Kiedy ułożone na wybranym podłożu płytki po jakimś czasie pękają, niekoniecznie jest to winą glazurnika.

Znacznie częściej problemem może być źle dobrany klej do płytek – nieodpowiedni albo do rodzaju płytek albo do podłoża, na którym się je umieszcza.

To od dobrze dobranego kleju zależeć będzie zawsze, czy podłoga z płytek będzie trwała i będzie mogła służyć przez lata.

Na rynku znaleźć można naprawdę różne rodzaje gotowych klejów do płytek.

Każdy z nich ma nieco inny skład, zastosowanie i parametry.

Warto więc zapoznać z dostępnymi opcjami, by właściwie dobrać klej do sposobu jego wykorzystania.

Z czego się składa klej do płytek?

Kiedyś glazurnicy sami musieli przygotowywać zaprawę klejącą, która składała się z cementu, wapna, piasku i wody (oczywiście we właściwych proporcjach).

Obecnie taki problem już się nie pojawia, bo bez większego problemu można kupić odpowiednią, gotową zaprawę w worku.

Dobrać można produkt odpowiedni do klejenia zwykłych płytek i terakoty, ale też gresu czy kamienia, które znajdą się na różnego rodzaju podłożach.

Klej do płytek zazwyczaj składa się głównie z cementu.

Może być to albo cement szary albo nieco szlachetniejszy – cement biały.

Kleje na bazie cementu szarego są idealne do glazury, terakoty i mozaiki, a na bazie cementu białego do klejenia kamienia (marmuru oraz innych kamieni dekoracyjnych naturalnych i sztucznych).

Innymi składnikami kleju są:

Wypełniacze mineralne	Pozwalają na układanie zaprawy grubszą warstwą.
Polimery	Gwarantujące dobrą plastyczność zaprawy.
Modyfikatory	Odpowiedzialne za szybkość wiązania.

Na rynku znaleźć można również dwuskładnikowe kleje poliuretanowe, które pełnią dodatkową funkcję izolacji przeciwwilgociowej.

Są one jednak droższe od zwykłych zapraw klejących.

Na podłoża z PCV, poliestru czy metalu, dedykowane są zaś kleje na bazie syntetycznych żywic reaktywnych, które charakteryzują się całkowitą wodoszczelnością.

Trzeba pamiętać o tym, że wybierając klej do układania płytek zawsze należy sprawdzić jego rodzaj, czyli skład i przeznaczenie.

Materiały takie jak gres, spieki kwarcowe czy marmur, ze względu na swoje specyficzne właściwości wymagają użycia do nich określonych zapraw klejących (o wzmocnionych parametrach).

Z kolei istnieją też miejsca (basen, taras), gdzie płytki będą narażone na szczególnie trudne warunki eksploatacji.

Rodzaje klejów do płytek

Zaprawy klejowe do płytek dzieli się na trzy główne rodzaje, czyli:

C – jest to (bardzo często wykorzystywany) klej cementowy	To zaprawa dość uniwersalna, ponieważ można ją stosować na wielu różnych powierzchniach i materiałach (np. płytkach ceramicznych i gipsowych). W skład tego rodzaju kleju do płytek wchodzą: kruszywa, spoiwa wiążące hydraulicznie i dodatki organiczne. Klej cementowy kupuje się w worku, w suchej postaci i przed rozpoczęciem układania płytek trzeba go rozrobić z odpowiednią ilością wody.
D – czyli klej dyspersyjny, składający się ze spoin organicznych i mineralnych wypełniaczy	Stosuje się go przede wszystkim do klejenia płytek na metalu, płytach drewnopodobnych, na płytach z karton gipsu i powierzchniach, które są już pokryte glazurą. Kleju dyspersyjnego nie trzeba już rozrabiać z wodą, bo po kupieniu jest od razu w postaci gotowej do użycia.
R – jest to klej wyprodukowany na bazie żywic reaktywnych, połączonych z wypełniaczami mineralnymi oraz dodatkami organicznymi	Jego najważniejszą właściwością jest całkowita wodoodporność. Dzięki temu sprawdza się na podłożach metalowych, podłożach z poliestru, PCV, a także na wykonanych już płytkach ceramicznych. Klej typu R stosuje się np. do terakoty kuchennej czy łazienkowej, bo doskonale zabezpiecza je przed przeciekaniem wody i jest odporny na wysoką wilgotność powietrza. Można używać go również do gresu układanego na zewnątrz.

Każda z zapraw klejowych do płytek ma również dodatkowe właściwości, dla których przewidziane się kolejne oznaczenia.

Jeśli chodzi o czas wiązania, kleje oznacza się symbolami:

Symbol 1	Jest to klej zwykły, to znaczy o normalnym czasie wiązania.
Symbol 2	To klej o zwiększonych parametrach, to znaczy szybszym albo dłuższym czasie wiązania. Często posiada też dodatkowe właściwości.

Kolejnymi oznaczeniami na klejach do płytek są:

Symbol E	To symbol zaprawy o wydłużonym czasie otwartym: to znaczy, że ich zastosowanie pozwala na korygowanie lokalizacji płytek już po ich ułożeniu.
Symbol F	Oznacza klej do terakoty szybkowiążący. Jest on więc idealny do szybkich prac glazurniczych. Poleca się go także w przypadku możliwości wystąpienia niższych temperatur.
Symbol T	Są to zaprawy tiksotropijne o zmniejszonym spływie, polecane szczególnie do montażu płytek ściennych. Kleje tiksotropijne charakteryzują się tzw. pamięcią kształtu, dzięki czemu zmniejszają spływanie płytek. Maksymalny spływ wynosi przy nich zaledwie 0,5 milimetra.

Jeszcze inne oznaczenia to:

Symbol S1	Czyli zaprawy odkształcalne, do stosowania na elementach zewnętrznych, a także w miejscach podatnych na naprężenia. Zaprawy S1 są odporne na naprężenia w zakresie 2.5-5 mm.
Symbol S2	To zaprawy wysoko odkształcalne. Wytrzymują naprawdę duże naprężenia: w zakresie nawet powyżej 5 mm. Dzięki nim płytki nie kruszą się i nie pękają pod wpływem odkształceń. Klej tego typu stosuje się na dużych powierzchniach, które narażone są na przykład na działanie silnego promieniowania słonecznego.

Wszystkie te informacje (i symbole) można znaleźć zawsze na opakowaniu zaprawy.

Są one używane przez wszystkich producentów, we wszystkich dostępnych rodzajach klejów do płytek.

Dzięki temu łatwiej jest porównać i wybrać zaprawę do planowanych prac.

Pozwalają one na szybkie porównanie produktów i sprawdzenie czy ich parametry są adekwatne do potrzeb, ale także do ich ceny.

Przykładowo, z kleju do płytek odczytać można takie konfiguracje jak:

C2 S1	To klej cementowy, o zmienionym czasie wiązania, charakteryzujący się dodatkowo odkształcalnością.
C2 S2	To klej o wysokiej odkształcalności.
C2 TE	Jest to szybkowiążący klej cementowy, o podwyższonej przyczepności oraz o zmniejszonym spływie.
C2 FT S1	Szybkowiążący klej cementowy, odkształcalny, o zmniejszonym spływie i podwyższonej przyczepności.
C1F	Klej szybkowiążący.
C2F	Klej do płytek o podwyższonych parametrach, szybkowiążący.

Parametry kleju do płytek i jego wydajność

Dwoma najważniejszymi parametrami klejów do płytek jest ich przyczepność oraz odkształcalność.

O czym one dokładnie informują?

Wygląda to następująco:

Przyczepność kleju do płytek

Mówi o niej podział – wymuszony normami – na klasy:

C1,
C2.

Ta pierwsza to kleje o przyczepności do typowego podłoża, wynoszącej minimum 0,5 N/mm² , a klasa C2 to kleje o przyczepności minimalnie 1,0 N/mm².

Kupując zaprawę cementową do płytek, warto jednak dokładnie zapoznać się z informacjami podanymi przez producenta.

Naprawdę dobre produkty będą miały bowiem podaną nie tylko minimalną wartość przyczepności, ale także wartość rzeczywistą.

Ta ostatnia jest niekiedy nawet dwa razy większa niż określają to wymagania zawarte w normach budowlanych.

Oczywiście w wielu przypadkach wystarczająca będzie już wartość minimalna.

Klej C1 sprawdzi się dobrze na tynkach i wylewkach (czyli tradycyjnych podłożach budowlanych), a klej typu C2 będzie idealny na podłożach trudnych (lastriko, płyty OSB, stare okładziny ceramiczne), spotykanych np. w czasie remontu.

Można go wykorzystywać także na powierzchniach o niskiej adhezji, to znaczy: podłożach zabrudzonych, o małej nasiąkliwości, wyjątkowo gładkich, ale też pokrytych trudnymi do usunięcia warstwami farb, starych klejów do płytek PVC czy używanych do mocowania parkietów lepików.

Odkształcalność klejów do glazury

Dawniej glazurnicy dzielili kleje na dwa rodzaje – elastyczne i nieelastyczne (zwykłe), doskonale wiedząc w jakich sytuacjach użyć której opcji.

Z czasem w sklepach pojawiać zaczęły się też produkty posiadające w swojej nazwie sformułowania typu “klej półelastyczny”, które jednak nie miały nic wspólnego z powszechnie rozumianą elastycznością.

Żadne z tych określeń nie znalazło się też w normie PN-EN 12004, będąc jedynie parametrem umownym.

Zmieniło się to jednak w nowym wydaniu polskiej normy PN-EN 12004, gdzie pojawił się parametr określony terminem odkształcalność.

Jest to rozumiane jako “podatność utwardzonego kleju na deformację pod wpływem działania naprężeń między płytką ceramiczną a powierzchnią układania, bez uszkodzenia powierzchni zainstalowania”.

Stało się więc to parametrem mierzalnym, a wspomniana wcześniej norma dokładnie precyzuje wartość odkształcalności, dzieląc według tego kleje na klasy (S1 i S2).

Jak było wspomniane już wcześniej, dla klejów klasy S1 możliwe odkształcenie powinno zawierać się w przedziale 2,5-5 mm, a dla klejów klasy S2 ma ono wynosić minimum 5 mm.

Kleje odkształcalne bardzo dobrze przenoszą naprężenia jakie powstają w układzie warstw podłoże-klej-płytka na skutek czynników zewnętrznych, np. temperatury.

Dzięki temu doskonale sprawdzają się w mocowaniu okładzin na podłożach silniej narażonych na odkształcenia: na tarasach, balkonach i przy ogrzewaniu podłogowym, ale też na płytach gipsowo-kartonowych, drewnianych stropach oraz na elastycznych hydroizolacjach z folii.

Do jeszcze innych – nieco mniej łatwych do określenia – parametrów klejów do płytek zaliczyć można:

Mrozoodporność zapraw klejowych

Na opakowaniu kleju jest to informacja o przyczepności po cyklach zamrażania i rozmarzania.

Nie chodzi tu o możliwość stosowania produktu w czasie mrozu.

Jest to bowiem właściwość kleju informująca o tym, że związany materiał będzie odporny na długotrwały wpływ cyklicznie zmieniających się temperatur.

Przy mrozoodpornym kleju, w takich warunkach płytki będą miały odpowiednią wytrzymałość.

Wodoodporność

Parametr ten bardzo często mylony jest z terminem “wodoszczelność”.

Nie chodzi tutaj jednak o to, że po zastosowaniu kleju z taką właściwością nie trzeba już wykonywać warstw izolacyjnych – jest to nadal niezbędne.

Klej wodoodporny to po prostu taki, który przy częstym kontakcie z wodą nie niszczeje.

Samorozpływność

Jest to parametr niepoliczalny normowo, ale i tak bardzo ważny dla okładzin podłogowych.

Klej samorozpływny będzie bowiem w stanie wypełnić całą przestrzeń pod płytką (nie będzie się pod nią zbierać woda);

będzie on także całkowitym podparciem dla płytek o bardzo dużych formatach (dzięki czemu nie będą one pękać, np. pod wpływem nacisku).

Samorozpływny klej ułatwi także poziomowanie płytek.

Oprócz opisanych powyżej parametrów, kupując klej warto zastanowić się także nad jego wydajnością.

Jednym z najistotniejszych czynników, który wpływa na zużycie kleju podczas klejenia płytek jest format okładziny.

Płytki o dość dużym formacie, ze względu na swój ciężar i większą powierzchnię klejenia zawsze będą wymagały mocowania grubszą warstwą zaprawy.

Stąd też, wydajność – na jeden m2 – kleju przeznaczonego do dużych płytek, zawsze będzie musiała być wyższa niż w przypadku płytek o mniejszym rozmiarze.

Oznacza to po prostu, że do klejenia płytek o mniejszym formacie trzeba kupić więcej kleju niż do tych małych.

Informacje o takim zapotrzebowaniu (dla konkretnego kleju) bardzo często można znaleźć na stronie internetowej wybranego producenta.

Jaki klej będzie najlepszy do poszczególnych rodzajów płytek?

Tak jak było wspomniane już na początku, płytki wykonywane są z różnych materiałów, mają więc różne parametry i potrzebują nieco innych odmian klejów.

Do zwykłych płytek ceramicznych można użyć uniwersalnego kleju cementowego.

Jeśli zaś chodzi o inne rodzaje płytek, to:

Płytki gresowe. Kłopoty z ich montażem mogą wynikać z ograniczonej nasiąkliwości – poniżej 1%. Nie jest to problem przy płytkach niewielkich, jednak gres najczęściej występuje w dużych formatach i trzeba do niego zastosować elastyczną zaprawę klejącą o podwyższonej przyczepności, co najmniej klasy C2.
Spieki kwarcowe. Do takich wielkoformatowych a cienkich płytek, często wzmocnionych od spodu plecionką z włókna szklanego, najlepiej użyć zaprawy klejącej charakteryzującej się wysoką przyczepnością. Powinna ona także posiadać zdolność do wytwarzania trwałych zespoleń z włóknem szklanym i do budowania wiązań cementowych bez dostępu powietrza. Najlepsze będą więc tutaj elastyczne kleje cementowe, odkształcalne:
- klasy C2 S1 – do mniejszych formatów,
- klasy C2 S2 (dwuskładnikowe) – do największych formatów płytek.
Płytki szklane i mozaika. Są to materiały całkowicie nienasiąkliwe, gładkie i bardzo delikatne. Dlatego użyta do nich zaprawa musi mieć bardzo wysoką przyczepność, bo cała moc klejenia opiera się tutaj na sile przylegania (adhezji). Sprawdzą się tu elastyczne, dwuskładnikowe cementowe zaprawy klejące klasy C2 S2.
Kamień naturalny. Użyty klej zależeć będzie przede wszystkim od wrażliwości kamienia (i wykonanej z niego okładziny) na wilgoć:
- Kamień bardzo wrażliwy na wilgoć – są to porfiry oraz niektóre marmury. Ich mocowanie powinno się odbywać przy użyciu niezawierających wody klejów reaktywnych z żywic syntetycznych – klasy R2.
- Kamień wrażliwy na działanie wilgoci (w dłuższym okresie czasu) – to np. większość marmurów. Do nich najlepiej wykorzystywać kleje szybkowiążące, klasy C2F.
- Kamień mało wrażliwy na wilgoć – jest to większość granitów. Do ich mocowania użyć można zwykłej zaprawy klejącej.

Klej do płytek na ogrzewanie podłogowe

Przypadkiem o którym warto tutaj wspomnieć, jest też sytuacja klejenia płytek pod którymi znajduje się ogrzewanie podłogowe.

Takie podłoże pod wpływem zmiennych temperatur będzie ulegać odkształceniom i naprężeniom termicznym, wynikającym z różnej rozszerzalności liniowej związanych ze sobą materiałów.

Dlatego trzeba zastosować tutaj klej o podwyższonych parametrach elastyczności.

Podłogę z ogrzewaniem podłogowym najczęściej pokrywa się materiałami o wysokiej przewodności cieplnej.

Jest to terakota, gres, czasem też naturalny kamień.

Taka powierzchnia ulega zmiennym czynnikom termicznym w czasie każdej doby.

Po uruchomieniu ogrzewania kumuluje ciepło, które promieniuje do otoczenia, a po przykręceniu ogrzewania – stygnie.

W związku z tym do przyklejania takich płytek zawsze należy używać zapraw odkształcalnych, które zapobiegną ewentualnym uszkodzeniom i pęknięciom – nawet przy gwałtownych zmianach temperatur.

Tak więc, do wykonywania okładzin na podłogach ogrzewanych warto stosować kleje płynnowarstwowe, umożliwiające bezpustkowe wyklejanie okładzin ceramicznych.

W sklepie najlepiej wybrać wysoko elastyczną zaprawę klasy C2S2.

Zastosowanie zwykłej zaprawy odkształcalnej – S1, mogłoby nie zabezpieczyć odpowiednio powierzchni przed pękaniem.

Ile kosztuje klej do płytek?

Wybierając zaprawę w sklepie, jej jakość najłatwiej będzie poznać po cenie.

Worek cementowej zaprawy klejącej (często o wadze 25 kg) może kosztować od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.

Spotkać można także kleje do płytek za kilka złotych, jednak są one raczej bardzo niskiej jakości i lepiej zdecydować się na inne produkty.

Cena bardzo często zależna jest od ilości zawartej w kleju żywicy:

im jej więcej w suchej mieszance, tym klej będzie droższy – ale i lepszy.

Udział żywicy w składzie przekłada się bezpośrednio na parametry i rodzaj zastosowań kleju.

Warto zdawać sobie z tego sprawę, ponieważ w wielu przypadkach wcale nie będzie potrzebne użycie drogiego kleju, by potem móc długo i bez problemu użytkować przyklejoną okładzinę.

Przykładowe ceny często używanych produktów przedstawiają się następująco:

Uniwersalny klej do płytek (glazury i terakoty) C1T, do stosowania na zewnątrz i wewnątrz budynku kosztuje ok. 20 zł (za 25 kg).
Klej elastyczny do marmuru C2E, także na ogrzewanie podłogowe: ok. 55 zł za 25 kg.
Klej odkształcalny typu C2TE S1, do marmuru, kamienia naturalnego i glazury (także na tarasy): ok. 60 zł za 25 kg.
Szybkowiążący klej odkształcalny typu C2FTE S1 z wysoką przyczepnością: do glazury, marmuru w pomieszczeniach narażonych na dużą wilgoć. Kosztuje ok. 60 zł – za 25 kg.

Klejenie płytek krok po kroku

Aby płytki zostały przyklejone jak najlepiej, najpierw całą powierzchnię trzeba dokładnie wyczyścić (z zabrudzeń i resztek poprzedniej okładziny). Podłoże musi być czyste, suche i równe. Do osiągnięcia tego ostatniego wymogu posłużyć może wykorzystanie samopoziomującej masy szpachlowej.
Po przygotowaniu podłoża i zaplanowaniu sposobu ułożenia płytek, warto ułożyć je “na sucho” – by sprawdzić czy cały układ jest dobrze rozplanowany i czy posiada się odpowiednią ilość materiału.
Kiedy tak jest, można zacząć rozrabiać wodą zaprawę klejową. Robi się to przy użyciu wiertarki i zamocowanego do niej mieszadła.
Po upływie czasu dojrzewania, pierwszą część kleju można nakładać kielnią na podłoże. Trzeba to zrobić jak najbardziej równomiernie, na grubość od 5 do 10 mm.
Po nałożonej warstwie trzeba później przeciągnąć pacą zębatą. Uzębienie takiej pacy zależne jest wielkości płytek (a dokładniej od długości ich boku):
- przy dłuższym niż 100 mm: uzębienie pacy – 6 mm,
- przy boku od 100 do 200 mm: 8 mm
- przy boku od 200 do 300 mm: 10 mm
- przy dłuższym niż 300 mm: 12 mm.
Trzeba pamiętać, że w czasie pracy klej należy nakładać na podłoże takiej ilości, którą będzie się w stanie zużyć do momentu jego wiązania. Szacunkowo jest to najczęściej około 1-1,5 m2.
Układane płytki trzeba delikatnie wciskać w zaprawę, jednocześnie lekko je obracając. Każą z płytek należy ostrożnie dobić młotkiem gumowym – by nie osiadła na posadzce.
W trakcie pracy dobrze jest wyrywkowo sprawdzać, czy na spodzie płytek nie znajduje się zbyt wiele zaprawy – w tym celu trzeba lekko podważyć płytkę. Klej powinien pokrywać ok. 80% jej dolnej powierzchni (tylko w przypadku kamienia ma być to 100%). Co ważne – kiedy zaprawa klejowa została naniesiona również na płytkę, to rowki w zaprawie muszą przebiegać poprzecznie do rowków na warstwie zaprawy na podłożu.
Między układanymi płytkami trzeba zostawiać spoinę (o szerokości min. 2 mm). Do jej tworzenia posłużą krzyżyki dystansowe (w odpowiednim rozmiarze). Takie szczeliny trzeba utworzyć także przy ścianach.
Po ułożeniu wszystkich płytek wypełnia się je zaprawą do fug.
Czyste wykończenie powierzchni stanowić mogą listwy narożnikowe albo wykończeniowe.

Po wybraniu odpowiedniego rodzaju kleju, tak ułożone płytki nie powinny ulegać żadnym uszkodzeniom, służąc w niezmienionym stanie przez wiele lat.