brzeg oczka wodnego może więc szybko zarosnąć.

Właśnie dlatego, nie wolno sadzić więcej niż jednej do trzech roślin na 1 m2 oczka wodnego; chodzi tutaj m.in. o takie rośliny pływające.

Rośliny pływające w oczkach wodnych

• grzebieńczyk wodny,
• lilia wodna,
• okrężnica bagienna,
• grążel żółty.

Jeśli chcemy zrobić oczko wodne wyłożone folią pojawia się jeszcze jeden problem. Ułożenie jej na płasko przy zakopywaniu w ziemi skutkuje łatwym przesiąkaniem wody ze stawu do gleby, co oznacza konieczność częstego jej dolewania, a to raczej niezbyt ekonomiczne. Brzegi folii z tworzywa sztucznego muszą więc pozostać lekko uniesione.

Glony w przydomowym stawie

Niektóre osoby mają również ciągłe zmartwienie z powodu glonów i tym samym mętnienia wody oczka wodnego.

Jak sobie z tym poradzić?

Oczka wodne to idealne miejsce dla glonów – w łatwy sposób rozmnażają się one przy zachwianiu równowagi biologicznej, a o taką bardzo łatwo w przypadku zbiorników mających niewielkie rozmiary. Lepiej, aby staw czy oczko wodne miały lustro wody o powierzchni minimum 10 m2 oraz jego głębokość miała co najmniej 50 cm.

Dobre jest częściowe zacienienie stawu, a także unikanie nawożenia roślin wodnych, nawet tych bezpośrednio zasadzonych wokół stawu.

Należy pamiętać, że masowe pojawienie się glonów w oczku wodnym występuje w nasłonecznionym miejscu oraz w wodzie obfitującej w substancje odżywcze.

Przekarmianie ryb żyjących w oczku wodnym też skutkuje występowaniem glonów.

To, co nie zostanie zjedzone przez ryby, staje się dobrą pożywką dla glonów. Zbyt duża ilość ryb też nie jest dobra dla oczek wodnych.

Na pewno warto zainstalować pompę wyposażoną w filtry przepływowe, a w małych stawach dobrym pomysłem będzie zamontowanie fontanny lub kaskady wodne, które będą skutecznie natleniać wodę oczka wodnego.

Jak zabezpieczać staw i oczko wodne przed zimą?

W ostatnich latach zimy w naszym kraju nie są zbyt srogie, ale i tak staw czy oczko wodne na działce przy domu wymagają naszej troski. Warto pamiętać, że zbiorniki mające ponad metr głębokości nie zamarzają całkowicie do dna.

Jeżeli przy tym ich powierzchnia wynosi minimum 6 m2, to niektóre ryby mogą w nich zimować. Niezbędne jest jednak, aby zbiornik przeznaczony do kąpieli czy oczko wodne były odpowiednio napowietrzone.

Usunięcie opadłych liści oraz oczyszczenie brzegu

Pierwszą rzeczą, jaką trzeba wykonać jeszcze jesienią, jest sprzątnięcie opadłych liści, aby zapobiegać ich gniciu i w konsekwencji nadmiernemu rozwojowi bakterii beztlenowych.

To bardzo ważne, ponieważ te bakterie rozkładają materię organiczną i jednocześnie doprowadzają do powstania substancji zatruwających zarówno ryby, jak i rośliny pływające w oczku wodnym.

Przede wszystkim chodzi o siarkowodór i metan.

Z kolei na brzegach stawu często pozostają obumarłe części roślin – brzeg oczka wodnego należy oczyścić, aby uniknąć procesów gnilnych.

Dobrym pomysłem za to będzie pozostawienie trzciny, sitowia i pałki, które nie tylko pięknie prezentują się w zimowej scenerii, ale także zmniejszają ryzyko zamarznięcia stawu przy brzegach oraz dobrze natleniają wodę oczek wodnych.

Napowietrzanie oczka wodnego

Zimy ostatnio nie są zbyt mroźne, ale zdarzają się spadki temperatury powodujące zamarzanie zbiornika i tym samym deficyt tlenowy.

Dzieje się tak z dwóch powodów.

1. Warstwa lodu uniemożliwia wymianę gazową.
2. Rośliny wodne nie produkują wystarczającej ilości tlenu ze względu na zimowy stan uśpienia.

W związku z tym, dodatkowe napowietrzanie staje się niezbędne.

Wykuwanie przerębla na pewno jest metodą najprostszą i najtańszą, jednak niekoniecznie w pełni skuteczną, szczególnie przy dużych mrozach.

Warto też zwrócić uwagę na pewne niebezpieczeństwo związane z kuciem.

Powstające wtedy drgania oraz hałas mogą powodować ogłuszenie ryb.

Poza tym, przy wyjątkowo niskich temperaturach, przeręble dość szybko ponownie zamarzają.

Pewnym rozwiązaniem tego problemu może być zastosowanie styropianowych pływaków i niektóre osoby jeszcze przed nadejściem zimy umieszczają styropian na powierzchni wody oczka wodnego.

Inne metody zabezpieczenia oczka wodnego przed zamarzaniem są kosztowniejsze, ale też zdecydowanie skuteczniejsze.

Można zastosować specjalne tabletki z aktywnym tlenem lub oksydator do oczka wodnego będący specjalnym pojemnikiem zawierającym nadtlenek wodoru.

Kiedy oksydator wrzucimy do wody, następuje wydzielanie się tlenu.

Niektórzy decydują się na elektryczne urządzenia napowietrzające do oczka wodnego, lub pływaki z grzałką gwarantujące wysoką efektywność, ale również oznaczające spore wydatki na energię elektryczną.

Przeniesienie ryb

Oczko wodne, którego głębokość jest mniejsza niż 1m może zamarznąć do samego dna. Właśnie dlatego, wszystkie ryby z takiego stawu muszą zostać wyłowione i przeniesione do jakiegoś dobrze napowietrzonego zbiornika umieszczonego w raczej widnym pomieszczeniu, w którym temperatura wody nie spada poniżej zera.

Wielkość takiego akwarium czy beczki należy ściśle dopasować do rozmiarów, a także ilości ryb.

W kwestii dokarmiania zasady są dość proste.

Przy temperaturze rzędu 10-12°C ryby przestają żerować, ponieważ przechodzą w stan letargu.

W takiej sytuacji ich dokarmianie nie ma żadnego uzasadnienia, a dodatkowo może pojawić się zanieczyszczenie wody z powodu gnijącego pokarmu.

Trzeba również zadbać o gatunki tropikalne czy też specjalne gatunki rodzime, które w naszych warunkach klimatycznych mogłyby nie przeżyć zimy w stawie.

Takie kolorowe ryby też należy przenieść, np. do akwarium i to jeszcze wczesną jesienią.

Zimowanie roślin wodnych

Rośliny ciepłolubne, jak salwinia, topian czy hiacynt wodny należy przenieść do jasnego i ciepłego miejsca, gdzie utrzymuje się temperatura rzędu 18-20°C.

Wyjątkiem są lilie wodne – lilie wodne potrzebują trochę chłodniejszego miejsca z temperaturą ok. 8°C.

Grążel drobny oraz lotos tygrysi wymagają natomiast całkowitego zaciemnienia.

Warto także pamiętać o tym, że nie wszystkie rośliny mogą zimować w pojemniku wypełnionym jedynie mokrym piaskiem.

Salwinia musi być zanurzona w wodzie.

Jak widać, praktycznie każdy gatunek, a nawet jego odmiana ma swoiste kryteria związane z przezimowaniem i zawsze powinno się dokładnie zaznajomić z nimi, aby rośliny wodne dobrze zniosły spadki temperatury.

Jedynie sitowie, trzcina czy też pałki nadają się do pozostawienia w stawie na zimę.

Wypompowanie wody z płytkiego stawu

Płytkie, małe oczka wodne i stawy wyłożone folią należy wypompować, ponieważ zamarzająca woda może doprowadzić do popękania folii w wyniku powiększenia swojej objętości.

Niekiedy dochodzi też do uszkodzeń w przypadku stawów wyłożonych płytkami lub stawów z betonu.

Ze stawów należy również wyciągnąć pompy i przechowywać je zanurzone w wodzie, aby nie uległy uszkodzeniu.

W pomieszczeniu, w którym znajduje się pompa temperatura nie może spadać poniżej 0°C.

Stawy dekoracyjne czy funkcjonalne?

Staw na działce przy domu może mieć charakter stylowego oczka wodnego z piękną fontanną lub kaskadą oraz urokliwymi roślinami wodnymi.

Nad tego typu stawem często pojawia się dodatkowy element dekoracyjny, jakim jest drewniany mostek. Taki staw przede wszystkim cieszy oko.

Staw kąpielowy

Można jednak zauważyć, że coraz częściej właściciele dużych działek decydują się na staw kąpielowy pełniący jednocześnie funkcję estetycznego oczka wodnego oraz funkcjonalnego kąpieliska.

To ekologiczny zbiornik wodny składający się z części kąpielowej oraz regeneracyjnej obsadzonej odpowiednią roślinnością odpowiedzialną za filtrację wody.

Warto podkreślić ekologiczny charakter stawu kąpielowego.

Czystość wody jest utrzymywana dzięki procesom biologicznym i nie stosuje się żadnych środków chemicznych.

Staw ma charakter bardzo naturalny, a kąpiel w nim to czysta przyjemność i daje naprawdę wiele satysfakcji.

Co ciekawe, zimą może służyć jako naturalne lodowisko, o ile oczywiście temperatura pozwoli na zamarznięcie wody.

Dla wielu osób bardzo istotnym argumentem za budową stawu kąpielowego będą zdecydowanie niższe koszty budowy i utrzymania w porównaniu z budową basenu oraz utrzymaniem w nim czystej wody.

Stawy kąpielowe powstają według indywidualnych projektów, ścisłe dopasowanych do wielkości działki.

Nie ma żadnych ograniczeń w kwestii kształtu, nie trzeba także dodatkowo wyrównywać działki – ewentualne nierówności, ukształtowanie terenu i nieregularne kształty mogą dodać stawowi uroku.

Na rynku działają specjalistyczne firmy, które zajmą się całościowo zbudowaniem stawu kąpielowego, począwszy od jego zaprojektowania.

W stawie kąpielowym kluczowe będzie utrzymanie czystości wody i dlatego należy regularnie kontrolować parametry wody.

Zagrożeniem dla czystości są zarówno wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia spowodowane opadaniem liści i pyłków roślin, jak też substancje z nawozów czy też toksyny dostające się do wody w wyniku opadów.

Każdorazowe zachwianie równowagi biologicznej w stawie skutkuje pogorszeniem się jakości wody i często pojawieniem się glonów, co stanowi zagrożenie dla zdrowia osób kąpiących się.

Mamy do wyboru dwa rodzaju stawów kąpielowych.

Staw kąpielowy intensywny

Charakteryzuje się dużą dowolnością formy aranżacyjnej oraz możliwością dodawania rozmaitych elementów dekoracyjnych, jak wodospady, kaskady wodne czy strumienie.

Przy okazji warto zaznaczyć, że tego typu elementy wpływają też pozytywnie na oczyszczanie wody.

Oprócz tego, w części regeneracyjnej pojawiają się specyficzne rośliny wodne pomagające w oczyszczeniu, a ponadto stosuje się mechaniczno-biologiczne systemy filtracji, jak lampy UV, filtry, pompy i napowietrzacze.

Staw kąpielowy ekstensywny

Ten typ stawu ma jeszcze bardzo naturalny wygląd i charakter – wygląda wręcz jak naturalny zbiornik wodny, gdyż aż 70% zajmuje strefa regeneracyjna obsadzona roślinnością wodną odpowiadającą za właściwe funkcjonowanie stawu.

Warto podkreślić, że stawy ekstensywne wymagają trochę większego terenu, co najmniej 200 m2.

Pewne jest, że pływanie w takim naturalnym i przede wszystkim czystym zbiorniku wodnym dostarcza wielu przyjemnych wrażeń.

Stąd stale rosnąca popularność stawów kąpielowych, które oprócz takich walorów funkcjonalnych, mają też niewątpliwe zalety estetyczne.

Idealnie komponują się z charakterem oraz wystrojem działki, a przede wszystkim nadają jej wyjątkowy urok.

W przeciwieństwie do tradycyjnych basenów nie muszą być osuszane na zimę.

Rozważając rozmaite rozwiązania związane z wyborem określonego typu stawu należy uwzględnić fakt, że woda niezwykle pozytywnie wpływa nie tylko na ekosystem i kompozycję ogrodu, ale także nasze samopoczucie.

Znakomicie nawilża powietrze i działa uspokajająco. Dobrze zaprojektowana aranżacja stawu zawsze stanowi element dekoracyjny, a jeżeli jeszcze może mieć charakter funkcjonalny, jak staw kąpielowy, to naprawdę warto zdecydować się na takie rozwiązanie.

Jak może wyglądać staw kąpielowy zobaczycie na poniższym wideo: