Farby poliuretanowe zostały wynalezione w 1937 roku i do dziś cieszą się dużą popularnością, zwłaszcza w przemyśle oraz dekoracji. Emalie tego typu tworzą trwałe powłoki malarskie, które przede wszystkim pełnią funkcję ochronną. Czym zatem są farby poliuretanowe? W jakich sytuacjach się sprawdzają i kto po nie chętnie sięga? W artykule zaprezentowano najważniejsze informacje, dotyczących farb poliuretanowych, które dostępne są na rynku.
Co to jest farba poliuretanowa?
Poliuretany są to substancje, które wykorzystuje się do tworzenia błon.
Ten rodzaj farby nawierzchniowej produkowany jest z:
- żywic, w tym z żywicy:
- poliestrowej,
- polieterowej,
- akrylowej,
- żywicy epoksydowej).
- specjalnego utwardzacza (który występuje w postaci izocyjanianów aromatycznych bądź alifatycznych).
To właśnie dokładny skład farby decyduje o jej rzeczywistych właściwościach. Za sprawą utwardzacza alifatycznego zyskuje ona szczególną odporność na szkodliwe działanie warunków atmosferycznych, a także zmianę koloru.
Rodzaje farb poliuretanowych i ich właściwości
Farby z poliuretanem mogą występować w postaci farb dwuskładnikowych albo jednoskładnikowych.
Dwuskładnikowa emalia poliuretanowa
To popularna farba, składająca się, jak sama nazwa mówi, z dwóch składników, które miesza się ze sobą tuż przed jej zastosowaniem. Emalia tworzy elastyczną, a przy tym bardzo twardą powłokę ochronną o różnorodnej barwie i dowolnym wykończeniu. Farby poliuretanowe z wykorzystaniem utwardzacza aromatycznego stosuje się tylko w pomieszczeniach zamkniętych, dlatego że nie są one odporne na działanie promieni słonecznych. Niezależnie jednak od składu, wszystkie farby na bazie poliuretanów odporne są na wodę, środki czyszczące i chemikalia. Produkt ten wymaga specjalnego przechowywania, jak i zabezpieczenia przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych. Po zmieszaniu tej dwuskładnikowej farby nawierzchniowej musi ona zostać natychmiast wykorzystana. Ponieważ poliuretan posiada dużą odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz zadrapania, farba tego typu sprawdza się do malowania powierzchni, posiadających szczególne wymagania.
Dwuskładnikową emalię poliuretanową nanosi się za pomocą:
- specjalnego wałka,
- pędzla
- sprzętu do natrysku.
Należy pamiętać jednak, że przed malowaniem zawsze powierzchnia musi zostać dokładnie oczyszczona z wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń, a także być zeszlifowana. Farbę poliuretanową najczęściej nanosi się na daną powierzchnię trzykrotnie, a każdą kolejną warstwę nakładana się po upływie dwudziestu czterech godzinach (jednak przed wcześniejszym, dokładnym i ponownym oczyszczeniem oraz zeszlifowaniem powierzchni). Farby poliuretanowe zawierają toksyczne substancje, dlatego zawsze należy pamiętać o wietrzeniu pomieszczeń, w których jest ona w danym momencie używana. Utwardzona już powłoka nie wydziela jednak żadnych szkodliwych substancji, dlatego też farby te mogą być stosowane w różnych gałęziach przemysłu, w tym w przemyśle spożywczym, jednak tylko do pośredniego kontaktu z żywnością.
Jednoskładnikowa farba poliuretanowa
Z zasady jest nieco łatwiejsza w użyciu niż farba poliuretanowa dwuskładnikowa. Jednoskładnikowy poliuretan utwardza się pod wpływem wilgoci występującej w powietrzu. Produkt ten cechuje szczególna twardość, a także odporność na korozję, warunki atmosferyczne, środki chemiczne oraz ścieranie. Farby jednoskładnikowe poliuretanowe nie tracą pod wpływem działania promieni słonecznych, ani koloru, ani połysku. Te emalie poliuretanowe mogą być stosowane jako zabezpieczenie przed deszczem, temperaturą, mrozem, a także oczywiście w celach dekoracyjnych. Mają dobrą przyczepność do podłoża, dlatego sprawdzają się na wielu różnych wymagających nawierzchniach. Jednoskładnikowa farba poliuretanowa wykazuje taką samą odporność jak farba dwuskładnikowa, ale jest nieco łatwiejsza w nanoszeniu na powierzchnię. Przy jej nakładaniu, tak jak w przypadku emalii poliuretanowej dwuskładnikowej, należy zachować szczególną ostrożność i nie zapominać o odzieży ochronnej, bo może wytwarzać toksyczne związki chemiczne.
Podsumowując, farty poliuretanowe dostępne na polskim rynku, mają następujące właściwości:
- tworzą gładkie, kryjące i twarde powłoki, odporne na zarysowania,
- charakteryzują się dobrą przyczepnością do podłoża, w tym:
- ze stopów żelaza, metali kolorowych,
- drewna i materiałów drewnopochodnych,
- materiałów pochodzenia mineralnego (np. tynku, betonu, płytek ceramicznych, cegły),
- różnych tworzyw sztucznych poza wyjątkiem polietylenu i polipropylenu,
- tworzą powłoki odporne na:
- wilgoć,
- wodę,
- oleje,
- opary rozpuszczalników,
- różne paliwa płynne,
- wodne roztwory kwasów,
- powierzchnie te posiadają również wysoką odporność,,
- można bez problemu stosować je w środowisku przemysłowym, miejskim, wiejskim oraz nadmorskim, bez względu na atmosferę (może być sucha lub wilgotna).
Farba poliuretanowa zastosowanie
Farby z poliuretanu cechuje dobra przyczepność oraz odporność na ścieranie, dlatego często stosowane są do malowania powierzchni stalowych i betonowych. Mają też dobrą odporność chemiczną, a także elastyczność sprawdzają się, więc w branży meblarskiej jako pokrycie parkietów, mebli oraz innych elementów drewnianych. Poliuretanowe farby nawierzchniowe posiadają zatem szeroki wachlarz zastosowania.
Maluje się nimi:
- Powierzchnie metalowe – do nich są najczęściej stosowane.
Maluje się nimi przeróżne konstrukcje metalowe, stalowe oraz żeliwne sprzęty.
Emalia poliuretanowa jest skutecznym zabezpieczeniem antykorozyjnym, dlatego też wykorzystywana jest do metalu na łodziach lub do zabezpieczenia jachtów.
Dzięki właściwościom farby poliuretanowej nawierzchniowej stosowanej do metalu zwiększa się jego żywotność, zwłaszcza tych elementów, które są najbardziej narażone na korozję.
To jej bardzo duży atut, który wpływa na popularność tej grupy produktów malarskich. - Powierzchnie betonowe – np. w sklepie, miejscach użyteczności publicznej, posadzkach w garażu, przy domowych posesjach, betonowych ogrodzeniach i schodach, jak również tynki.
Zabezpieczają nawierzchnię, zwiększając tym samym jej żywotność, a także walory wizualne pomalowanych powierzchni.
W sprzedaży występują w wielu kolorach i o wielu właściwościach dekoracyjnych. - Powierzchnie drewniane – np. drewno meblowe, drewno podłogowe.
- Tworzywa sztuczne.
Farby tego typu sprawdzają się w ekstremalnie niekorzystnych warunkach, dlatego że tworzona przez nie trwała powłoka skutecznie zabezpiecza przed negatywnym działaniem czynników chemicznymi (w tym silnych środków czyszczących), a także przed czynnikami atmosferycznymi, utrzymując przy tym swój kolor oraz połysk przez długi czas. Dlatego po emalie tego typu sięgają ci, którzy chcą zabezpieczyć powierzchnie łodzi, jachtów, statków, maszyn budowlanych i rolniczych, a także urządzeń stosowanych w górnictwie. Malowane są nimi kontenery, silosy oraz konstrukcje nośne, które podtrzymują hale fabryk. Zabezpiecza się nimi powierzchnie obiektów infrastrukturalnych, np. mosty, barierki, kładki, estakady, czyli te elementy, które często są narażone na uszkodzenia. Farby na bazie poliuretanów są jednym z najważniejszych materiałów stosowanych w fabrykach, stocznia, ale także przy budowie dróg, autostrad i parkingów. A zatem po różne rodzaje farby poliuretanowej sięga przemysł mechaniczny, stoczniowy, budownictwo infrastrukturalne, rolnictwo, górnictwo, jak również Klienci indywidualni.
Reasumując, farby na bazie poliuretanu dostępne na rynku przeznaczone są do malowania nawierzchniowego:
- różnych konstrukcji stalowych i żeliwnych, celem ochrony ich przed korozją,
- wszelkich metali kolorowych (aluminiowych, miedzianych, powierzchni ocynkowanych) w celu ochrony oraz dekoracji,
- podłoży betonowych, tynku, powierzchni drewnianych, tworzyw sztucznych, zabezpieczając je tym samym przed szkodliwym działaniem różnych czynników niszczących.
Zalety i wady farb poliuretanowych
Co sprawia, że farby na bazie poliuretanu są tak chętnie wykorzystywane w różnych dziedzinach przemysłu i w każdej z nich okazują się być skuteczne? Przede wszystkim produkty te chronią przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz korozją. Wyróżniają się na tle innych farb tym, że mają elastyczną powłokę, która skutecznie zabezpiecza pomalowaną powierzchnię w przypadku ingerencji rozpuszczalników, olejów maszynowych, kwasów jak również innych środków chemicznych. Chroni także przed wilgocią, wodą, a nawet działaniem promieni ultrafioletowych. Dodatkowo odporna jest na ścieranie, które nie niszczy więc ani koloru, ani nie osłabia połysku emalii poliuretanowej. Aplikacja tego typu farb jest dosyć prosta. Na mniejszych powierzchniach, np. barierkach czy stalowych elementach ozdobnych można ją nałożyć przy użyciu zwykłego pędzla.
Natomiast w przypadku większych obiektów zdecydowanie lepsza będzie metoda natryskowa:
- pneumatyczna,
- hydrodynamiczna.
Farby tej można używać również do malowania przedmiotów o nieregularnych kształtach (np. mebli), ponieważ idealnie wypełnia ona wszelkie rowki oraz wgłębienia. Dzięki farbom poliuretanowym możemy uzyskać błyszczącą powłokę, o trwałym kolorze, a do tego łatwą w utrzymaniu czystości. Kolejną zaletą emalii poliuretanowych jest to, że można nimi malować zimą, nawet wtedy, gdy temperatura powietrza sięga do minus 5 stopni Celsjusza, co znacznie ułatwia konserwację obiektów infrastrukturalnych, które na przykład uległy zniszczeniu w wyniku wypadku samochodowego. A zatem jest to jeden z najprostszych i najlepszych sposób zabezpieczenia powierzchni, sprawdzający się nawet w przypadku działania nieprzyjaznych warunków środowiskowych. Farba poliuretanowa idealnie przylega do podłoża, dając twardą a zarazem elastyczną powłokę. Pomalowana warstwa zachowuje trwałość oraz wszystkie właściwości (w tym estetyczne) przez bardzo długi czas. Stosując emalie na bazie poliuretanu, należy jednak pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności. Po utwardzeniu farby te nie są szkodliwe, ale podczas ich nakładania należy uważać, ponieważ do otoczenia uwalniają się pary izocyjanianów, które mają działanie drażniące na oczy i skórę. Stosując ten rodzaj farb trzeba, więc zawsze zachować odpowiednie środki ostrożności i przede wszystkim zadbać o sprawną wentylację pomieszczenia.
Jak malować farbami poliuretanowymi?
Zanim na powierzchnię zostanie naniesiona farba poliuretanowa musi ona być odpowiednio przygotowana.
Należy ją:
- odtłuścić (specjalnym preparatem odtłuszczającym),
- wyszlifować,
- odpylić,
- wyczyścić z wszelkich obcych zanieczyszczeń.
Aby zabezpieczyć przed ewentualną korozją niedokładnie oczyszczone miejsca, należy użyć preparatu odrdzewiającego. Stosowanie gruntu nie jest wymagane, ponieważ emalia ta ma właściwości antykorozyjne, dlatego też może być stosowana samodzielnie bądź opcjonalnie na przykład w zestawie z odpowiednią farbą do gruntowania. Farby tego typu zawierają szkodliwe substancje lotne, które są niebezpieczne dla zdrowia. Dlatego należy zachować szczególną ostrożność w trakcie malowania, pamiętając jednocześnie o optymalnej wentylacji oraz odpowiednim sezonowaniu pomalowanej struktury.
Farba poliuretanowa cena
Koszty farb poliuretanowych są dość zróżnicowane i w dużej mierze zależne do producenta. Dlatego też warto porównywać ich ceny w różnych sklepach (stacjonarnych i online), bo produkty o tych samych parametrach, mogą występować w dość szerokich widełkach cenowych. Cena farby poliuretanowej do łodzi czy jachtów to średnio od 50 do 100 zł za opakowanie o pojemności 1 litra. Cena dwuskładnikowych lub jednoskładnikowych produktów przeznaczonych do drewna bądź betonu to koszt w granicach 60-80 zł za 1,5 litra (w przypadku farb dwuskładnikowych proporcje najczęściej wynoszą – 1 litr emalii oraz 0,5 litra utwardzacza). Przed dokonaniem zakupu zapoznajmy się również z parametrami technicznymi oraz możliwościami zastosowania produktu. W sprzedaży dostępne są farby na bazie poliuretanu matowe, półmatowe lub błyszczące wykończeniowe. Koniecznie zwróćmy na to uwagę, bo od tego będzie zależał finalny efekt wizualny pomalowanej powierzchni.
Popularne rodzaje farb poliuretanowych
Na rynku polskim można dostać m.in. takie rodzaje farb poliuretanowych:
Emalia poliuretanowa ogólnego stosowania
Jest to farba dwuskładnikowa, przeznaczona do malowania powierzchni stalowych, żeliwnych, także metali kolorowych, jak również betonu, tynku, powierzchni drewnianych oraz tworzyw sztucznych. Jest to emalia, która tworzy gładkie, odporne na zrysowania powierzchnie. Charakteryzuje się dobrą przyczepnością do wyżej wymienionych podłoży. Tworzy powłoki odporne na wilgoć oraz działanie różnych szkodliwych bodźców atmosferycznych oraz chemicznych. Idealnie nadaje się do stosowania w środowisku miejskim, wiejskim, a także przemysłowym i nadmorskim. Posiada Atest PZH. Pokrywa się nią powierzchnie suche i odtłuszczone oraz pozbawione wszelkich zanieczyszczeń. W celu zabezpieczenia niedokładnie oczyszczonych miejsc przed korozją, warto użyć preparatów odrdzewiających przed ich pomalowaniem. Emalia ta ma właściwości antykorozyjne, nie wymaga, więc gruntu. Ponieważ jest to farba dwuskładnikowa to należy oba składniki A i B wymieszać, według proporcji wskazanych przez producenta, tuż przed jej użyciem.
Gruntoemalia poliuretanowa Telpur S 210
To produkt mający podobne właściwości co emalia poliuretanowa ogólnego stosowania, jednak występuje w pełnej gamie kolorów według RAL. Nie wymaga ona stosowania osobnego gruntu i zawiera pigmenty antykorozyjne. Posiada wykończenie półmatowe. Powłoka pomalowana tą farbą jest odporna na warunki atmosferyczne, również na wilgoć i działanie czynników mechanicznych, nie żółknie. Może być stosowana jako gruntoemalia, bądź też jako antykorozyjny podkład. Bardzo szybko wysycha. Można ją stosować zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz, również na obszarach o wysokim obciążeniu korozyjnym.
Lowigraf-Pur gruntoemalia poliuretanowa
To wysoce dekoracyjna farba dwuskładnikowa typu gruntoemalia poliuretanowa, która przeznaczona jest do ochronno-dekoracyjnego malowania powierzchni metalowych. Nie wymaga wcześniejszego gruntowania. Powierzchnia pokryta tą farba jest twarda i odporna na zarysowania. Ponadto posiada dobrą przyczepność do żeliwa, stali, również ocynkowanej, metali kolorowych oraz materiałów pochodzenia mineralnego, drewna, a także materiałów drewnopochodnych. Charakteryzują się bardzo wysoką odpornością na deszcz. Występuje w wersji gładkiej, matowej, o trwałej kolorystce. Przy tym jest ona szybkoschnąca.
Lowigraf-Pur Strukturalny
Dekoracyjna dwuskładnikowa farba typu gruntoemalia, mająca drobnoziarnistą strukturę. Specjalnie przeznaczona jest do ochronno-dekoracyjnego malowania metalowych powierzchni, bez potrzeby ich wcześniejszego gruntowania. A zatem stosowana jest w budownictwie do malowania np. krat, bram, ogrodzenia oraz konstrukcji wsporczych. Odnajduje zastosowanie w renowacji zabytków, np. przy odnowie wyrobów metaloplastyki, a także kowalstwa artystycznego. W przemyśle używana jest do malowania konstrukcji stalowych, ocynkowanych i przedmiotów wykonanych z metali kolorowych. Emalia Lowigraf-Pur Strukturalna nadaje się do malowania podłoży mineralnych, takich jak beton czy tynk, drewnianych i drewnopodobnych. Może być stosowana samodzielnie bądź z odpowiednią farbą do gruntowania. Występuje w wersji matowej i jest farbą szybkoschnącą. Posiada pigment antykorozyjny, który świetnie chroni stopy żelaza przed korozją.
Przemysłowa emaila Telpur T 300
To przemysłowa emalia poliuretanowa, charakteryzująca się wysokim połyskiem. Jednak pomimo błyszczącego wykończenia farba może być nakładana przy pomocy natrysku hydrodynamicznego, ponieważ powłoka nie gazuje i nie tworzą się przy tym tzw. „kratery”. Farba ta występuje również w wersji matowej. Zaś jej kolorystyka dostępna jest w systemie barwienia według kolorów RAL. Telpur T 300 może być nakładana jako nawierzchniowa powłoka wszędzie tam, gdzie występują trudne i zróżnicowane warunki środowiskowe. Powłoka pomalowana tą farbą jest odporna na warunki atmosferyczne, nie żółknie, nie kreduje, jak również nie traci koloru. Jest także odporna na wiele substancji chemicznych, zużycie mechaniczne oraz wilgoć. Farbę tę można stosować zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, w obszarach o tzw. wysokim obciążeniu korozyjnym, np. w zakładach chemicznych, strefach przemysłowych, pociągach, elementach różnego typu maszyn, rurach, blachach i wszelkiego typu konstrukcjach stalowych.
Emalia półmatowa Telpur T 320
Poliuretanowa emalia przemysłowa, mająca wykończenie półmatowe. Farba ta stanowi powłokę nawierzchniową antykorozyjną, szczególnie dla systemów malarskich stosowanych na zewnątrz. Farba, tak jak zresztą poprzednia jej wersja, dostępna jest w systemie barwienia według kolorów RAL. Emalia tego rodzaju służy do malowania powierzchni, które wystawiane są na działanie trudnych warunkach atmosferycznych oraz w różnych środowiskach. Jej powłoka jest odporna na warunki atmosferyczne, kredowanie oraz żółknięcie. Ma trwałe kolory, a przy tym jest odporna na wilgoć i różne substancje chemiczne. Emalię półmatową Telpur 320 można aplikować na zewnątrz oraz wewnątrz, zarówno w obszarach o średnim, jak i wysokim obciążeniu korozyjnym, np. w strefie przemysłowej, zakładach chemicznych, konstrukcjach stalowych, maszynach rolniczych czy rurach. Farby z poliuretanem są jednymi z najczęściej aplikowanych rodzajów powłok antykorozyjnych. Używa się ich do malowania powierzchni stalowych, betonowych, drewnianych, drewnopochodnych, jak również wykonanych z lekkich metali. Powłoka powstała po malowaniu tymi farbami jest odporna na działanie opadów atmosferycznych, chemicznych, a także wilgoci. Dzięki właściwościom ochronnym farby poliuretanowej, mogą one również pełnić funkcję dekoracyjną. Na rynku dostępne są farby jako emalie, jak i gruntoemalie. Występują w bogatej kolorystyce, często w systemie barwienia według kolorów RAL.
