Pokost lniany: zastosowanie, cena, malowanie [krok po kroku]

Niejednokrotnie stajemy przed sporym dylematem, gdy musimy wybrać preparat do konserwacji drewna. Sklepy budowlane wydzielają ogromne regały, na których znajdują się tysiące różnorodnych produktów. Ogromny wybór panuje także w sklepach internetowych, których asortyment jest sukcesywnie powiększany. Konsument, który staje przed koniecznością doboru właściwego specyfiku, często pozostaje w kropce. Ogromny wybór nie jest sprzymierzeńcem, gdyż tak naprawdę nie wiemy, który produkt sprawdzi się najlepiej w naszym przypadku. Warto zatem określić konkretne właściwości produktu do pokrywania powierzchni, które staną się naszym punktem wyjścia, przy sprawnych poszukiwaniach.

Dziś ważne jest to, aby preparaty olejne czy konserwujące były wykonane z naturalnych składników, najlepiej ekologicznych. Wszak w pomieszczeniu żyć będziemy my sami, a negatywne czynniki uboczne toksycznych farb mogą przez długi czas unosić się w powietrzu. Jeśli chcemy wybrać preparat w pełni naturalny, powinniśmy sięgnąć po pokost lniany. Dlaczego wrócił on do łask i staje się znów ważnym elementem konserwacji powierzchni drewnianych? Jakie właściwości ma pokost i w jakich warunkach można go stosować? Na te i inne pytania próbujemy odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Co to jest pokost lniany?

Pokost lniany to preparat impregnujący drewno oraz wyroby drewnopodobne (i inne powierzchnie porowate, np. tynki mineralne), wytwarzany z naturalnych substancji oleistych pochodzących z lnu. Jest to produkt pochodzenia naturalnego, czym diametralnie różni się od syntetycznych alternatyw, dostępnych na rynku. Do jego wyrobu stosuje się także domieszki sakatyw, czyli substancji, które mają na celu przyspieszenie procesu wysychania pokostu na powierzchni impregnowanego drewna. Jeszcze kilkaset lat temu pokostem określano praktycznie każdy lakier, bądź dowolną substancję do tynków mineralnych, materiałów drewnopochodnych, czy innych materiałów budowlanych.

Rozróżnienie na poszczególne produkty do ochrony drewna nastąpiło w XIX wieku – wówczas pokostem nazywano już tylko i wyłącznie substancję pozyskiwaną z lnu, a to określenie utrzymało się aż do dziś. Ze względu na to, iż jest to preparat pozyskiwany z surowców naturalnych, jego wykorzystywanie jest ekologiczne i przyjazne dla środowiska naturalnego. Pokost jest znacznie mniej inwazyjny, dlatego nawet jeśli dostanie się do gleby, nie uszkadza, ani nie wyjaławia jej w żaden sposób. Dotyczy to oczywiście pokostów w pełni naturalnych, co nie zawsze jest pewnikiem.

Warto sprawdzać dokładnie etykietę produktu, gdyż można natknąć się na substancje, w toku produkcji których wykorzystano szereg syntetycznych składników ulepszających, zagęszczających i konserwujących. Pokost naturalny chroni drewno, wnikając głąb drewna. Pokost wchodzi niczym w gąbkę w pory drewna, szczelnie wypełniając choćby najmniejszą przestrzeń. Dzięki temu drewno staje się lekko nawilżone, zabezpieczone przed pleśniami i mniej podatne na wilgoć; drewno zyskuje odporność na uszkodzenia mechaniczne. Drewno, czy materiały drewnopochodne potraktowane pokostem nie są przyjazna glonom, mchom czy insektom.

W związku ze specyfiką produktu, pokost jest produktem przeznaczonym do stosowania wszędzie tam, gdzie istnieje bliska styczność z florą i fauną: w zabudowie jednorodzinnej, na działkach rekreacyjnych, w ogrodach przydomowych. Jego pozytywne właściwości znali nasi dziadkowie i pradziadkowie – pokost był kilkadziesiąt i kilkaset lat temu bardzo chętnie wykorzystywany. Dziś wraca do łask, także ze względu na to, że coraz większą wagę przywiązujemy do ochrony natury. Pokost lniany jest neutralny środowiskowo, wobec czego może być bezpiecznie stosowany w różnych warunkach. Wykorzystuje się go także do pokrywania pomieszczeń dla zwierząt, np. bud, uli, wolier ptasich – dlatego, że jest bezpieczny i nie powoduje skutków ubocznych, w porównaniu z malowaniem wyrobami syntetycznymi.

Pokost lniany rodzaje i parametry

Najczęściej występującym preparatem o takich właściwościach jest pokost lniany bezbarwny. Produkty określane jako pokost lniany dostępne są w różnych wielkościach opakowań. Najczęściej spotyka się małe puszki do jednego litra pojemności. Taka zawartość opakowania pozwala na pokrycie ok. 10 metrów kwadratowych powierzchni. Wnikając w strukturę drewna ten produkt znakomicie sprawdzi się, gdy mamy w planie pomalowanie deski tarasowe, kilka ławek, altany czy elementy niewielkich mebli. W przypadku większych potrzeb będziemy musieli sięgnąć po pokost lniany w większej puszce. Jest to zazwyczaj ok. 5 litrów, co w zupełności wystarczy na pokrycie sporej liczby mebli drewnianych, odnowienie drewnianej elewacji domku, czy zabezpieczenie innych, masywnych powierzchni naturalnych.

Niektóre rodzaje pokostu lnianego są niezwykle gęste i mogą być problematyczne w aplikacji. Można taki produkt rozrobić z rozcieńczalnikiem, co spowoduje zyskanie nieco rzadszego pokostu. Dokładne instrukcje dotyczące rozcieńczania warto odnaleźć samemu – w zależności od producenta, istnieją różne praktyki stosowania i nie w każdym przypadku pokost będzie trzeba jeszcze dodatkowo rozrabiać. Warto jednak pamiętać, że w przypadku niektórych rodzajów drewna pokost może mieć spore trudności z penetracją w głąb surowca. Najtwardsze rodzaje drewna, takie jak dębina czy buk, mogą schnąć znacznie dłużej, dlatego powinniśmy uzbroić się w dużą cierpliwość.

W przypadku aplikowania pokostu na drewna twarde, wystarczy zazwyczaj jedna warstwa preparatu, aby osiągnąć zamierzony efekt renowacyjny. Jeśli mamy do czynienia z drewnem o znacznie bardziej miękkich właściwościach, np. z sosną, pokost może zostać zaaplikowany dwa razy. Preparat nadaje powierzchni blasku i zabezpieczenia, chroniąc drewno przed działaniem negatywnych czynników zewnętrznych. Pokost odbija promieniowanie ultrafioletowe, a także zapobiega przenikaniu wilgoci w głąb drewnianych słojów. Powierzchnia drewniana staje się ładniejsza, zaczyna się lepiej prezentować i jest znacznie bardziej odporna, niż było to przed zastosowaniem naturalnego sposobu impregnacyjnego. Taka powierzchnia staje się także hydrofobowa, dzięki czemu padający deszcz lub śnieg nie uszkadza delikatnej powierzchni drewna. Parametry techniczne pokostów lnianych mogą być także różne, w zależności od producenta i jego sposobów wytwarzania specyfiku. Zazwyczaj jednak można wyróżnić poniższe cechy charakterystyczne impregnatów naturalnych:

• sposób aplikacji: za pomocą wygodnego pędzla, bądź natryskiem pneumatycznym;
• długość konserwacji: od dwóch do czterech lat;
• czas wysychania preparatu na drewnie: od 12 do 24 godzin;
• temperatura zapłonu: ok. 200 stopni Celsjusza;
• należyta liczba warstw ochronnych: od 1 do 2;
• zawartość związków nielotnych: ok. 99%;
• zawartość LZO: różnie, najczęściej do kilkunastu %.

Gdzie stosować pokost lniany?

Pokost lniany najczęściej wykorzystywany jest do konserwacji drewna ogrodowego – w impregnowaniu elementów domków letniskowych, altan, mebli ogrodowych, domków dla dzieci, domków na drzewie i innych elementów drewnianych lub materiałów drewnopochodnych. Nie są to jego jedyne zastosowania, gdyż preparat może zostać nałożony na praktycznie każdy rodzaj drewna, tworząc na nim specjalną ochronną powłoką. Pokost lniany nadaje się do stosowania zarówno wewnątrz pomieszczeń, jak i na zewnątrz pomieszczeń. Można nim sprawnie zabezpieczyć meble ogrodowe, powierzchnię altan, więźb dachowych czy boazerii. Olej lniany wnika w głąb drewna i nadaje odpowiednią ochronę drewnu konstrukcyjnemu. Co więcej, ten naturalny preparat do impregnacji drewna można nakładać tak na drewno szlifowane, jak na drewno nieobrobione. Najbardziej efektywne zastosowanie pokostu lnianego można zauważyć w przypadku impregnacji drewna znajdującego się na zewnątrz pomieszczeń – drewno staje się wówczas niezwykle odporne na działanie czynników pogodowych, zaczyna się także lepiej prezentować. Aplikacja pokostu do impregnacji drewna może być zatem sposobem na renowację starych mebli działkowych, czy elementów boazeryjnych w mieszkaniach. Powierzchnia drewniana staje się nieco bardziej odżywiona i zwykle lekko matowa, co podkreśla piękno i naturalność drewnianego surowca. Pokost lniany stosuje się od wielu setek lat i wciąż jest to produkt w pełni naturalny i wysoce ekologiczny – ma to niebagatelne znaczenie w dzisiejszych czasach, w których przykłada się dużą wagę do zmian klimatycznych. Można zatem przy konserwacji drewna twardego zrezygnować ze sztucznych specyfików chemicznych, na rzecz naturalnego pokostu, wytwarzanego z nasion lnu. Produkt jednocześnie spełnia wszelkie założenia, jakie posiadają sztuczne zamienniki – chroni drewno przed ekspozycją na słońce, zapobiega rozwojowi pleśni i grzybów, odstrasza owady i insekty przed kontaktem z materiałem drewnianym. Delikatna warstwa zabezpieczająca drewno powoduje także mniejszą lepkość wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń, dzięki czemu łatwiej jest zadbać o dobry wygląd materiału. Pokostowanie wykonuje się raz na kilka lat – nie trzeba procesu powtarzać zbyt często, gdyż pokost lniany bardzo głęboko penetruje materiał, zabezpieczając go na bardzo długi okres.

Pokost lniany zalety i wady

Naturalny preparat do impregnacji drewna na bazie oleju lnianego znany jest od bardzo dawna. Pamiętają o nim nasi dziadkowie, którzy przede wszystkim pokostem lnianym zabezpieczali delikatne powierzchnie drewniane na zewnątrz pomieszczeń przed działaniem czynników atmosferycznych. Wśród największych zalet preparatu wyróżnia się jego naturalność i skuteczność. Pokost lniany jest neutralny dla środowiska i bezpieczny dla osoby aplikującej. Jeśli kiedykolwiek odczuwaliśmy ból głowy, podrażnienie błon śluzowych, czy szereg innych niedogodności po olejowaniu – w przypadku impregnacji pokostem takich przykrych wrażeń nie uświadczymy. Jest to łagodny, bardzo tłusty preparat, który nie powinien stanowić zagrożenia dla użytkownika. Pokost lniany, jako preparat naturalny, musi być w odpowiedni sposób stworzony, by posiadać dobre właściwości zabezpieczająco-penetrujące. Jednym z najważniejszych zadań jest wytwarzanie go na gorąco – co stanowi utrudnienie dla wielu producentów, próbujących ominąć ten etap produkcji. Pierwsza wada preparatu będzie zatem związana z jego sposobem produkcji. Nie w każdym przypadku pokost lniany będzie posiadał identyczne właściwości, w szczególności wtedy, gdy na jego produkcji próbowano oszczędzić. To duży problem dla kompletnego laika, który nie będzie potrafił odróżnić preparatu dobrej jakości, od falsyfikatu pokostu. Drugą wadą impregnatu naturalnego jest stosunkowo długi czas wnikania w strukturę drewna i schnięcia. Nierzadko potrzeba nawet całej doby, aby preparat dobrze przeschnął. W porównaniu z malowaniem wyrobami syntetycznymi, schnącymi w przeciągu kilkunastu godzin to dosyć długo. Pokost lniany może również niedostatecznie pokrywać całą powierzchnię drewna, dlatego trzeba starannie i dokładnie pokrywać materiał w sposób ręczny. Alternatywną są natryski, ale nie każdy posiada taką możliwość, a co jeszcze ważniejsze, nie w każdym przypadku natrysk może zostać wykorzystany.

Pokost lniany czy olej?

Dla wielu osób pokostowanie i olejowanie to dwa te same procesy. Osoby, które impregnują drewno pokostem tłumaczą, że na opakowaniach produktu widnieje bardzo często napis “z oleju lnianego”. Mimo podobieństw w nazwie, proces pokostowania i olejowania posiada wiele różnic, dlatego nie należy zestawiać tych dwóch czynności ze sobą. Przede wszystkim pokostowanie lnem jest procesem jednorazowym. Dokonuje się go tylko raz. Proces można oczywiście powtórzyć – ale dopiero po upływie kilku lat. Olejowanie to mniej inwazyjna metoda, która powinna być powtarzana systematycznie, np. co pół roku. Olej ma mniejsze właściwości chłonące – nie wnika tak szczelnie, jak czysty pokost lniany. Pokost lniany może być określany jako bloker, a stosowany regularnie olej wsiąka w głąb drewna, we wszystkie pory i niedoskonałości drewna, całościowo zabezpieczając powierzchnię. Olej działa znacznie delikatniej, nie blokując porów i nie zapewniając wodoszczelności. Olej sprawdzi się przede wszystkim podczas konserwacji twardego drewna. Pokost lniany można stosować praktycznie w każdej sytuacji, bez znaczenia czy mamy do czynienia z drewnem twardym, miękkim czy z wytworami drewnopochodnymi. Pokost lniany znajduje swoje zastosowanie także w przypadku zabezpieczania i gruntowania tynków mineralnych (oraz innych podłoży porowatych przed malowaniem), czego nie możemy powiedzieć o zwykłym oleju. Pokost lniany ma znacznie większe spektrum oddziaływania, niż zwykły olej impregnujący do drewna czy materiałów drewnopochodnych. Pokost lniany z dodatkiem substancji przyspieszających wysychanie nadaje się przede wszystkim do konserwacji elementów drewna ogrodowego, altan, boazerii i innych elementów drewnianych, użytkowanych zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz pomieszczeń, które chcemy odrestaurować.

Ile kosztuje pokost lniany?

Pokost lniany jest preparatem stosunkowo tanim, jeśli weźmiemy pod uwagę koszty jego produkcji. Jeden litr pokostu w puszce to wydatek rzędu ok. 30-40 złotych. Bardziej opłacalną opcją jest skorzystanie z większych produktów, np. pięciolitrowych. Wówczas cena preparatu za litr zmniejsza się i np. wyniesie bardzo często mniej, niż 30 złotych. Dużo zależy także od marży producenta oraz techniki produkcji. Najtańsze oferty pokostu znajdziemy w Internecie za ok. 19 złotych za litr. Warto jednak sprawdzić dokładną datę produkcji oraz przeznaczenie pokostu, gdyż w przecenionych produktach te cechy mogą być niezadowalające. Najbardziej ekonomicznym wyjściem jest zakupienie produktu w dużych, 20-litrowych beczkach. Płacimy wtedy najmniejszą cenę za litr preparatu. Musimy jednak wtedy zorganizować miejsce na jego przechowywanie – pokost powinniśmy trzymać z zacienionym, suchym pomieszczeniu, a samo opakowanie musi być szczelnie domknięte. Pokost lniany posiada związki przyspieszające jego wysychanie, dlatego należy każdorazowo sprawdzić, czy jest odpowiedni do użytku. Wygodną opcją jest także zakupienie produktu w wielolitrowym opakowaniu, a następnie przelanie pokostu do poszczególnych, mniejszych puszek. Warto także szukać promocji sklepowych, gdyż często producenci oferują atrakcyjne zniżki na swoje produkty. W większości przypadków poleca się korzystanie z sieci – w Internecie znajdują się znacznie lepsze oferty cenowe, wobec czego możemy nieco zaoszczędzić.

Malowanie pokostem lnianym krok po kroku:

Przed rozpoczęciem procesu malowania materiałów drewnopochodnych należy zadbać o odpowiednie przygotowanie powierzchni. Meble ogrodowe, boazeria czy tynki mineralne powinny być odtłuszczone za pomocą dedykowanego rozcieńczalnika. Warto przed tym powierzchnię wyczyścić z brudu i pozwolić jej wyschnąć, gdyż w innym wypadku pokostowanie może nie przynieść oczekiwanego efektu. Powierzchnię materiałów drewnopochodnych można również potraktować papierem ściernym, a następnie starannie odkurzyć. Po dokładnym wyczyszczeniu i osuszeniu powierzchni, można przejść do aplikacji pokostu lnianego. Najczęściej robi się to ręcznie, za pomocą wygodnego pędzla do nakładania. Tylko w nielicznych sytuacjach stosuje się automatyczny natrysk, który przede wszystkim znajduje swoje zastosowaniu przy pokostowaniu bardzo dużych powierzchni, np. pokaźnych elewacji drewnianych. Pokost w puszce trzeba dokładnie wymieszać – w szczególności, jeśli opakowanie było już jakiś czas temu otwierane. Mieszamy także wtedy, gdy zakupiliśmy nowy produkt. Aplikację pokostu powinniśmy dokonywać w dodatniej temperaturze otoczenia, a także unikając deszczu. Bierzemy wygodny pędzelek i co trochę namaczamy go w puszce. Równomiernie rozprowadzamy naturalny impregnat po powierzchni drewna lub materiału drewnopochodnego. Jeśli preparatu nałożymy zbyt dużo – nadmiar możemy zebrać pędzlem lub szmatką. Warto po godzinie schnięcia zerknąć, czy gdzie nie gdzie nie pojawiły się mokre zgrubienia. Oznacza to, że w tych miejscach nie pożałowaliśmy preparatu i powinniśmy jego nadmiar ściągnąć. W przypadku miękkich drewien proces nakładania pokostu należy powtórzyć raz jeszcze po całkowitym wyschnięciu materiału. W innych przypadkach nie należy tego robić, ponieważ drewno jest już dobrze zabezpieczone. Po aplikacji pozostawiamy miejsce do całkowitego wyschnięcia na całą dobę. Należy bardzo uważnie podchodzić do nakładania impregnatu w pomieszczeniach zamkniętych i w przypadku dostępu do otwartych źródeł ognia. Pokost lniany na bazie naturalnej receptury jest preparatem silnie palnym, dlatego aplikując ten naturalny impregnat nie można zbliżać się do źródeł otwartego ognia. Pokost lniany przeznaczony do ochrony drewna musi być przechowywany w odpowiednich opakowaniach, a najlepiej w tej samej puszce, w której został zakupiony. Produkt pozostawiamy w suchym i chłodnym miejscu, z dala od grzejników, instalacji elektrycznej czy innych źródeł potencjalnego pożaru.

1. Pozbywamy się brudu z impregnowanej powierzchni,
2. Mniejsze zanieczyszczenia usuwamy rozcieńczalnikiem, przecierając całość suchą szmatką;
3. Pozostawiamy materiał do wyschnięcia;
4. Aplikujemy pokost lniany za pomocą pędzla średniej wielkości;
5. Nadmiar impregnatu zbieramy pędzlem lub szmatką;
6. Pozostawiamy całość do wyschnięcia ok. 24 godziny;
7. W przypadku miękkich drewien możemy nałożyć kolejną warstwę, o ile pierwsza całkowicie wyschnie;
8. Myjemy pędzel, odstawiamy szczelnie zamkniętą puszkę z preparatem w bezpieczne miejsce.

Pokost lniany jest w pełni ekologiczną substancją, a znany jest od stuleci jako skuteczny produkt do impregnacji powierzchni drewnianych, gruntowania tynków mineralnych, zabezpieczający materiały drewnopochodne. Jego naturalne właściwości zostały docenione po latach, wobec czego coraz częściej spotyka się ten produkt na sklepowych półkach. Można powiedzieć, że przez wiele lat był on zapomnianym, ekologicznym specyfikiem. Ustąpił on miejsca syntetycznym alternatywom, które po wielu latach użytkowania okazały się szkodliwe. Pokost lniany z dodatkiem substancji przyspieszających wysychanie jest ukłonem w kierunku przyrody – jego pozyskiwanie jest w pełni naturalne, a nieznaczne dodatki chemiczne stanowią zaledwie kilka procent całego składu. Nie może dziwić fakt, iż pokost został okrzyknięty skutecznym, naturalnym preparatem do impregnacji. Jest bezpieczny dla użytkownika i nie powinien wywoływać żadnych efektów ubocznych w przypadku jego aplikacji na drewnie. Ze względu na naturalne parametry może być wykorzystywany do zabezpieczania drewnianych powierzchni psich bud, wolier i innych domków dla zwierząt. Dzięki niemu drewno zyskuje odporność na uszkodzenia mechaniczne. Sprawdza się praktycznie wszędzie tam, gdzie chcemy dokonać renowacji przedmiotów wcześniej zniszczonych. Pokost lniany nadaje powierzchni nowego wyglądu, odświeżając ją i lekko matując. Wystarczy zaledwie jedna, dokładnie rozprowadzona warstwa na drewnie, aby uzyskać pożądany efekt, który utrzyma się przez długie lata.