Drewniane pokrycie dachu ma w sobie nieodparty urok, który przywodzi na myśl budownictwo z minionych epok. Najstarszy zachowany gont drewniany w Polsce datowany jest na połowę XV wieku, jednakże czy oprócz imponującej przeszłości, materiał ten posiada również przyszłość we współczesnym budownictwie? Czym charakteryzują się współczesne gonty drewniane, jaka jest ich żywotność oraz cena? Poniższy artykuł odpowie na te pytania oraz pomoże zdecydować, czy gonty drewniane na dachu to rozwiązanie dla Ciebie.
Czym jest gont drewniany i jak się go wytwarza?
Gont drewniany – znany również pod regionalnymi określeniami jako szkudły, szyndzioł lub szyndel – jest naturalnym materiałem, który wykorzystywany jest do krycia dachów. Zgodnie z nazwą do wytwarzania gontów drewnianych służy drewno, zazwyczaj jodłowe, świerkowe, dębowe, modrzewiowe, olchowe, grabowe lub topolowe – poszczególne atrybuty gatunków zostaną opisane poniżej. Do produkcji gontów wykorzystywane są dwie główne metody: łupanie oraz cięcie.
Gonty drewniane łupane
Łupanie – nazywane także szczypaniem – jest najstarszym sposobem wytwarzania tego typu pokrycia dachowego. Początkowo gonty drewniane produkowano z użyciem topora, klina, noża lub innego narzędzia o odpowiednim przekroju ostrza, ale z czasem powstały bardziej wyspecjalizowane narzędzia do rozszczepiania drewna. Pomimo wykorzystania różnych środków zasada łupania gontów pozostała niezmienna – ostrze wbija się w wyrzynek i odrywa cienki płat drewna zgodnie z warstwowym przebiegiem włókien drewna. Łupane gonty drewniane powstają z pozbawionych sęków fragmenty pnia, które znajdują się między okółkami gałęzi. Dzięki temu gonty łupane nie mają otworów i zniekształceń, które uniemożliwiłyby dopasowanie ich podczas układania na dachu.
Łupanie gontów można podzielić na dwa rodzaje – szczypanie promieniowe i łupanie po cięciwie.
- Szczypanie promieniowe odbywa się poprzez rozłupywanie wyrzynków, które zostały wcześniej podzielone na ćwiartki, a kierunek pracy wyznacza promień drewna. Metoda ta pozwala stworzyć mniejsze gonty łupane o zbliżonych do siebie rozmiarach, która są mniej podatne na wypaczenie oraz pękanie.
- Alternatywą dla tego procesu jest łupanie po cięciwie. W tym przypadku drewno jest rozszczepiane – zgodnie z nazwą – wzdłuż cięciwy obrabianego wyrzynka, dzięki czemu powstają deszczułki o zróżnicowanej szerokości. Tego typu gont łupany może być znacznie szerszy niż gonty drewniane szczypane promieniowo, ale ma mniejszą odporność na pękanie.
W obydwu przypadkach należy pamiętać, że uzyskane gonty drewniane nie będą miały idealnie równiej powierzchni. Drewno rozszczepiane jest zgodnie z warstwowym przebiegiem włókien drewna, co prowadzi do powstawania lekko pofalowanej faktury, co jednak znacznie lepiej zabezpiecza gonty drewniane przed działaniem czynników atmosferycznych. W przypadku łupania praktycznie niemożliwe jest osiągnięcie powtarzalności, dlatego powstałe gonty drewniane są później wyrównywane za pomocą struga oraz innych narzędzi. Konieczność nanoszenia poprawek sprawia, że wytwarzanie deszczułek jest czasochłonne, a co za tym idzie droższe od alternatywnej metody, czyli wykorzystania piły.
Gonty drewniane cięte
Cięcie drewna umożliwia stworzenie deseczek o jednolitej długości, grubości oraz szerokości – oczywiście w zależności od wyrzynka. Piła pozwala na obróbkę drewna pod dowolnym kątem, nawet w poprzek lub po przekątnej w stosunku do włókna drewna. Wpływa to na wytrzymałość, jaką charakteryzuje się gont drewniany cięty. Z tego powodu cięcie jest metodą znacznie szybszą oraz dokładniejszą od szczypania, ale gonty drewniane cięte gorzej znoszą warunki atmosferyczne i muszą być starannie impregnowane.
Jak produkuje się gonty drewniane można zobaczyć na poniższym filmie:
Gont drewniany – zalety i wady
Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że w porównaniu do taniej blachodachówki drewniane pokrycie dachu gontem nie będzie stanowiło konkurencji. Jednakże gonty drewniane – niezależnie od gatunku drewna – posiadają kilka uniwersalnych zalet, które czynią je interesującym wyborem.
Gont drewniany zalety
Pierwszą z zalet jest niska waga gontu drewnianego. Oznacza to, że dom który pokrywają gonty drewniane może mieć lżejszą konstrukcję, co nie tylko zmniejsza koszty materiału, ale również daje większą swobodę podczas projektowania domu.
Gont drewniany na dachu domu to również doskonała osłona przed deszczem, gradem oraz innymi warunkami atmosferycznymi. Przy odpowiedniej konserwacji wysokiej jakości gonty drewniane są w stanie służyć do 50 lat. Jest to o kilkanaście lat mniej niż w przypadku blachodachówki, ale z trzeba nadmienić, że wykorzystanie ekologicznego materiału tworzy wewnątrz domu niezapomnianą atmosferę.
Należy również wspomnieć o wysokich walorach estetycznych gontu drewnianego. Gont drewniany nadaje budynkowi unikalnego wyglądu, który można dodatkowo podkreślić nietypowym ułożeniem deszczułek.
Gont drewniany wady
Oprócz niższej żywotności w stosunku do blachodachówki lub ceramicznej dachówki – która pod względem wytrzymałości pozostawia inne pokrycia dachowe daleko w tyle – gonty drewniane wymagają regularnych zabiegów konserwacyjnych. Dotyczy to w szczególności gatunków drzew pozbawionych żywic oraz naturalnych substancji ochronnych.
Do mankamentów gontu drewnianego należy również zaliczyć cenę, która uzależniona jest nie tylko od rodzaju materiału, ale również od kąta nachylenia dachu – aby zapewnić wodoszczelność w przypadku niewielkich spadków, należy położyć na pokrycie dachu więcej niż jedną warstwę desek. Mniejsze nachylenie spowalnia także wysychanie, co tworzy warunki sprzyjające rozwojowi grzybów oraz procesom gnilnym. Z tego powodu w przypadku niektórych dachów konieczne jest dodatkowe zabezpieczenie drewna, co pociąga za sobą wydatki na impregnaty.
Za dodatkową wadę gontów drewnianych można uznać też stosunkowo długi czas kładzenia. W przeciwieństwie do blachodachówek modułowych gonty drewniane należy zamontować i dopasować osobno, przez co układanie gontu drewnianego może zająć do dwóch tygodni – zależy to jednak od doświadczenia wynajętej ekipy budowlanej.
Rodzaje gontów drewnianych
Kluczową cechą w przypadku gontu drewnianego jest materiał, z którego zostały wykonane deseczki. Tradycyjnie na gonty drewniane wykorzystywano miejscowe rodzaje drzew, lecz obecnie można pozwolić sobie na wybór praktycznie dowolnego gatunku drewna z kraju lub zza granicy. Do wytwarzania gontów drewnianych służą następujące gatunki:
| Modrzew | Modrzew wyróżnia się spośród innych gatunków iglastych poprzez fakt, iż przed zimą zrzuca igliwie. Jednakże to właśnie drewno modrzewiowe należy do jednych z najbardziej wytrzymałych surowców, które służą do wyrobu gontów drewnianych. Ze względu na wysoką zawartość żywicy gonty drewniane z tego drzewa są szczególnie odporne na warunki atmosferyczne, a także wyjątkowo elastyczne, co zmniejsza ryzyko pęknięcie deski. Dodatkową zaletą modrzewia jest wspaniały wygląd, gdyż drewno posiada głęboką barwę brązu przechodzącego w czerwień, którą podkreśla równomierny rozkład słojów. Przesycone naturalnymi środkami ochronnymi gonty drewniane bardzo dobrze znoszą działanie wilgoci oraz słońca, co czyni z nich wybór na lata, nawet jeżeli nie są impregnowane. |
| Świerk | Ten popularny w Polsce gatunek drewna daje jasne, blade drewno, które wyjątkowo gładko łupie się na deski. Prosty, smukły pień sprawia, że świerki są wyjątkowo popularnym wyborem, jeżeli chodzi o materiał do wyrobu gontu drewnianego. Dużą zaletą tego drewna do wyrobu gontów jest również niska waga, jednakże świerczyna nie posiada naturalnych substancji ochronnych, przez co gonty świerkowe należy dodatkowo zabezpieczyć przed czynnikami atmosferycznymi. |
| Jodła | Trzeci z niezwykle cenionych gatunków drzewa iglastego na gonty drewniane oferuje trwałość niewiele ustępującą modrzewiowi. Ze względu na dużą zawartość żywicy drewno doskonale radzi sobie z czynniki atmosferycznymi, co czyni je doskonałym wyborem podczas kładzenia dachu. Jodła daje materiał nieco ciemniejszy od świerka, ale znacznie jaśniejszy od drewna modrzewiowego – chociaż możemy natrafić na odmiany na gonty drewniane w barwie ciemniejszego brązu. |
| Cedr | To nieco bardziej egzotyczny wybór podczas produkcji gontów drewnianych. Oko przykuwa głęboka karmelowa barwa, przechodząca w przypadku niektórych odmian drzewa w czerwień – thuja plicata. Nawet “bledsze” gatunki cedru po zaimpregnowaniu nabiorą przyjemnego, ciepłego koloru. Dzięki wysokiej zawartości olejków drewno to nie tylko znakomicie znosi deszcz i słońce, ale również jest odporne na działanie zgnilizny i rozwój grzybów. |
| Dąb | Ten gatunek cieszy się przysłowiową wręcz wytrzymałością i podobnie jest w przypadku gontu drewnianego z dębiny. Ze względu na pierścień jasnego bielu do produkcji pokrycia dachowego wykorzystuje się tylko wewnętrzne części pnia – twardziel oraz rdzeń. Dąb stanowi jeden z najlepszych wyborów podczas wyrobu desek na gont drewniany, co wiąże się z wysoką zawartością garbników, które zapewniają długowieczność. Dąb posiada stosunkowe jasne drewno, które ciemnieje, jeżeli zostanie wystawione na działanie promieni słonecznych. |
| Grab | Ten wyjątkowo twardy rodzaj drewna na ogół obrabiany jest z pomocą piły. Z jednej strony sprawia to, że drewno traci nieco ze swojej naturalnej struktury, choć jednocześnie otrzymujemy najlepszy dowód na wytrzymałość grabu. Warto jednak mieć na uwadze, że chociaż ten gatunek drzewa nadaje się do wyrobu gontów jest pozbawiony naturalnych substancji ochronnych, przez co wymaga dodatkowej ochrony przed grzybami. Oprócz wysokiej trwałości grab oferuje również niezwykły kolor surowca – drewno jest żółte i przechodzi w ciemniejszy, brunatny odcień. |
| Sosna, olcha, topola | Gatunki te łączy stosunkowo niska, jak na drzewa twardość, są mniej trwałe i odporne na warunki atmosferyczne; ich drewno klasyfikowane jest jako miękkie według skali Brinella. Nie znaczy to, że nie nadają się do wyrobu gontów drewnianych. Niska waga, spora łupliwość i elastyczność czyni z nich stosunkowo tani oraz lekki materiał. Miękkości nie należy mylić z wytrzymałością – zwłaszcza w przypadku olchy – gdyż wszystkie trzy gatunki drzew zapewniają znakomitą ochronę dachu. Ich wspólną wadą jest konieczność regularnej konserwacji, aby nie dopuścić do rozwoju grzybów. W kwestii barwy topola i sosna charakteryzują się jasnym drewnem, natomiast olcha cechuje się głębszym, czerwonawym odcieniem. |
Na jakie dachy nadaje się gont drewniany?
Wbrew pozorom pokrycie dachu drewnem sprawdzi się nie tylko w przypadku tradycyjnego budownictwa, ale również w nowoczesnej architekturze. Wysokiej jakości gont drewniany prezentuje się doskonale w modernistycznych oraz industrialnych domach – gonty drewniane w naturalny sposób komponują się ze stalą, łącząc chłodne barwy metalu oraz cieplejsze odcienie drewna. Naturalne pokrycie dachu wspaniale wygląda zwłaszcza w połączeniu z lukarnami dachowymi, które w przypadku gontu łagodnie “wyrastają” spod deszczułek. Jeżeli zależy nam na elastycznym materiale, który można dopasować w naturalny sposób do złożonej bryły dachu, gonty drewniane stanowią najlepszy wybór. Warto też nadmienić, że wysokiej jakości gonty drewniane mogą służyć nie tylko jako pokrycie dachu, ale także pełnić funkcję elementu wykończenia elewacji domu. Domy wykończone gontem drewnianym mają niepowtarzalny, estetyczny wygląd.
O ile styl projektu nie stanowi dużej przeszkody dla gontu drewnianego, szczególną uwagę należy zwrócić na kąt nachylenia dachu. Decyduje on o tym, ile warstw desek będzie potrzebnych do stworzenia szczelnego i odpornego na wilgoć pokrycia. Jeżeli kąt nachylenia wynosi między 71 a 90 stopni, należy zdecydować się na wysokiej jakości gont drewniany dwuwarstwowy. Duży spadek dachu powoduje, że woda szybko spływa po drewnie i nie ma wiele czasu na penetrację deszczułek. Z kolei przy mniejszym spadku i mniejszym kącie nachylenia, które sięga granicy 22 stopni, należy wykorzystać trójwarstwowe ułożenie gontów drewnianych. Jeżeli projekt zakłada wybudowanie dachu o jeszcze mniejszym spadku między 14 a 18 stopniami, musimy przygotować się na wydatek związany z odprowadzającą wodę podsufitką, a także zapewnić bardzo dobrą wentylację gontu drewnianego.
W przypadku dachów o niewielkim spadku zachodzi ryzyko gromadzenia wilgoci i powstawania ognisk zgnilizny. Gonty drewniane na dachy o małym spadku powinny zostać zaimpregnowane. Należy też mieć na uwadze, aby gontu nie kłaść bezpośrednio na papie, która w dużym stopniu utrudni swobodną cyrkulację powietrza oraz spowolni proces wysychania. Jeżeli planujemy wykorzystanie gontu drewnianego na dachu o małym spadku powinny zostać zastosowane szczególnie odporne długie gonty drewniane z wytrzymałych gatunków drewna, które posiadają wysoką zawartość żywic oraz naturalnych substancji ochronnych, dzięki czemu poprawimy żywotność pokrycia.
Parametry, style i rodzaje gontów drewnianych
Oprócz szerokiego wyboru w kwestii materiału, gonty drewniane różnią się znacząco pod względem kształtu oraz wymiarów. Gonty drewniane zazwyczaj posiadają długość od 15 do 40 centymetrów, natomiast ich szerokość waha się od 6 do 35 centymetrów. Ozdobne gonty drewniane są nieco mniejsze – na ogół mają od 12 do 40 centymetrów długości. Grubość deseczki od strony wpustu wynosi od 7 do 15 milimetrów w przypadku gontów drewnianych o długości od 25 do 40 centymetrów. W przypadku mniejszych egzemplarzy grubość wynosi od 6 do 10 milimetrów. Z kolei cieńsza strona deski zwykle zamyka się w przedziale od 3 do 8 milimetrów dla desek o długości od 25 do 40 centymetrów. Grubość mniejszych deszczułek to zazwyczaj 2 lub 3 milimetry. Jeżeli poszukujemy większego gontu drewnianego, na rynku znajdują się firmy, wytwarzające elementy o długości sięgającej nawet 80 centymetrów.
Gont drewniany zazwyczaj posiada kształt prostokąta, ale możemy znaleźć bardziej finezyjnie wykończone egzemplarze. Najpopularniejsze rodzaje gontów drewnianych to rybia łuska – albo karpiówka – czyli deszczułki zaokrąglone u dołu, przez co dach nabiera charakterystycznego wyglądu. Producenci mogą dostarczyć również ściętych albo wydłużonych desek o romboidalnym zakończeniu. Jeżeli firma oferuje personalizację zamówienia, klient może otrzymać bardziej złożone wykroje pokrycia dachowego, które tworzą wzór dwu- albo nawet trzyelementowy. Alternatywą dla złożonego, symetrycznego ułożenia gontu drewnianego może być wykorzystanie desek różnej wielkości, dzięki czemu uzyskamy nieregularną kompozycję, pasującą jak ulał do nowoczesnych projektów.
Gont drewniany cena
Jak można się zorientować, gont gontowi nierówny – zarówno pod względem wykorzystanego materiału, kształtu, stylu, jak i ilości wykorzystanych warstw. Ile kosztuje wysokiej jakości gont drewniany? Podczas obliczania ceny należy wziąć pod uwagę powyższe kwestie, a także projekt dachu, odległość między rzędami desek oraz wielkość samych deszczułek. Pomimo dużej ilości zmiennych podczas sprzedaży gontów drewnianych zwykle podawana jest cena za 60 sztuk, co odpowiada ilości materiału potrzebnego do pokrycia metra kwadratowego dwiema warstwami drewna.
Zazwyczaj najtańszym wyborem spośród drzew jest topola osika, której cena za m2 wynosi około 75 złotych. Świerczyna, drewno wyższej klasy, to już wydatek rzędu 80-90 złotych za m2, jeżeli natomiast chcemy sięgnąć po modrzew, musimy być gotowi na koszt przynajmniej 100 złotych za m2. Jest to cena w dużej mierze przybliżona, gdyż ze względu na rodzaj materiału, wyrób gontu drewnianego jest dostosowany do konkretnych wymagań klienta. Jeżeli chcemy z większą dokładnością określić ilość potrzebnych desek, musimy wziąć pod uwagę ich długość oraz odstęp między rzędami.
W przypadku deszczułek o długości 120 milimetrów i odległości między rzędami wynoszącej 50 milimetrów do pokrycia jednego metra potrzeba 20 gontów metodą dwuwarstwową. W przypadku większych desek zależność ta wygląda następująco:
| 150 mm długości i 65 mm odstępu | 16 gontów |
| 200 mm długości i 90 mm odstępu | 12 gontów |
| 250 mm długości i 115 mm odstępu | 9 gontów |
| 300 mm długości i 135 mm odstępu | 8 gontów |
| 400 mm długości i 180 mm odstępu | 6 gontów |
| 450 mm długości i 200 mm odstępu | 5 gontów |
| 500 mm długości i 240 mm odstępu | 5 gontów |
| 600 mm długości i 280 mm odstępu | 4 gonty |
| 700 mm długości i 330 mm odstępu | 3 gonty |
| 800 mm długości i 375 mm odstępu | 4 gonty |
W przypadku układania gontu trójwarstwowego ilość potrzebnego materiału jest zauważalnie wyższa. Związane jest to ze zmniejszoną odległością pomiędzy rzędami, co jest niezbędne, aby zapewnić wodoszczelność pokrycia w przypadku dachów o mniejszym kącie nachylenia. Zależność przedstawia się następująco:
| 120 mm długości i 35 mm odstępu | 29 gontów |
| 150 mm długości i 45 mm odstępu | 23 gonty |
| 200 mm długości i 60 mm odstępu | 17 gontów |
| 250 mm długość i 75 mm odstępu | 14 gontów |
| 300 mm długości i 95 mm odstępu | 12 gontów |
| 400 mm długości i 120 mm odstępu | 8 gontów |
| 450 mm długości i 140 mm odstępu | 8 gontów |
| 500 mm długości i 160 mm odstępu | 7 gontów |
| 600 mm długości i 180 mm odstępu | 6 gontów |
| 700 mm długości i 220 mm odstępu | 5 gontów |
| 800 mm długości i 250 mm odstępu | 4 gonty |
Powyższy szacunek określa ilość potrzebnych deszczułek z pewnym naddatkiem, co powinno zapobiec zamówieniu zbyt małej ilości materiału. Dodatkowo należy mieć na uwadze, że podane liczby dotyczą układania gontu drewnianego na odcinku jednego metra, a nie na powierzchni jednego metra kwadratowego. Nie jest to formuła, która sprawdzi się w przypadku każdego domu ze względu na obecność okien dachowych, lukarn czy też bryły dachu – dachy dwuspadowe należą do najprostszych w realizacji; im większa ilość płaszczyzn oraz przełamań, tym bardziej kosztowny i wymagający staje się montaż.
Z powyższego zestawienia wynika, że cena gontu jest zauważalnie wyższa od konkurencyjnych rozwiązań. Ceny dachówek zaczynają się od około 40 złotych za metr kwadratowy, natomiast za arkusz blachodachówki modułowej przyjdzie nam zapłacić od 30 złotych wzwyż. Ze względu na specyficzną naturę gontu również montaż wiąże się z większymi wydatkami w porównaniu do pozostałych rozwiązań. Podczas gdy koszt układania dachówki i blachodachówki zawiera się w przedziale od około 50 do 80 złotych za metr kwadratowy, za pokrycie dachu gontem tej samej powierzchni zapłacimy od 60 do 120 złotych. Rozbieżności w cenie związane są przede wszystkim z wielkością desek oraz ilością stosowanych warstw. Wszystkie prostokątne deszczułki muszą być ręcznie dopasowane, przez co proces kładzenia gontu wymaga dużych nakładów czasu i pracy.
Montaż gontów drewnianych krok po kroku
Ze względu na niską wagę gontu konstrukcja dachu nie musi być tak masywna, jak w przypadku ceramicznych dachówek. Dzięki temu można zastosować bardziej oszczędne deskowanie, co poprawia również wentylację pokrycia dachowego. Grubość podkładu w tym wypadku powinna być podyktowana względami praktycznymi – deski muszą być na tyle grube, aby gwoździe wbiły się na głębokość przynajmniej 20 milimetrów.
W przypadku poddasza użytkowego montaż gontów wygląda nieco inaczej. Gęstsze deskowanie oraz warstwa papy są niezbędne, aby zapewnić odpowiednią ochronę wnętrza przed warunkami atmosferycznymi. Ocieplenie z wełny mineralnej powinno zostać umieszczone pod deskowaniem z zachowaniem odstępu 2-3 centymetrów, co umożliwi swobodny przepływ powietrza. Jako że nie powinno się przybijać gontu bezpośrednio do papy, niezbędne jest wykorzystanie łat i kontrłat, aby stworzyć konstrukcję dachu, na której zostaną zawieszone prostokątne deszczułki. Wymiary łat powinny wynosić przynajmniej 25 milimetrów w przypadku dachu nachylonego pod kątem od 40 do 90 stopni i krytego gontem łupanym. Nieco większej gr. belek (30 milimetrów) wymagają gonty cięte, natomiast w przypadku dachów o mniejszym skosie konieczne jest zachowanie większej przestrzeni wentylacyjnej.
Rozstaw łat nośnych pod gonty drewniane powinien być taki sam, jak wybrane odstępy pomiędzy rzędami gontów – pomoże to w równym ułożeniu desek. Podczas nabijania deszczułek na łaty przytwierdzone bezpośrednio do krokwi należy używać gwoździ, które są przynajmniej 2-3 razy dłuższe od grubości łaty. Zapewni to stabilne osadzenie gontu. Niektórzy dekarze sugerują wykorzystanie niewielkich arkuszy papy jako dodatkowej warstwy wodoszczelnej pod gontami drewnianymi, ale trzeba pamiętać, aby nie odciąć całkowicie dopływu powietrza. W przeciwnym razie woda mogłaby przyczynić się do rozwoju procesów gnilnych.
Gont należy układać rzędami, od dolnej krawędzi dachu ku szczytowi, umieszczając cieńszą krawędź w wyrzeźbionym rowku (wpuście) poprzedniej deseczki. Deszczułkę następnie dobija się uderzeniem obucha, aby lepiej pasowała, po czym należy ją przybić dwoma gwoździami lub zszywkami. Podczas pracy należy uważać, aby nie wbić gwoździa zbyt głęboko, gdyż uszkodziłoby to gonty drewniane i włókna drewna. Co więcej, zbyt duża siła uderzenia może doprowadzić do pęknięcia deszczułki lub obluzowania gontu. Gwoździe – w zależności od wielkości konkretnej deseczki – nie powinny znajdować się dalej, niż 15-50 milimetrów od krawędzi. Ważne jest, aby każda kolejna warstwa gontów zakrywała gwoździe mocujące poprzedni rząd. Pozwoli to zabezpieczyć dach przed przenikaniem wilgoci.
Podczas pracy można wykorzystywać gwoździe z tępymi główkami, karbowane oraz spiralne pod warunkiem, że są ocynkowane lub wykonane ze stali nierdzewnej. Jeżeli pracujemy z gontem wykonanym z cedru, dębu lub deskami zaimpregnowanymi preparatami solnymi należy skorzystać z karbowanych gwoździ ze szlachetnej stali nierdzewnej. Jeżeli wykorzystujemy zszywki, muszą być one wykonane ze stali nierdzewnej o średnicy przynajmniej 1,5 milimetra oraz z grzbietem szerokim na 10-12 milimetrów. Łącznik powinien być na tyle długi, aby wejść w konstrukcję nośną na około 25 milimetrów.
Długość gwoździ należy dopasować do rozmiaru układanych deszczułek, ich rodzaju oraz ilości warstw:
- Gonty drewniane o długości do 150 milimetrów wymagają gwoździ o długości 30 milimetrów niezależnie od okoliczności;
- Gonty drewniane o długości do 300 milimetrów wymagają gwoździ o długości 30 milimetrów, chyba, że zbijamy gonty drewniane łupane o trzech warstwach – wtedy należy zaopatrzyć się w 40-milimetrowe gwoździe;
- Drewniany gont łupany o długości do 450 milimetrów wymaga 40-milimetrowych gwoździ w przypadku dwóch warstw oraz 50-milimetrowych podczas układania trzech warstw. W przypadku gontu ciętego do układania dwóch warstw wykorzystujemy gwoździe 30-milimetrowe, natomiast trzy warstwy zbijamy przynajmniej 40-milimetrowymi sztukami.
- Łupane gonty drewniane o długości przekraczającej 450 milimetrów należy zbijać 50-milimetrowymi gwoździami w przypadku dwóch warstw drewna, gont łupany w przypadku trzech 60-milimetrowymi. Jeżeli mamy do czynienia z gontem ciętym, długość gwoździ wynosi 40 milimetrów przy kładzeniu podwójnej warstwy gontu ciętego i 50 podczas pracy z potrójną warstwą gontu ciętego.
Istotną kwestią, na którą trzeba zwrócić uwagę podczas układania gontu drewnianego, jest kontakt drewna z innymi materiałami:
- Stal nierdzewna – z której wykonane są gwoździe oraz zszywki – cechuje się dobrą tolerancją wobec wszystkich gatunków drewna, przez co stanowi najlepszy i najbardziej wszechstronny wybór podczas układania gontu, jednakże gonty drewniane mogą wchodzić w kontakt z innymi elementami konstrukcyjnymi, ozdobami lub mocowaniami.
- Miedź – wykazuje dobrą tolerancję tylko wobec drewna bukowego, natomiast w kontakcie z innymi gatunkami drzew może dochodzić do przebarwień oraz powstawania korozji na powierzchni metalu. Z tego powodu gont, który będzie się stykać z miedzią, musi zostać zabezpieczony odpowiednimi impregnatami lub oddzielony dodatkową izolacją.
- Aluminium – dobrze znosi kontakt z modrzewiem oraz bukiem, natomiast w przypadku pozostałych drzew należy zastosować odpowiednie środku zabezpieczające.
- Cynk – posiada podobne właściwości co miedź, dlatego znosi bez szwanku kontakt jedynie z buczyną.
- Ołów – wykazuje się znacznie szerszą tolerancją i może wchodzić w kontakt z bukiem, modrzewiem i świerkiem.
- Blachy ocynkowane i malowane – nie powinny stykać się z niezabezpieczonym drewnem niezależnie od gatunku.
Konserwacja pokrycia dachu z gontu drewnianego
Gont dachowy, jak każdy rodzaj pokrycia dachowego, jest narażony na ekstremalne warunki, takie jak mróz, palące słońce, ulewy oraz wiatr. Chociaż niektóre rodzaje drewna nie potrzebują impregnacji ze względu na wysoką zawartość naturalnych substancji ochronnych, inne gatunki są pozbawione tego atutu – również wysokiej jakości gont drewniany cięty ma mniejszą wytrzymałość niż gonty łupane. Oprócz czynników atmosferycznych dach musi być chroniony przed procesami gnilnymi, grzybami oraz owadami, które mogą pożywiać się na drewnie.
Impregnacja gontów drewnianych
Impregnacja drewna pomaga również zachować deskom unikalny urok, co przemawia za regularną konserwacją gontu, niezależnie od materiału, z którego został wykonany. Niezabezpieczane drewno wysokiej jakości, chociaż nie traci zbyt szybko właściwości ochronnych, przybiera szary, niezbyt estetyczny wygląd. Jest to naturalny proces, powiązany z długotrwałym wystawieniem na promienie słoneczne oraz wielokrotnie powtarzanym cyklem namaczania i wysychania. Z tego powodu stare, drewniane budynki przybierają charakterystyczny szary “skamieniały” wygląd. Jeżeli zależy nam na utrzymaniu żywego koloru drewna, musimy zadbać o ochronę drewna.
Podczas wyboru środka ochronnego najlepiej wybrać impregnat, który zapewni kompleksowe działanie. Oszczędzi nam to nie tylko potrzeby zakupu dwóch lub trzech rodzajów specyfiku, ale również czasu potrzebnego na zabezpieczenie dachu. Podczas zakupów należy się upewnić, że impregnat:
- zapewnia ochronę drewna przed ogniem;
- sprawia, że drewno zyskuje odporność ogniową na poziomie NRO i kategorię materiału niezapalnego;
- zabezpiecza gont przed owadami drewnożernymi, a także zwalcza insekty, które są już obecne w deskach;
- przeciwdziała biokorozji;
- chroni przed grzybami, pleśnią oraz czynnikami atmosferycznymi.
Impregnację można przeprowadzić jeszcze przed ułożeniem gontu drewnianego, dzięki czemu zyskujemy pewność, że drewno będzie chronione już od pierwszego dnia. Późniejsze prace konserwacyjne warto prowadzić co kilka lat lub gdy widzimy, że na powierzchni gontu widać przebarwienia lub uporczywe zabrudzenia. Podobnie jak w przypadku innych powierzchni, przed ponowną impregnacją należy oczyścić drewno ze wszelkich zanieczyszczeń oraz narośli. Czyszczenie oraz zabezpieczenie dachu można przeprowadzić samodzielnie, jednakże wymaga to nie tylko odpowiednich narzędzi, ale również sprawności. Przeprowadzanie prac na wysokości może być niebezpieczne, dlatego w razie wątpliwości najlepiej jest zatrudnić fachowców.
Ułożenie drewnianego gontu wymaga wiele pracy oraz czasu, dlatego warto dołożyć starań, aby zabezpieczyć jego powierzchnię przed wszelkimi zagrożeniami. Uniwersalny impregnat stanowi doskonały wybór, ale niektórzy klienci chcą mieć pewność, że ich dach nie będzie wymagał kapitalnego remontu przez dziesiątki lat. W takim wypadku najlepszym rozwiązaniem będzie wykorzystanie lakieru. Chociaż nie jest to konieczny krok w zabezpieczeniu dachu, solidna powłoka zadba o to, aby słońce, deszcz, grad czy szkodniki nie uszkodziły gontu.
Wydaje mi się, że autor mógłby zaprezentować też mniej popularne, ale równie ważne opinie.
Szanowni Państwo, potrzebuję 20 m2 gontu dębowego łupanego. Czy możliwa jest współpraca
w tej materii ?
Dziękuję
Temat artykułu wydaje się być bardzo aktualny. Jakie jest wasze stanowisko w tej sprawie?