Kuna domowa (Martes foina), zwana też kamionką, jest niewielkim ssakiem drapieżnym, który należy do rodziny łasicowatych.
Kuna domowa (martes foina) – dlaczego to taki niepożądany lokator i jak pozbyć się kuny?
Kuna domowa (martes foina) jest niezwykle sympatycznym zwierzęciem. Niestety kuna domowa, zwierzę wszystkożerne z rodziny łasicowatych martes foina bywa nieproszonym gościem w domu i w ogrodzie, wyrządzając bardzo duże szkody. Mogą to być przegryzione przewody w samochodzie, ale także zniszczone ocieplenie dachu, zmuszające właścicieli domu do jego wymiany, narażając ich w ten sposób na niemałe koszty. Warto więc wiedzieć, jak rozpoznać kunę domową oraz w jaki sposób skutecznie z nią walczyć, by pozbyć się kuny i zminimalizować skalę zniszczeń jakie może wyrządzić kuna domowa.
Kuna domowa charakterystyka
Kuna domowa zwykle osiąga długość ciała 40-50 cm (bez ogona), a jej waga wynosi około 1-2,5 kg (samice) oraz 0,85 do 1,5 kg (samce). Okres życia kuny domowej wynosi około 8-10 lat. Naturalnie kuna domowa występuje na terenie Europy, w Ameryce i wielu regionach Azji. Jeśli chodzi o Europę, to zwierzęcia tego nie spotyka się jedynie na Wyspach Brytyjskich, a także w chłodniejszych lokalizacjach takich, jak kraje Skandynawskie, Estonia, północna część Rosji czy Dania. Kuna domowa nie występuje również na wyspach Morza Śródziemnego. Natomiast spotyka się ją na terenie całej Polski. Kamionka jest gatunkiem synantropijnym, a więc bardzo chętnie osiedla się w pobliżu ludzkich siedzisk. Jej naturalnymi wrogami są wilki, lisy, jak również borsuki. Jej naturalnymi wrogami są także psy.
Jak wygląda kuna domowa? Sylwetka kuny domowej jest szczupła i wydłużona. Zwierzę to ma krótkie nogi, długi i puszysty ogon (około połowy długości całego ciała) oraz szpiczaste uszy i pysk zakończony różowym nosem. Kamionka ma szarobrązową sierść (od spodu nieco jaśniejszą) i bardzo charakterystyczną plamę na szyi – białą oraz rozwidloną, sięgającą aż do przednich łap. Po czym poznać kamionkę i odróżnić ją od kuby leśnej? Sięgająca przednich łap plama plama kuny domowej stanowi cechę odróżniającą ją od kuny leśnej (kuna leśna ma nierozwidloną plamę w kolorze żółtym). Kuna leśna jest niegroźna dla ludzkich domostw. Dodatkowo kamionka w odróżnieniu do kuny leśnej ma nagie opuszki palców oraz stóp.
Ten niezwykle sympatyczny ssak jest bardzo inteligentny i niezwykle zwinny. Zęby kamionki są bardzo ostre, a łapy silne. Kuna domowa doskonale się wspina, a skok na wysokość 3 m nie stanowi dla niej żadnego problemu. Kamionka chodzi więc po murach i gzymsach. Uwielbia stodoły, stajnie, poddasza, piwnice czy strychy. Preferuje również ogrody, zwały kamieni, stosy drewna czy gałęzi. Jest zwierzęciem, które bardzo przywiązuje się do miejsca swojego bytowania, dlatego też nie jest łatwo się jej pozbyć. Poza tym kuna domowa swój teren znaczy kałem i moczem, często odwiedzając swoje kryjówki. Do tego samiec utrzymuje dużo większe terytorium niż samica, a do tego częstotliwość znakowania terytorium może być dosyć duża. Kunę domową można również spotkać w dużych miastach, gdzie przebywa przeważnie na strychach kościołów, ale nie tylko – potrafi się zadomowić również w blokach.
Kamionka chętnie korzysta z opuszczonych przez inne zwierzęta nor, a swoje gniazda buduje z siana, sierści oraz zebranych piór (ma ono zwykle około 40 cm). Na kryjówki wybierają najczęściej dziuple w lasach liściastych, opuszczone ptasie gniazda, czy norki wiewiórek na trawiastych wrzosowiskach. Niestety nierzadko kryjówka kuny znajduje się w izolacji cieplnej budynków. Kuna domowa jest typem samotnika, jedynie w okresie rui (lipiec-sierpień) ma kontakt z innymi osobnikami. Co ciekawie u kuny domowej występuje tak zwana ciąża przedłużona. Oznacza to, że dochodzi do zahamowania rozwoju zarodków na kilka miesięcy, dlatego też mimo iż, ciąża u kuny domowej trwa zaledwie miesiąc, to młode rodzą się dopiero w okresie wiosennym kolejnego roku. Młode są niezbyt licznie, zazwyczaj miot liczy około 2-8, które przez pierwsze 2-3 miesiące karmione są mlekiem, a w wieku około 5 miesięcy stają się samodzielne. Jednak pełną dojrzałość płciową uzyskują po około 2 latach.
Kuna domowa jest bardzo skutecznym łowcą myszy i szczurów. Kuny wolą spać w dzień. Kuna domowa jest najbardziej aktywna nocą, kiedy to poluje też na inne drobne gryzonie. Pod tym względem jej obecność w ogrodzie, z perspektywy człowieka, byłaby pożyteczna. Niestety, kiedy kuna wprowadzi się do domu, staje się bardzo niepożądanym lokatorem, ale o szkodach, jakie potrafi wyrządzić kuna domowa, będzie w dalszej części artykułu. Wracając jeszcze do menu kuny domowej, należy powiedzieć, że mogą się w nim znaleźć jeszcze owoce leśne, borówki, maliny, śliwki i czereśnie, ale także inne drobne gryzonie, owady, płazy, jaszczurki czy nietoperze bądź jeże. Ponadto kamionki polują na ptactwo domowe oraz zjadają jaja. Zdarza się, że drapieżniki te porywają małe zwierzęta hodowlane takie, jak króliki, gołębie. Kuny domowe nie pogardzą też padliną. Ich dzienne zapotrzebowanie pokarmowe wynosi około 100-200 g. Trzeba też dodać, że są to zwierzęta prowadzące nocny tryb życia, w dzień aktywne mogą być jednie młode osobniki.
Kuna w domu jednorodzinnym – szkody, jakie może wyrządzić
Nie ulega wątpliwości, że kuny domowe nie narzekają na brak apetytu, co w połączeniu z ich ciekawością sprawia, że potrafią wyrządzić ogromne szkody w domu i ogrodzie. Zadomowiona na strychu kuna stanowi duży problem dla właścicieli domów jednorodzinnych. Ciepłe i suche poddasze to wymarzona kryjówka dla kamionki, która chętnie i często buduje gniazda w materiale termoizolacyjnym pod dachem.
Wśród szkód, jakie może wyrządzić kuna domowa w budynkach jednorodzinnych, wymienia się przede wszystkim:
- zniszczoną izolację cieplną, w której wygryza kanały oraz tworzy mostki termiczne;
- uszkodzoną instalację elektryczną, która może prowadzić do zwarcia i pożaru;
- zniszczoną folię dachową.
Ponadto warto dodać, że kamionka niezwykle brudzi – zostawia resztki jedzenia oraz znaczy teren kałem i moczem, wydzielającym silnie nieprzyjemny zapach. Do tego po zmierzchu kuna bardzo hałasuje, ponieważ prowadzi nocny tryb życia. Rwetes ten dodatkowo nasila się w okresie godowym (a więc latem) oraz kiedy młode rodzą się (wiosną). Kuny, niczym dzieci, uwielbiają się bawić oraz często głośno się kłócą z pozostałymi członkami swojej rodziny.
Poza domem obecność kuny można poznać na przykład po uszkodzonych przewodach w samochodzie. Zwierzę to uwielbia leżakować na nagrzanym silniku pojazdów – przy okazji często kuna przegryza w nich kable bądź traktuje samochód jako spiżarnię, znosząc do niego i zostawiając pod maskę przeróżne swoje przysmaki czy inne zdobycze. Obecność kuny oznacza poważne szkody i narażenie właścicieli na dodatkowe koszty związane z naprawą pojazdu, ale również na niebezpieczeństwo, jeśli szkody nie zostaną w porę zauważone. A nie tylko uszkodzone kable w samochodzie zdradzają jej obecność. Mogą to być również skradzione przedmioty różnego typu – np. but czy szmatka, które później przypadkowo odnajdują się w zupełnie innym miejscu. Poza tym jeśli kuna pojawia się w domu, to o jej obecności świadczy choćby brudna elewacja np. wzdłuż rynny, po której zwierzę wchodzi na poddasze. Ponadto widoczne będą jej odchody, które zawsze znajdują się przy wejściu do kryjówki – dlatego łatwiej ją odkryć.
Jak zabezpieczyć dom przed kuną domową?
Słodki szkodnik w postaci kuny domowej szuka bezpiecznych oraz komfortowych kryjówek. Z tego też względu poddasze domu jest dla niej doskonałym miejscem do bytowania. Zwierzęta te są niezwykle sprytne – przecisną się przez najmniejszą szczelinę, nie mają problemu z chodzeniem po murze czy też skakaniem na wysokość 2-3 metrów. Niemniej jednak, aby uniknąć tego niechcianego lokatora, który może wyrządzić poważne szkody można postarać się o odpowiednie zabezpieczanie domu przed kuną. Ale jak i czy jest to w ogóle możliwe?
Otóż, jest. Należy tylko bardzo dokładnie uszczelnić poddasze i dach (szczególnie przy lukarnach, gąsiorach, włazach, koszach rynnowych). W związku z tym zaleca się wszelkie otwory wentylacyjne zabezpieczyć metalowymi taśmami perforowanymi bądź stalowymi kratkami (o niewielkich oczkach). Podobną ochronę warto również zastosować wzdłuż szczeliny kalenicowej. Potrzebne jest też zabezpieczenie okienek znajdujących się na strychu.
Z kolei podbitkę dachową powinno się wykonać z drewna, a nie z plastiku, z którym kuna domowa potrafi sobie bez problemu poradzić, wygryzając dziurę. Ponadto zaleca się w budynku jednorodzinnym zastosowanie ocieplenia nakrokwiowego, które to układane jest na sztywnym poszyciu oraz izolowane papą. Dość ciekawą i ważną w tym kontekście informacją jest to, że kuna domowe, o ile uwielbia miękką wełnę mineralną, to za styropianem (szczególnie styropianem typu XPS) czy płytami z pianki poliuretanowej – nie przepada. W związku z czym warto właśnie te materiały stosować do izolacji budynku, zmniejszając tym samym ryzyko zagnieżdżenia się w nich kuny.
Na budynkach jednorodzinnych stosuje się również różnego typu pastuchy elektryczne. Ich instalacja może znajdować się pod rynną bądź na elewacji budynku. Ma być ona jak najmniej widoczna (zlewać się z architekturą i kolorystyką domu), ale skutecznie uniemożliwiać kunom wejście na poddasze i zadomowienie się tam. Tego typu instalacje stosowane są również, kiedy kuna stała się nieproszonym gościem, by ją przekonać do zmiany kryjówki.
Możliwe jest również zastosowanie na rynnach różnego typu opasek, listew czy kolców. Trzeba jednak pamiętać, że kuna jest zaliczana do dzikich zwierząt łownych i tylko myśliwi są zobligowaniu do ich zabijania zgodnie z harmonogramem polowań uwzględniającym czas ich rozrodu.
Skuteczne sposoby na kunę domową
Jeśli jednak kuna domowa zagości w domu, to przede wszystkim trzeba zlokalizować wszystkie wejścia do kryjówki. Niestety, nie zawsze można je od razu znaleźć. Czasem trzeba zadać sobie nieco trudu oraz uzbroić się w cierpliwość, która przyda się również podczas walki z tym szkodnikiem. Pomocny może okazać się montaż kamer z czujnikami ruchu. Kiedy uda się zlokalizować którędy kuna udaje się na strych, wówczas należy miejsce te odpowiednio zabezpieczyć, a więc zamknąć ze wszystkich stron, zamurować szczeliny. Mając na uwadze, że kuna świetnie się wspina, warto usunąć z jej szlaku komunikacyjnego wszystko, co może jej pomóc w dostaniu się do kryjówki – np. zwisające gałęzie.
Urządzenia odstraszające
Ponadto chcąc pozbyć się tego niechcianego lokatora, można skorzystać ze środków, które uprzykrzą mu życie oraz zachęcą do opuszczenia kryjówki. Mogą to być na przykład aparaty odstraszające. Ich różne rodzaje są dostępne zarówno w sklepach stacjonarnych, jak i internetowych. Aparaty te są zasilane na baterie oraz emitują ultradźwięki (o różnej częstotliwości, niesłyszalne dla ucha ludzkiego), bądź dźwięki odstraszające (udające inne zwierzęta, których kuna woli unikać). Niestety ich wadą jest to, że emitowane dźwięki działają również na naszych pupilów – psy, koty czy inne posiadane zwierzęta.
Środki zapachowe
Kolejnym sposobem na pozbycie się kuny z domu jest zastosowanie rozmaitych środków zapachowych. Mogą to być gotowe preparaty w płynie lub w aerozolu, które są dla kamionki bardzo nieprzyjemne. Wystarczy je rozpylić w miejscu bytowania kuny. Poza tym w sprzedaży dostępne są również specjalne woreczki kunagone – wypełnione różnego rodzajami sierści psa, która również działa na kuny odstraszająco.
Trzeba jednak podkreślić, że kuna bardzo szybko się uczy. Z tego też powodu, aby stosowanie wymienionych powyżej środków było skuteczne, należy używać ich zamiennie. W przeciwnym razie kuna szybko zauważy powtarzalność dźwięku i uzna go za nieszkodliwy. Podobnie będzie w przypadku preparatów zapachowych na bazie naturalnych składników, do których kuna się przyzwyczai i przestanie je kojarzyć z jakimkolwiek niebezpieczeństwem. Dlatego trzeba postawić na różnorodność, by działania te skutecznie zachęciły zwierzę do opuszczenia naszego domu.
Dla osób, które szukają domowych sposobów na skuteczną walkę z kunami, doskonałym rozwiązaniem będzie stosowanie środków zapachowych do odstraszania kun w postaci sierści psa czy kota. Można je rozrzucić (np. w rękawiczkach) po całym strychu i wokół domu, pamiętając jednak by je zmieniać co jakiś czas (sierść kota zamienić na psa, itp.). Nieprzyjemny dla kun zapach powodują także kostki do WC oraz naftalina – stosowane często w samochodach by skłonić kunę do opuszczenia go. Warto podkreślić, że wszelkie preparaty należy rozkładać w taki sposób, by nie miały one bezpośredniego kontaktu z ciałem człowieka, ponieważ nasz zapach sprawi, że nie będą one skuteczne. Kuna uzna je za niegroźne – w końcu z ludzkim zapachem jest oswojona.
Hałas
W związku z tym, że kamionka ma doskonałe powonienie oraz niezwykle wrażliwy słuch, to domowym sposobem na jej odstraszenie może być również powodowanie hałasu – na przykład przesuwaniem mebli bądź puszczaniem głośnej muzyki. Dźwięki nie muszą być wysokie, by działały na kunę drażniąco, zwłaszcza wówczas kiedy ona śpi, a więc w dzień. Zakłócając jej sen można ją skłonić do poszukania sobie lepszego lokum – bardziej cichego i spokojnego.
Żywopułapka
Nie zawsze jednak omawiane powyżej sposoby pozwolą szybko pozbyć się kun z domu. Często jest to walka z wiatrakami, zwłaszcza wtedy, kiedy bagatelizuje się stopień inteligencji tego szkodnika i zapomina zachować wszelkie środki ostrożności, by nie zostawiać ludzkiego zapachu na stosowanych odstraszaczach. Skutecznym sposobem na kunę może być żywopułapka. Stosując ją, warto mieć na uwadze, że kuna to zwierzę cechujące się neofobią, a więc bojące się nowości. W związku z tym, jeśli w kryjówce bądź jej pobliżu pojawi się jakiś nowy przedmiot, to kuna będzie unikać z nim konfrontacji. Niemniej jednak czas działa na naszą korzyść. Kuna w końcu przyzwyczai się do nowej rzeczy, a jej wrodzona ciekawość skłoni ją do zbadania nowości. Dla wielu pułapki żywołowne są najskuteczniejszą metodą walki z kunami. Są jednak czasochłonne i wymagają uzbrojenia się w cierpliwość. Jeśli dysponuje się dużą ilością czasu, zastosowanie żywopułapki będzie rozwiązaniem, które w najmniejszym stopniu wpłynie na zdrowie kuny. Stawiamy ją w miejscu bytowania kuny – najlepiej na szlaku komunikacyjnym kuny, przy wejściu do kryjówki, wkładając do niej przysmaki zwierzęcia (np. jajko bądź chleb z miodem) i zostawiając je na kilka dni – dając kamionce czas na oswojenie się z nowym przedmiotem. Kiedy jedzenie zacznie znikać, będzie to sygnał, że pułapkę można odblokować. Zarówno podczas umieszczania pułapki, jak i podczas wkładania do niej wabików należy zachować szczególną ostrożność, by nie pozostawiać ludzkich zapachów, bo wszystkie nasze działanie nie będą skuteczne.
Udało się złapać kunę, ale co dalej?
Kiedy po długim oczekiwaniu, stosowaniu różnych wabików pokarmowych w końcu kuna zostanie złapana, to pojawia się pytanie – co dalej? Jak zostało na wstępie powiedziane, jest to zwierzę łowne i polować na nie mogą jedynie myśliwi. Działają oni według określonych wytycznych i zgodnie z harmonogramem polowań. Zabicie kuny jest więc niedozwolone i nie będzie też humanitarne. Pozostaje jedynie wywiezienie kuny domowej do lasu. Tylko nie może to być pobliski las.
Kuna potrafi dziennie pokonać 5 km (a czasem nawet więcej) w poszukiwaniu pożywienia. Mając to na uwadze, lepiej zwierzę to wywieźć w promieniu co najmniej 10 km od miejsca naszego zamieszkania. Im dalej tym lepiej, bo może się okazać, że kuna wróci. Ponadto podczas transportu kuny do lasu warto odpowiednio zabezpieczyć samochód, wykładając bagażnik czy siedzenia folią i szmatą. Kuna może pozostawić w nim swoje bardzo nieprzyjemnie pachnące odchody. Dlatego usuwając potem wyścielone zabezpieczenie, pozbędziemy się również nieprzyjemnych zapachów, które byłyby bardzo uciążliwe do zwalczenia, gdyby pozostały na macie bagażnika czy też tapicerce samochodu.
