Mikropale: cena, rodzaje mikropali, zalety i wady mikropalowania

Co to są mikropale fundamentowe? Kiedy podczas wykonywania fundamentów pod budowę domu okazuje się, że podłoże stwarza o wiele więcej problemów niż przewidywano w czasie wykonywania projektu, należy znaleźć skuteczny sposób na rozwiązanie kłopotów.

Aby niekorzystne warunki wodno-gruntowe nie opóźniły (lub nawet uniemożliwiły) wymurowanie budynku w konkretnej lokalizacji, zdecydować się można na wykorzystanie tzw. mikropali, które to doskonale sprawdzają się między innymi na gruntach podmokłych.

Mikropale (nazwane również palami małośrednicowymi), są obecnie jedną z najskuteczniejszych technologii służących do wzmacniania fundamentów – szczególnie w trudnych warunkach terenowych.

Do tego specyfikacja techniczna mikropali daje naprawdę szerokie możliwości ich zastosowania.

Kiedy nieodpowiednie warunki wodno-gruntowe komplikują budowę domu, dobrze jest zastosować palowanie pod fundamentami, to znaczy zastąpić fundamenty tradycyjne skutecznymi mikropalami.

Pozwoli to na budowę domu nawet nawet na grząskich torfach i namułach, a także przy wysokim poziomie wód gruntowych – i to bez kosztownych zabiegów odwadniania terenu.

Czym są mikropale?

Stosowane już od połowy XX wieku mikropale (w Polsce pojawiły się w latach 80-tych), choć nadal mniej popularne niż pręty zbrojeniowe, są jednak obecnie wykorzystywane na budowach coraz częściej.

W związku z tym, że historia ich stosowania ma już kilkadziesiąt lat, przy używaniu mikropali zostały wypracowane już pewne stałe standardy.

Określono także wiele zastosowań poszczególnych ich rodzajów (o czym dokładniej później).

Ciężar budynku przenoszony jest na grunt przez fundamenty, tak więc aby było to możliwe, niezbędne stać się mogą mikropale. To znaczy pale fundamentowe, dzięki którym można postawić budynek niezależnie od zastanych warunków wodno-gruntowych.

Mikropale to takie elementy konstrukcyjne, które stosuje się w celu przenoszenia obciążeń na podłoże gruntowe, co udaje się dzięki zjawisku jakim jest tarcie na pobocznicy.

Mikropale mają niewielki przekrój poprzeczny i dzięki temu ich podstawa jest w stanie przekazać do gruntu jedynie niewielkie obciążenia.

W związku z tym pale małośrednicowe najczęściej mają postać zawieszoną, która przekazuje obciążenia w trakcie wspomnianego wcześniej tarcia na pobocznicy.

Mikropale są wykonywane różnorodnymi technikami i mimo tego, że wszystkie mają pewne cechy wspólne, to właściwości poszczególnych rodzajów mikropali zależą od sposobu ich wykonania.

Wyróżnić można między innymi mikropale wiercone i przemieszczeniowe (które różnią się od siebie średnicą), ale też pale fundamentowe wwibrowywane, wkręcane albo wbijane.

Jeśli zaś chodzi o parametry mikropali, to wedle przyjętej nomenklatury, mikropale wiercone są palami o średnicy do 3000 mm, a mikropale przemieszczeniowe do 150 mm.

Elementami nośnymi mikropali mogą być: żerdzie, stalowe kształtowniki, wiązki prętów albo rury.

Takie nośniki zazwyczaj nie przekraczają 1000 kN, za wyjątkiem mikropali z wielokrotnie iniektowaną pobocznicą, gdzie współczynnik nośności osiąga do 2000 kN.

Bardzo ważną informację będzie tutaj fakt, że kiedyś mikropale gruntowe wykorzystywane były przede wszystkim do wzmacniania fundamentów istniejących już konstrukcji oraz budynków (także zabytkowych).

Było to możliwe ze względu na ich niewielkie średnice, a także możliwość wykonania przez przewiercone fundamenty (przy wykorzystaniu lekkiego sprzętu).

Dziś natomiast są one stosowane także do posadowienia konstrukcji i różnego typu budowli.

Dzięki temu ich zastosowanie jest tak popularne w wielu miejscach, takich jak:

• domy jednorodzinne (budownictwo prywatne),
• budownictwo przemysłowe i energetyczne,
• budownic|wo usługowe.

Służą one nie tylko do posadawiania budynków, ale też masztów czy słupów energetycznych (czyli elementów o dużym momencie obciążenia).

Idealnie sprawdzają się również do stabilizacji osuwisk i nasypów, a także do ochrony ścian głębokich wykopów.

Mikropale mogą być również z powodzeniem wykorzystywane do kotwienia płyt fundamentowych i innych elementów podlegających wyporowi.

Wszystko to pokazuje, że jest to opcja sprawdzająca się zawsze przy fundamentowaniu w trudnych warunkach gruntowych.

Można stosować je także do wzmacniania fundamentów, gdzie fundamenty będą poddawane siłom drgań albo unoszeń.

Tym co wyróżnia mikropale wśród innych rodzajów pali jest:

• duża nośność,
• małe osiadanie
• wysoka sztywność osiowa.

Co więcej, nośność mikropali może zostać powiększona iniekcyjnie.

Odbywa się to dzięki zastosowaniu iniekcji pobocznicy oraz podstawy. Iniekcyjnie montowane mikropali jest uproszczeniem całego procesu ich wykonania.

Takie rozwiązanie stosuje się przy fundamentach nowych domów, ale także do posadowienia wiaduktów czy mostów, a także przy renowacji i budynków już istniejących.

Oprócz pali iniekcyjnych wyróżnić można na przykłada pale cfa – czyli rodzaj pali wierconych, wykonywanych za pomocą świdra ciągłego.

Dokładna konstrukcja mikropala jest zawsze uzależniona od tego, jaką ma on pełnić funkcję.

Dzięki wielorakim rodzajom zbrojenia bez trudu można dokonać najbardziej optymalnego w danym przypadku wyboru.

Kiedy stosować mikropale?

Żaden stabilny budynek nie obejdzie się bez dobrych fundamentów, które to przenoszą ciężar budynku na grunt.

Jednak kiedy dom ma stanąć na terenie nachylonym, gdzie grunt jest mało nośny albo gdzie wstępuje wysoki poziom wód gruntowych, tradycyjny fundament może nie być wystarczający.

W takich właśnie przypadkach najlepszym rozwiązaniem staje się właśnie wykonanie fundamentu na palach.

Mikropale będą stanowić skuteczne wzmocnienie dla podłoża pod fundamentami budowli, która dopiero powstaje albo już istnieje.

Mikropale są mniejszą odmianą pali tradycyjnych i wykorzystuje się je do wzmacniania fundamentów wszędzie tam, gdzie te drugie nie mogą być zastosowane z powodu trudnego ukształtowania terenu lub też ograniczeń w zakresie obciążeń technologicznych w czasie budowy.

Z racji tego, że ich średnica wynosi 42-300 mm, umożliwiają one przeniesienie obciążeń głębiej, to znaczy w dalsze warstwy gruntu.

Pozwalają one na wykonanie fundamentu głębokiego i dzięki nim ciężar budynku zostanie przeniesiony na bardziej wytrzymałe warstwy gruntu.

Warto dodać, że mikropale iniekcyjne będą idealnym rozwiązaniem przy budowie domów jednorodzinnych, ponieważ te zazwyczaj nie wiążą się z dużymi obciążeniami.

Warto jednak wiedzieć przede wszystkim to, że mikropale stosuje się wszędzie tam gdzie tradycyjne, standardowe posadowienie fundamentów nie jest możliwe albo jest mocno utrudnione. Będą to miejsca ze słabą nośnością gruntu albo tereny niejednorodne i odkształcone, z wysokim poziomem wód gruntowych.

Jak więc widać, mikropale stosuje się z dobrymi efektami do wzmacniania fundamentów istniejących nawet na torfach czy omułach.

Dzięki wykorzystaniu mikropali możliwe jest ominięcie innych (często dość kosztownych) zabiegów, które przygotowują często grunt pod budowę budynku, takich jak np. osuszanie terenu.

Trzeba jednak pamiętać, że parametry dla palowania fundamentu (takie jak głębokość ich osadzenia, średnica czy rozstaw), muszą być zawsze dostosowane do warunków wodnych i gruntowych, a także do obciążeń konkretnego budynku.

Zalety stosowania mikropali to także to, że technologia mikropali nie wymaga zastosowania ciężkich sprzętów budowlanych, co ułatwia wszystkie prace na trudnym i wymagającym terenie.

Mikropale – oprócz fundamentów – spełniają także rolę wgłębnego zbrojenia. Ich budowa zawsze zależy od przeznaczenia, a dzięki temu że są one wwiercane w grunt pod dowolnym kątem, mogą przenosić obciążenia zarówno wciskające, jak i wyciągające.

Na koniec warto dodać, że systemy mini pali można równie skutecznie wykorzystać do wzmocnienia nie tylko nowych fundamentów, ale też fundamentów w istniejących już, remontowanych budynkach.

Takich, które wymagają poprawienia parametrów nośności fundamentów.

Rodzaje mikropali

Mikropale są coraz powszechniej stosowaną technologią wzmacniającą, co sprawia, że zaczęto produkować różne ich rodzaje – dopasowane do różnych rodzajów przeznaczenia.

Do najczęściej wykorzystywanych obecnie rodzajów pali małośrednicowych należą:

Mikropale samowiercące

Mikropale samowiercące, czyli mikropale iniekcyjne systemowe.

Produkowane są w oparciu o system „all In one”.

To materiały o dużej nośności, często przekraczającej 1000 kN.

Na całej długości mikropala samowiercącego znajduje się gwintowane oraz stalowe rury.

Te ostatnie mają potrójne przeznaczenie, ponieważ stanowią:

• przewód iniekcyjny,
• przewód wiertniczy,
• element poprawiający nośność.

Mikropale samowiercące nie wymagają rurowania, a żerdź wiertnicza jest w nich jednocześnie zbrojeniem.

Samowiercące mikropale iniekcyjne to elementy pracujące na: wciskanie, wyciąganie oraz pod obciążeniem cyklicznym – oczywiście również w trudnych warunkach gruntowych.

Pozwalają one na kształtowanie fundamentów mikropalowych o dowolnej geometrii, a także na posadowienie budynków w trudnych warunkach geotechnicznych.

Wykorzystuje się je również do naprawy i wzmacniania istniejących już fundamentów.

Samowiercące mikropale montuje się przy użyciu lekkich, kompaktowych maszyn, co pozwala na wykorzystanie małego zaplecza technicznego, a zarazem na wysoką wydajność instalacji.

Mikropale iniekcyjne

Mikropale iniekcyjne typu „jet grouting”.

Mikropale iniekcyjne produkuje się w oparciu o technologię iniekcji strumieniowej, która daje szerokie możliwości zastosowania.

Tego typu mikropale powstają w wyniku zmieszania zaczynu wiążącego i cząsteczek gruntu, w którym tworzy się tzw. buława cementowo-gruntowa.

Kształtem buława ta przypomina walec, a w jej wnętrzu instaluje się zbrojenie mikropala (albo z kształtownika albo z żerdzi).

Mikropale iniekcyjne typu „jet grouting” mogą mieć różną średnicę i zróżnicowaną wytrzymałość trzonu, dzięki czemu ich parametry techniczne można dopasować do wymagań gruntowych na konkretnej budowie.

Mikropale iniektowane

To jeden z najpopularniejszych typów pali małośrednicowych, które to powstają dzięki wywierceniu otworu w gruncie.

Do takiego otworu wprowadza się zaczyn cementowy i zbrojenie mikropala – które wyposażone jest w system iniekcyjny.

Dzięki temu systemowi iniekcyjnemu, później wykonać można dodatkową iniekcję strefową.

To właśnie ona w dość dużym stopniu poprawia współczynnik nośności.

Ten typ pali w swoich rozmiarach waha się od 150 do 350 mm i mogą być one wykonywane we wszystkich typach gruntów, a nawet w skałach.

W tym ostatnim przypadku wymagane jest oczywiście zastosowanie specjalnych technik przewiercania, które umożliwią przeprowadzenie prac.

Mikropale prefabrykowane

Wykonuje się je z kształtowników stalowych albo mieszanki żelbetonowej.

W grunt można je wciskać lub wwiercać, a ich montaż jest stosunkowo prosty.

Instalować je można zarówno w pionie, jak i pod wybranym kątem.

Bardzo dużą zaletą mikropali prefabrykowanych jest określona już z góry nośność wzmocnienia, co jest bardzo wygodne przy planowaniu fundamentów.

Mikropale gruntowo-cementowe

Powstają one bezpośrednio w ziemi.

Jak sama nazwa wskazuje, ich trzonem staje się grunt, w którym są wykonywane.

Takie rodzime podłoże wzbogaca się o zaczyn cementowy, który poprawia parametry techniczne minipali.

Mikropale kotwiące

Przeznaczone przede wszystkim do pracy pod obciążeniem cyklicznym.

Często stosuje się je w sytuacjach, kiedy jako element konstrukcyjny rozważane są kotwy gruntowe.

Mikropale są tańszym oraz szybszym i prostszym w wykonaniu odpowiednikiem (wstępnie sprężanych) kotew prętowych i linowych.

Mogą posłużyć do stabilizacji osuwisk, zabezpieczania ścian wykopów czy wzmacniania istniejących już konstrukcji geotechnicznych.

Mikropale kotwiące mogą posłużyć zarówno do rozwiązań tymczasowych, jak i trwałych, we wszystkich warunkach gruntowych (także przy naporowym zwierciadle wód gruntowych).

Co ważne, przy mikropalach kotwiących elementy systemowe umożliwiają kompensację nachylenia w pionie i poziomie.

Mikropale geotermalne

Mikropale geotermalne to inaczej pale energetyczne.

Ich konstrukcja jest kombinacją mikropala fundamentowego oraz wymiennika ciepła, a mówiąc dokładniej: połączeniem klasycznego mikropala samowiercącego i wbudowanej instalacji odzysku ciepła razem z pompą ciepła.

Instalacja ta pozwala na pobieranie i oddawanie ciepła do gruntu, czyli na ogrzewanie zimą i chłodzenie latem.

Takie parametry sprawiają, że mikropale geotermalne są idealne do posadowienia obiektów o podwyższonych wymaganiach termicznych.

Do zalet tego typu mikropali można zaliczyć to, że da się je zastosować w ograniczonej przestrzeni i na trudno dostępnym terenie. Mają on też szybki i dość prosty montaż, który dodatkowo ogranicza ryzyko uszkodzenia instalacji.

Mikropale wciskane

Mikropale wciskane, w których wykorzystuje się istniejący już fundament (albo strop) jako konstrukcję oporową dla siłownika. W czasie wciskania takich mikropali należy na bieżąco kontrolować siłę.

Warto tutaj również wspomnieć o nieco innym typie pali, to znaczy o palach cfa, które wykonuje się wtedy, kiedy grunt jest niespoisty o wysokim zagęszczeniu albo spoisty twardoplastyczny.

Wykonuje się je przy pomocy świdrów, które dostają się na optymalną głębokość, a później wpompowuje się w nie mieszankę betonową.

Następnie zaś wykonuje się zbrojenia.

Świdry wykorzystywane są przy palach wierconych różnego typu, ale najczęściej stosowane są jednak przy technologii cfa.

Sposób montażu mikropali

Mikropale fundamentowe wykorzystywane do palowania gruntu, a ich długość jest uwarunkowana przede wszystkim od głębokości, na jakiej znajduje się nośna warstwa gruntu.

Pale małośrednicowe instaluje się w gruncie na kilka sposobów.

Najczęściej wykorzystywanymi są:

• Wciskanie i wbijanie – minipale montowane tymi metodami najczęściej powstają z prefabrykowanych elementów: albo stalowych albo betonowo stalowych. W glebę (w głąb podłoża) wciska się je za pomocą specjalnych siłowników gruntowych. Do wbijania używa się młotów wewnętrznych albo kafarów. Po wbijaniu lub wciskaniu mikropali, bardzo często przeprowadza się dodatkową iniekcję, która zwiększa współczynnik nośności. Instalowane w ten sposób mikropale z rur stalowych można jeszcze dodatkowo dozbroić oraz zabetonować.
• Wiercenie – tutaj montaż mikropali w podłożu polega na wywierceniu otworu w glebie i później umieszczeniu (w każdym z takich otworów) specjalnego pala. Mikropale wiercone to na przykład takie wykonywane świdrem ślimakowym albo mikropale typu jet grouting. Mogą być to również mini pale wiercone koronką – na żerdzi prowadzącej, gdzie istnieje konieczności użycia rur osłonowych (okładzinowej). Warto wiedzieć, że większość mikropali wierconych może być montowana pod różnym kątem, dzięki czemu cała konstrukcja uzyskuje podwyższone parametry przenoszące obciążenia wciskające i wyciągające.

O wybraniu konkretnej metody na palowanie pod fundamentami powinien zadecydować projektant.

To właśnie taka osoba zapoznaje się bowiem z wynikami badań geotechnicznych konkretnego obszaru, które wykonuje się, by uzyskać pozwolenie na budowę domu.

Tego rodzaju badania polegają na:

• przeprowadzeniu odwiertów,
• pobieraniu próbek (z gleby),
• dokonaniu badań ziemi w kilku miejscach działki.

Jeśli zaś chodzi o sprawy typowo techniczne, to palowanie pod fundamentami powinno zostać wykonane:

• pod wszelkimi narożnikami budynku,
• pod łączeniami ścian nośnych,
• w odpowiednich odcinkach wzdłuż ścian.

Mikropale pod fundamentami powinny znaleźć się również w późniejszych miejscach występowania schodów wejściowych oraz tarasu, to znaczy w miejscach bardziej narażonych na obciążenie.

Zalicza się również do nich strefy pod stopami fundamentowymi czy kominami.

Tego rodzaju obszary wzmacnia się poprzez zagęszczanie palowania gruntu.

Palowanie nie jest zaś wymagane w obszarach, w których znajdą się później ściany działowe (choć oczywiście istnieją tutaj wyjątki – o czym decyduje projektant).

Rozpoczęcie palowania (zgodnego z projektem) następuje po geodezyjnym wytyczeniu budynku oraz osi fundamentu.

Decyzja o zastosowaniu form betonowych do palowania gruntu jakimi są mikropale fundamentowe, wiąże się zawsze z wykonaniem kilku ważnych czynności, o których trzeba pamiętać na każdej budowie.

Ważne jest, to by wywiercane otwory miały zawsze określoną wielkość.

Warto jest też uzupełniać je zawiesiną (np. iłową), która sprawi, że ściany otworów zostaną wzmocnione i będą odporne na rozmycia.

Zaczyn cementowy pod wpływem ciśnienia jest wtłaczany do otworów, natomiast spajanie całości elementów do palowania gruntu, można wykonać opierając na tych elementach oczep-wieniec żelbetowy.

Rozpoczęcie odwiertów należy zaś przeprowadzić dopiero wtedy, gdy zostanie przygotowana odpowiednia ilość zaczynu. Zaczyn cementowy będzie wtłaczany do otworów.

Przygotowując się do odwiertów warto wiedzieć, że w zdecydowanej większości przypadków nie generują one wstrząsów.

Powstający w ich wyniku urobek trzeba usuwać zewnętrznie – za pomocą wiertła.

Tak jak było określone już wcześniej, palowanie polega na wwiercaniu, wbijaniu albo wciskaniu w grunt. Formowanie, to znaczy betonowanie mikropali w gruncie będzie zaś optymalną opcją na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych.

Ile kosztują mikropale?

Podobnie jak w przypadku innych usług budowlanych, tak i wykonanie mikropali nie ma jednej i stałej ceny.

Jednak na pewno jest tańsze niż jeszcze kilka lat temu, dzięki czemu zdobywa coraz większą popularność.

Jest to bowiem fundamentowanie niestandardowe, którego koszta zależne są od wielu zmiennych, przede wszystkim od:

• stanu podłoża (specyfiki gruntu),
• zastosowanej technologii,
• rozmiaru planowanej na fundamentach budowli,
• zakresu wykonywanych prac wiertniczych i innych.

Palowanie gruntu przy użyciu pali żelbetowych będzie kosztować około 200-300 złotych za metr bieżących.

Do tej kwoty doliczyć trzeba cenę samych mikropali, a także wszystkich innych niezbędnych materiałów budowlanych.

Ostateczny koszt takich prac – oczywiście w zależności od powierzchni domu i typu gruntu – wynosił będzie od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.

Koszt inwestycji każdorazowo jest ustalany indywidualnie.

Mikropale, które niezwykle często stosuje się w tworzeniu fundamentów pod domy jednorodzinne będą nieco droższe niż na przykład ławy fundamentowe.

Jest to jednak jednocześnie związane z tym, że pale sprawdzą się w naprawdę trudnych warunkach geotechnicznych, w wielu przypadkach umożliwiając budowę domu.

Posadowienie budynku na minipalach (różnych typów) będzie więc o wiele pewniejsze i często bardziej korzystniejsze finansowo niż np. potrzeby wymiany gruntu na działce albo fundamenty na studniach.

Myśląc o kosztach wykonania mikropali gruntowych trzeba pamiętać także, że one (tak jak i inne metody fundamentowania) muszą być poprzedzone badaniami gruntu.

W niektórych – uzasadnionych decyzją projektanta – przypadkach, niezbędne może stać się również zbrojenie mikropala.

Zbrojenie wykonuje się w otworach mikropali wtedy, kiedy teren jest problematyczny (dom planuje stawiać się np. na namułach albo osadach skalnych).

Mikropale – dlaczego warto je zastosować?

Wykorzystanie technologii mikropali niesie ze sobą wiele wymiernych korzyści.

Wynikają one przede wszystkim ze specyfikacji technologicznej pali małośrednicowych. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że nawet różne typy tego rodzaju pali, mają kilka cech zbieżnych – które są jednocześnie ich zaletami.

Podstawową jest ich niewielkie osiadanie oraz bardzo duża sztywność osiowa.

Niezwykle ważny jest również porównywalny współczynnik przenoszenia obciążeń wciskających i wyciągających.

Ta właściwość wynika z tego, że mikropale przenoszą obciążenia na pobocznicy, co sprawia, że różnice w nośności najczęściej sięgają zaledwie kilkunastu procent.

Pozwala to na szersze możliwości zastosowania tego rodzaju fundamentów. Od razu trzeba zaznaczyć tutaj, że kolejną zaletą staje się dobry stosunek nośności do rozmiarów mikropala.

Zalety mikropali:

• Prace przy nich nie są uciążliwe.
• Można je wprowadzać przy pomocy małego sprzętu, co jest szczególnie pomocne przy pracach na ciasnym zabudowaniu i oczywiście na trudnodostępnych podłożach.
• Można je stosować w gruntach o słabych parametrach geotechnicznych.
• Różnorodność średnic mikropali oraz duża dowolność cięcia i łączenia żerdzi systemowych, pozwala na optymalny dobór mikropala.
• Zapewniają szybkość wykonywania prac nawet w trudnych warunkach terenowych.
• Zapewniają możliwość zmniejszenia gabarytów fundamentu posadowionego na mikropalach.
• Mikropale charakteryzuje małe przemieszczanie.
• Zapewniają oną wysoką trwałość oraz wydajność instalacji.
• Mają małą nośność na zginanie oraz ścinanie (szczególnie w przypadku mikropali o mniejszych średnicach i zbrojonych prętem).
• Dają możliwość naprawy i wzmocnienia istniejących już fundamentów.
• Wygodną opcją jest tutaj możliwość połączenia funkcji nośnej mikropala z funkcją gruntowego wymiennika ciepła (mowa tu o mikropalach geotermalnych.
• Wielu producentów podczas wykonania mikropali stosuje jednoczesne wiercenie i iniekcję, na przykład z wykorzystaniem żerdzi wiertniczej jako zbrojenia (wtedy już bez konieczności użycia rur osłonowych).
• Częsta możliwość wykonania mikropali pod dowolnym kątem sprawia, że technologia ta pozwala efektywnie przenosić nie tylko obciążenia wciskające, ale też wyciągające.

Na uwadze trzeba mieć zawsze to, że właściwości poszczególnych rodzajów mikropali będą zawsze zależne od sposobu ich wykonania.

Jednak wspólne zalety mikropali sprawiają, że na wielu budowach mikropale okazują się być rozwiązaniem najbardziej optymalnym.

Odznaczają się one relatywnie wysoką nośnością.

Często stosowane mikropale iniekcyjne, są projektowane i wykonywane do przenoszenia obciążeń osiowych do 400-500 kN.

Te parametry są zależne od długości mikropali, rodzaju gruntu i zbrojenia.

Przy większych średnicach i buławach iniekcyjnych, które są formowane w sprzyjających warunkach gruntowych, te wartości mogą sięgać 1000 kN.