Cegła dziurawka: parametry, charakterystyka i ceny cegieł

Cegła dziurawka to wyjątkowy materiał budowlany, którego nie sposób przeoczyć. Wyposażona w charakterystyczne otwory, wyróżnia się na tle tradycyjnych pełnych cegieł. Dziurawki produkowane są przede wszystkim w niewielkich, lokalnych cegielniach, dzięki czemu uznaje się je za prawdziwe przedmioty z duszą. Do jakich celów dziurawki zostały przeznaczone? Czy sprawdzają się do murowania ścian nośnych i ścian wypełniających w nowoczesnym budownictwie?

Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w dalszej części artykułu.

Cegła dziurawka podstawowe informacje

W obrębie tradycyjnych materiałów budowlanych wyróżniamy produkty ceramiczne pełne i drążone.

Produkty drążone, w przeciwieństwie do pełnych, takich jak cegła pełna posiadają pionowe lub poziome otwory, mające za zadanie zwiększyć izolacyjność cieplną i akustyczną materiału.

Cegły wyposażone w otwory pionowe charakteryzują się większą wytrzymałością, dlatego też mogą być wykorzystywane do budowy zewnętrznych ścian nośnych i elementów konstrukcyjnych.

Wyroby z gliny posiadające otwory poziome cechują się gorszymi parametrami. Sprawdzają się więc głównie w budownictwie jako elementy ścian działowych wewnątrz domów ścian osłonowych oraz lekkich stropów domów, czy budulec ogrodzeń.

To właśnie do tej grupy ceramicznych wyrobów drążonych należy interesująca nas cegła dziurawka.

Dziurawki to cegły z jak sama nazwa wskazuje poziomymi otworami przelotowymi o dużej objętości.

Otwory w cegle dziurawce mogą mieć różne przekroje:

• okrągłe,
• owalne,
• prostokątne,
• kwadratowe.

Kształt, wielkość oraz liczba otworów różnią się w zależności od producenta (ale z zachowaniem reguł, gwarantujących odpowiednią nośność oraz wytrzymałość na ściskanie).

Obecność otworów wpływa znacząco na wagę dziurawek – są one lżejsze niż cegła pełna. Także pustaki ceramiczne czy cegła kratówka mają wyższą wagę.

Zmniejszając ciężar cegły dziurawki (w porównaniu do cegieł pełnych), ogranicza się jednak również jej wytrzymałość na ściskanie.

Dlatego też, dziurawki wykorzystywane są głównie do budowy ścian działowych wewnątrz domów, wypełnień czy obmurówek.

Nie nadają się natomiast do wznoszenia ścian nośnych i konstrukcyjnych budynków.

Technologia produkcji dziurawek nie niesie ze sobą żadnych niespodzianek.

Cegły tego rodzaju, podobnie jak inne materiały ceramiczne, wypalane są z wysokiej jakości suszonej masy glinianej wymieszanej z piaskiem.

Rezultatem odpowiednio przeprowadzonego wypału jest przekształcenie się plastycznej masy glinianej w niezwykle twardy i wytrzymały materiał o stabilnym kształcie nadanym mu podczas procesu formowania.

Cegły dziurawki występują w dwóch wersjach: mrozoodpornej i nieodpornej na działanie mrozu.

Należy jednak pamiętać, że, mimo oznaczenia mrozoodporności, dziurawki wykazują w tym aspekcie znacznie gorsze właściwości niż cegły klinkierowe czy cegły palone pełne.

W każdej dziurawce występują trzy pary płaszczyzn:

• podstawa,
• główka,
• wozówka.

W zależności od przebiegu otworów, wyróżniamy:

• Cegły dziurawki główkowe (G) – w których otwory przelotowe poprzeczne, są rozmieszczone równolegle do krótszego boku podstawy. W przypadku otworów przebiegających wzdłuż wozówki, najczęściej spotykamy warianty cegieł z 5 lub 6 otworami.
• Cegły dziurawki wozówkowe (W) – w których otwory przelotowe zazwyczaj drążone podłużnie, ułożone są równolegle do dłuższego boku podstawy. W przypadku otworów przebiegających wzdłuż główki, najczęściej spotykamy warianty cegieł z 2 lub 3 otworami.

Historia cegły dziurawki

Cegła ceramiczna to jeden z najstarszych i najbardziej cenionych materiałów budowlanych, używany z powodzeniem już w czasach starożytnych.

W wyniku wielowiekowego doskonalenia metod produkcji ceramiki budowlanej, określono podstawowe parametry oraz pożądane właściwości cegieł pełnych.

Pierwsze cegły drążone pojawiły się w obszarze sztuki budowlanej dopiero pod koniec XIX wieku, w związku z rozwojem technologii budownictwa szkieletowego.

Dziurawka jest stosunkowo lekka, była więc odpowiedzią na zwiększone zapotrzebowanie na lekkie materiały, doskonałe do wypełniania ścian obiektów jednokondygnacyjnych.

Już w tamtym okresie ustalony został, obowiązujący do dzisiaj maksymalny dopuszczalny udział drążeń w cegłach dziurawkach.

Przypominamy, że wynosi on 25%.

W XX wieku poczynione zostały gigantyczne postępy w produkcji cegieł ceramicznych.

Kolejne warianty materiałów stopniowo zwiększały swoją objętość, przyśpieszając tym samym prace budowlane wykonywane z ich udziałem oraz znacząco zmniejszając konieczny udział zaprawy w murze.

Mimo ogromnych skoków technologicznych, związanych z wytwarzaniem coraz bardziej innowacyjnej ceramiki budowlanej, tradycyjne cegły dziurawki są wciąż jednym z najchętniej wybieranych materiałów murowych.

Podstawowe parametry cegieł dziurawek

Cegła dziurawka posiada takie same wymiary jak tradycyjna cegła palona pełna:

• wysokość: 6,5 cm,
• szerokość: 12 cm,
• długość: 25 cm.

Norma dla dziurawek dopuszcza jednak pewien zakres odchyłek jeśli chodzi o wymiary:

• dla wysokości: +/- 3 mm,
• dla szerokości: +/- 4 mm,
• dla długości: +/- 6 mm.

Dziurawki, w przeciwieństwie do cegły pełnej zostały wyposażone w charakterystyczne otwory poziome, ułożone równolegle do dłuższego lub krótszego boku podstawy.

Najpowszechniej spotykanym wariantem cegieł dziurawek są wyroby posiadające 2 otwory przebiegające wzdłuż wozówki.

Otwory mogą występować w różnych kształtach: okrągłych, owalnych, a nawet prostokątnych czy kwadratowych.

Kwestią kluczową jest natomiast stosunek objętości otworów do objętości pozostałej części cegły.

Aby cegła dziurawka spełniała podstawowe wymogi budowlane, łączna objętość znajdujących się w niej otworów nie może przekroczyć 1/4 objętości całej cegły. W przeciwnym wypadku, materiał nie będzie się nadawał do użycia.

Dziurawki charakteryzują się niską wytrzymałością na ściskanie, ustaloną na poziomie 3,5 MPa, 5 MPa lub 7,5 MPa.

Do wykonywania ścian działowych stosuje się cegły o klasie wytrzymałości 3,5 MPa.

Ściany zewnętrzne oraz stropy wymagają z kolei dziurawek o klasach wytrzymałości 5 MPa i 7,5 MPa.

Na tle innych rodzajów cegieł dziurawka odznacza się stosunkowo niewielkim ciężarem.

Jedna cegła ceramiczna waży bowiem średnio 2-2,8 kg.

Jej wydajność wynosi natomiast około 29 sztuk/m2 przy grubości muru 6,5 cm.

I odpowiednio, dla grubości muru 12 cm – wydajność dziurawki wynosi ok. 49-51 sztuk/m2, a dla grubości muru 25 cm – ok. 98-102 sztuk/m2.

Obecność otworów zapewnia dziurawkom dobre właściwości termiczne, dlatego mogą być stosowane jako cechy izolacyjne.

Współczynnik przewodzenia ciepła dla cegieł tego typu mieści się w zakresie 0,4-0,6 W/mK.

Dziurawki charakteryzuje także wysoka nasiąkliwość, dochodząca nawet do 22%. Konkretne parametry nasiąkliwości są zawsze umieszczone w karcie interesującego nas produktu.

Dziurawki występują w wariantach mrozoodpornych oraz nieodpornych na mróz, należy jednak pamiętać, że nawet egzemplarze mrozoodporne wymagają dodatkowego zabezpieczenia w postaci okładziny lub wyprawy tynkarskiej.

Gdzie warto zastosować cegłę dziurawkę?

Cegły dziurawki sprawdzają się znakomicie do wykonywania ścian działowych. Cegła dziurawka jest często stosowana do ścian osłonowych, zewnętrznych warstw osłonowych w ścianach warstwowych, wypełnień, lekkich stropów (tak zwanych stropów Kleina), a także różnego rodzaju murków i ścianek o niewielkiej wysokości.

Niska wytrzymałość na ściskanie dyskwalifikuje ten rodzaj cegły z bardziej wymagających zastosowań konstrukcyjnych, takich jak budowa zewnętrznych ścian nośnych czy konstrukcyjnych budynku.

Dziurawka bywa stosowana do tworzenia dekoracyjnych ścianek, na przykład w zabudowie kuchennej czy w ogrodzie.

Sprawdza się ona również jako materiał obudowy kominków.

Choć dziurawki mrozoodporne mogą być stosowane na zewnątrz budynków, warto zabezpieczyć je dodatkowo wyprawą tynkarską lub okładziną.

Jak już wspomnieliśmy, dziurawki nie mogą być stosowane jako materiał na ściany nośne i konstrukcyjne budynku.

Nie jest to jednak jedyne ograniczenie ich wykorzystania.

Ze względu na dużą nasiąkliwość, nie powinniśmy używać dziurawek do budowy kominów oraz ścian zewnętrznych piwnic.

W takich przypadkach, zastosowanie dziurawek to niemal stuprocentowa gwarancja wystąpienia niepożądanych nieszczelności.

Najważniejsze zalety i wady cegieł dziurawek

Dziurawki charakteryzują się wysoką odpornością na wysokie temperatury oraz agresywne działanie czynników chemicznych.

Cechuje je duża twardość, bardzo wysoka rezystywność oraz optymalny opór cieplny i akustyczny.

Dzięki znakomitym właściwościom termoizolacyjnym, mury z dziurawek prowadzą do oszczędności w zakresie wykorzystania energii.

Dzięki zastosowaniu naturalnych surowców, dziurawki (podobnie jak inne wyroby z grupy ceramiki budowlanej) nie stwarzają zagrożeń ekologicznych, są w pełni bezpieczne dla środowiska oraz mieszkańców.

Ogromną zaletą dziurawek jest także ich stosunkowo niewielki ciężar.

Dzięki niemu, transport cegieł dziurawek oraz proces murowania są znaczniej mniej uciążliwe niż zastosowanie cegła pełna.

Na popularność dziurawek wpływ ma niewątpliwie także ich relatywnie niska cena.

Do głównych wad tych cegieł (ze względu na obecność otworów) zaliczyć musimy niską wytrzymałość na ściskanie (w zależności od klasy: 3,5 MPa, 5 MPa lub 7,5 MPa) i niższą wniż cegła pełna czy pustaki ceramiczne odporność na uszkodzenia mechaniczne. Tego typu cegły dziurawki mają też wysoką nasiąkliwość (może dochodzić nawet do 22%).

Właściwości te znacznie ograniczają zakres zastosowań tego rodzaju cegieł w budownictwie.

Najważniejsze zalety dziurawek

• znakomite właściwości termoizolacyjne,
• doskonałe parametry izolacji akustycznej,
• odporność na wysokie temperatury,
• możliwość poczynienia oszczędności na zużyciu energii,
• naturalny, przyjazny dla środowiska materiał budowlany,
• niewielki ciężar,
• atrakcyjna cena.

Najważniejsze wady dziurawek

• niska wytrzymałość na ściskanie,
• wysoka nasiąkliwość,
• ograniczone zastosowania.

Murowanie z cegły dziurawki krok po kroku

Wznoszenie murów z cegły dziurawki nie różni się znacząco od budowy z wykorzystaniem cegły pełnej.

W obu przypadkach stosujemy takie same wiązania, przesuwając spoinę o pół elementu.

Do murowania wykorzystujemy klasyczną zaprawę cementowo-wapienną, wykonując spoiny standardowej szerokości: 1-1,5 cm.

Przystępując do pracy, musimy pamiętać, że otwory cegieł nie mogą znajdować się w licach ścian zewnętrznych.

Wiązania wozówkowe wykonujemy z wykorzystaniem cegieł wozówkowych (typ W).

W wiązaniach główkowych stosujemy, analogicznie, cegły główkowe (typ G). W razie potrzeby, do konstrukcji narożników ścian może zostać wykorzystana cegła pełna.

Dziurawki możemy murować na płask lub na sztorc.

Układana na płask dłuższym bokiem wzdłuż długości muru, pozwoli nam otrzymać ścianę o grubości 12 cm.

Układana na płask krótszym bokiem wzdłuż długości muru, utworzy murek o grubości 25 cm.

W przypadku ustawienia cegieł na sztorc, otrzymamy wiotką przegrodę o grubości 6,5 cm.

Tak wymurowana ścianka powinna zostać utwierdzona w sąsiedniej. W przeciwnym wypadku, może się przewrócić.

Standardowa grubość ścian działowych wynosi zwykle 1/4 lub 1/2 cegły.

W przypadku ścian o wysokości powyżej 2,5 m i grubości ustalonej na poziomie 1/4 cegły, konieczne jest uzbrojenie ściany przy użyciu bednarki umieszczanej w co trzeciej spoinie.

Łączenie ścian działowych wykonanych z dziurawek ze ścianami nośnymi budynku wykonywane jest z wykorzystaniem strzępi zazębionych bocznych, bruzd lub łączników metalowych.

Cegła dziurawka na strop Kleina

Spośród murowanych stropów płaskich, największą popularnością cieszy się tak zwany strop Kleina (płyta Kleina).

Jest to zbrojona płyta wykonana z cegły pełnej lub, częściej, z cegieł dziurawek, spojonych zaprawą cementową.

Zastosowanie dziurawek jest w tym przypadku szczególnie korzystne ze względu na zmniejszenie ciężaru stropu.

Wyróżniamy:

• płyty lekkie – o grubości 1/4 cegły położonej na płask
• płyty półciężkie – o grubości 1/4 cegły ułożonej na płask, wzmocnione dodatkowo żeberkami wykonanymi z cegieł ułożonych na rąb leżący
• płyty ciężkie – o grubości 1/2 cegły ustawionej na rąb

Cegły tworzące płyty Kleina należy ułożyć na deskowaniu zgodnie z ogólnymi zasadami wiązania, pamiętając, że spoiny pomiędzy poszczególnymi dziurawkami nie mogą być szersze niż 20 mm.

Najpierw, zaprawa nakładana jest na boczne powierzchnie cegieł.

Następnie, zalewa się nią całą płytę, a w spoinach umieszcza płaskowniki lub pręty okrągłe.

Obudowa kominka z cegły dziurawki

Choć cegła dziurawka nie nadaje się do wykorzystania przy budowie kominów, cegłę dziurawkę można z powodzeniem zastosować do stworzenia efektownej obudowy domowego kominka.

Mimo że rozwiązanie to wydawać się może staromodne, warto po nie sięgnąć, szczególnie we wnętrzach utrzymanych w modnym stylu rustykalnym.

Na zastosowaniu cegły kratówki skorzystają także nowoczesne, minimalistyczne aranżacje, w przypadku których tradycyjne materiały stanowić mogą efektowne przełamanie obowiązującego wystroju.

Przystępując do wykonywania obudowy kominka, należy zadbać o odpowiedni dobór zaprawy.

W przypadku dobrze izolowanych termicznie wkładów kominka, gdy obudowa nie jest narażona na bezpośrednie działanie wysokiej temperatury, możemy zdecydować się na zwykłą zaprawę murarską.

W innych przypadkach należy zastosować specjalną zaprawę ogniotrwałą.

Pamiętajmy jednak, że skuteczna termoizolacja, zapobiegając nadmiernemu nagrzewaniu się obudowy, zwiększa jej żywotność.

Obudowę kominka murujemy jak każdą inną ścianę, nie zapominając o wykonaniu nadproża.

Cegła dziurawka cena

Cegły dziurawki nie spotkamy raczej w popularnych marketach budowlanych.

Tego typu cegła ceramiczna znajduje się jednak w podstawowej ofercie lokalnych cegielni, o dostępność warto zapytać również lokalny skład materiałów budowlanych.

Dziurawki sprzedawane są najczęściej na paletach po około 500 sztuk, a koszt palety o takiej zawartości wynosi zwykle 430-480 zł.

Przybliżona cena cegły dziurawki mieści się więc w przedziale 0,86-0,96 zł.

Biorąc pod uwagę standardową wydajność dziurawek (29 sztuk/m2 muru o grubości 6,5 cm), ten rodzaj cegły nie jest specjalnie drogi.

Przystępna cena dziurawek kusi czasami szczególnie oszczędnych i niedoświadczonych użytkowników, którzy, wbrew zaleceniom producenta, postanawiają wykorzystać cegły ceramiczne tego typu do celów nieprzewidzianych w karcie produktu.

Warto więc w tym miejscu podkreślić, że działania takie mogą przynieść ogromne szkody.

Pomimo oczywistych, wymienionych wcześniej zalet, cegła ceramiczna dziurawka nie należy do uniwersalnych materiałów budowlanych – ten rodzaj cegły nie nadaje się np. do murowania ścian nośnych.

Należy więc opierać się ściśle na zaleceniach specjalistów z dziedziny budownictwa i pamiętać o elementarnych zasadach bezpieczeństwa.