Farby do wnętrz: jakie są ich rodzaje i jak wybrać najlepszą?

Malowanie ścian i sufitów jest jedną z podstawowych prac wykończeniowych w nowym mieszkaniu lub remontowych w przypadku starszych domów i mieszkań. Farby do wnętrza domu, jakie są dostępne na rynku, umożliwiają nadanie pomieszczeniom wyjątkowych walorów estetycznych. Ich wybór jest na tyle duży, że niekiedy trudno podjąć ostateczną decyzję.

Rodzaje farb wewnętrznych

Do malowania pomieszczeń wewnętrznych stosuje się przede wszystkim produkty wodorozcieńczalne. W zależności od typu zastosowanego w nich spoiwa będą to farby ze spoiwem organicznym lub ze spoiwem mineralnym.

Owo spoiwo jest materiałem wiążącym wszystkie cząstki pozostałych składników, czyli:

• pigmentów,
• wypełniaczy,
• rozcieńczalników,
• rozpuszczalników,
• środków pomocniczych.

Farby do wnętrza domu organiczne

Farby klejowe

W zasadzie ten typ farb prawie zniknął z rynku i stosunkowo niewiele osób decyduje się na ich zakup, głównie z powodu konieczności rozrabiania proszku z wodą, co wymaga czasu. Środkiem wiążącym kiedyś był klej z kości i skór zwierząt, a obecnie z reguły polimer pochodny od celulozy. Farba klejowa nie sprawia kłopotów w użyciu i ma bardzo dobre właściwości kryjące. Wyróżnia się niezłą odpornością na wycieranie, jednocześnie łatwo ją usunąć z podłoża, co ma znaczenie przy remoncie. Nadaje się na tynki mineralne, płyty gipsowo-kartonowe, tapety papierowe oraz typu Rauhfaser, a najbardziej sprawdza się do malowania sztukaterii i powierzchni wymagających farb elastycznych. Absolutnie nie można jej stosować na zewnątrz. Na pewno stanowi ciekawą, ekologiczną alternatywę dla farb emulsyjnych, gdyż zawiera same składniki naturalne i nie ma w składzie środków konserwujących.

Farby emulsyjne, czyli dyspersyjne

W ich przypadku spoiwem są rozmaite żywice odpowiadające za właściwości użytkowe tego typu farb. Do farb emulsyjnych zalicza się:

Farby polioctanowe

Obecnie rzadko stosowane, gdyż zostały wyparte przez farby akrylowe i lateksowe. Nadają się do nałożenia na niezbyt grube warstwy z farb klejowych.

Farby akrylowe

Ich spoiwem jest żywica akrylowa. Farby do wnętrza domu akrylowe charakteryzują się dobrą elastycznością i przyczepnością do podłoża, a przede wszystkim uniwersalnością zastosowania.

Jedynie powierzchni pokrytych farbą olejną nie można pokryć akrylem, natomiast farby akrylowe świetnie kryją:

• zagruntowane tynki,
• podłoża gipsowe,
• drewno,
• tworzywa sztuczne,
• płyty kartonowo-gipsowe,
• beton.

Farba akrylowa do malowania ścian wykazuje się odpornością na ścieranie i świetnie przepuszcza parę wodną, co ma wpływ na zachowanie w pomieszczeniu właściwego mikroklimatu. Białe i kolorowe farby akrylowe sprawdzają się w każdym pomieszczeniu (można je również stosować w pokoju dziecięcym), z wyjątkiem kuchni i łazienki, gdzie mamy podwyższony poziom wilgotności powietrza. Właśnie ów brak odporności w kontakcie z wilgocią jest uważany za największą wadę farb akrylowych. Powierzchnie nimi pomalowane stają się dość podatne na rozmaite uszkodzenia. Ponadto farby akrylowe z dolnej półki cenowej mogą blaknąć i pokrywać się małymi pęcherzykami.

Farby lateksowe do wnętrz

Są tak naprawdę odmianą farb akrylowych, jednak farba lateksowa do malowania ścian zawiera większą ilość żywicy w składzie, co wpływa na tworzenie niezwykle elastycznej i dobrze kryjącej powłoki. Farby lateksowe wyróżniają się fantastyczną odpornością na wilgoć i czyszczenie, więc są idealne do kuchni i łazienek. Niektóre farby lateksowe mogą mieć w swoim składzie dodatkowe środki pleśniobójcze i hamujące rozwój grzybów. Farby lateksowe łatwo się nakłada i nawet po długim czasie nie odbarwiają się.

Wady?

Przede wszystkim wyższa cena. Nie ma też możliwości pomalowania powierzchni pokrytych farbą lateksową nową warstwą. Nie powinno się malować taką farbą, jeżeli temperatura nie przekracza 10 stopni.

Farby akrylowo-lateksowe

Łączą w sobie największe zalety jednego i drugiego typu, a więc dobrą przepuszczalność powietrza charakterystyczną dla akrylu oraz elastyczność i odporność na szorowanie, czyli cechy przynależne dla farb lateksowych.

Farby winylowe

Ich spoiwem jest polichlorek albo polioctan winylu. Stosowane są głównie w pomieszczeniach gospodarczych. Można je zmywać. Jednakowoż, ze względu na niską przepuszczalność pary znacznie utrudniają oddychanie ścianom.

Farby ceramiczne do wnętrz

To bardzo nowoczesne farby lateksowe zawierające cząsteczki ceramiczne. Technologia ceramiczna sprawia, że ściana staje się plamoodporna. Ściany nimi pomalowane nie absorbują też brudu i kurzu. Świetnie się je zmywa, a nawet szoruje. Nadają się do wszystkich pomieszczeń, także tych wilgotnych. Odporne na zmywanie farby ceramiczne nie tylko wyrównują wszelkie nierówności, ale nadają piękny połysk. Największą wadą jest oczywiście wysoka cena.

Poniżej zamieszczamy film z instrukcją malowania farbą ceramiczną

Farby do wnętrz mineralne

Mineralne farby do wnętrz to produkty wapienne lub cementowe, stosowane niezwykle rzadko, najczęściej przez amatorów budownictwa ekologicznego, ewentualnie konserwatorów zabytków.

Farby strukturalne

Należy jeszcze wspomnieć o farbach strukturalnych będących na pograniczu farb i tynków. Nakłada się je grubą warstwą przy użyciu szpachli i dopiero po przeschnięciu nadaje się odpowiedni wzór. Stosuje się wtedy wałek fakturowy, gąbkę lub szmatkę. Farby strukturalne można zmywać i przede wszystkim nie trzeba wypełniać drobnych ubytków przed ich zastosowaniem.

Przygotowanie ściany do malowania

Usuwanie starej farby lub tapety

Malowanie ścian i sufitów nie jest zbyt trudnym zadaniem i w zasadzie większość osób dobrze sobie z tym poradzi, o ile będzie pamiętać o kilku podstawowych kwestiach. Przede wszystkim powierzchnia przeznaczona do malowania musi być czysta, sucha i zwarta. Jeżeli pomieszczenie było już wcześniej malowane albo tapetowane, należy usunąć starą farbę czy tez tapetę aż do tynku lub gładzi. Łatwo to uczynić za pomocą szpachli po zwilżeniu powierzchni, jednakowoż coraz częściej wykorzystuje się niezwykle wygodne w użyciu specjalne środki do usuwania farb. Takie preparaty rozpuszczają farbę dzięki swoim biodegradowalnym składnikom. Jednocześnie środki nie drażnią, są nietoksyczne i bezwonne, więc nie stanowią zagrożenia ani dla zdrowia człowieka, ani dla środowiska.

Preparat nakłada się równomiernie na ścianę i czeka mniej więcej 45 minut, a po tym czasie delikatnie zdrapuje farbę szpachelką. Wymaga to trochę czasu i energii, ale lepiej nie ryzykować odpadnięcia nowej powłoki farby i to razem z poprzednią. Jeżeli stara farba łuszczy się bądź pęka, to musi zostać usunięta.

Usuwane ubytków i wygładzenie powierzchni ścian

W nowych pomieszczeniach należy usunąć wszelkiego typu zabrudzenia, jak kurz czy pył. W przypadku występowania jakichkolwiek uszkodzeń, dobrze uzupełnić ubytki lub wyrównać powierzchnię, ponieważ na pomalowanej ścianie nierówności zawsze są widoczne, szczególnie przy zastosowaniu emulsji satynowych. Wystarczy zastosować gładzie gipsowe przy niewielkich poprawkach bądź gipsy szpachlowe, kiedy ubytki są naprawdę duże. Ciekawym rozwiązaniem jest także użycie taśm naprawczych.

Ściany muszą być zupełnie suche, aby zacząć malowanie. Tynki gipsowe schną mniej więcej półtora tygodnia, cementowo-wapienne około czterech tygodni, a gładź gipsowa minimum sześć godzin.

Z kolei powierzchnie z betonu surowego schną nawet ponad osiem tygodni. Czynnikiem decydującym o rzeczywistym czasie schnięcia wszelkich podłoży jest wilgotność powietrza i temperatura w danym pomieszczeniu, ale również grubość podłoża.

Gruntowanie ścian

Bardzo istotnym elementem przygotowującym powierzchnie do malowania, a jednocześnie często pomijanym, jest zagruntowanie ścian. W przypadku nowych budynków nie można tego etapu pominąć, ponieważ świeże ściany są niezwykle chłonne. Gruntowanie nie tylko zmniejszy ich chłonność, ale także odpowiednio je wzmocni. Stare mury mogą nie wymagać gruntowania, ale warto to sprawdzić. W tym celu należy przyłożyć mokrą gąbkę do podłoża. Jeżeli woda zacznie wsiąkać w ścianę, to znak, iż ściana musi zostać zagruntowana.

O jednym jeszcze trzeba pamiętać – gruntowanie powierzchni, która nie jest chłonna prowadzi do jej zeszklenia. Do gruntowania stosuje się specjalne farby lub środki gruntujące. Farby do wnętrz dobrej jakości wymagają zazwyczaj użycia konkretnego preparatu gruntującego, więc warto zapoznać się z instrukcjami producenta znajdującymi się na etykiecie opakowania. Wbrew pozorom, to bardzo ważne, ponieważ farby najlepiej łączą się z różnymi rodzajami gruntu, co ma swoje przełożenie zarówno na wygodę malowania, jak i ostateczny efekt. Gruntowanie wykonuje się najczęściej jednokrotnie lub dwukrotnie za pomocą wałka z krótkim runem, rzędu 2-8 mm.

Farby podkładowe

Podłoża niechłonne, połyskliwe, twarde, zwarte i o intensywnym kolorze powinny zostać pokryte farbą podkładową, która nie wnika zbyt głęboko, niemniej jednak tworzy powłokę na wierzchu. Niejednokrotnie beton, tynki cementowo-wapienne, cegły i bloczki z różnego materiału oraz płyty wiórowe wymagają zastosowania tego typu farb. Nanosi się je wałkiem o długości runa 8-26 mm.

Dobór właściwej farby

Rodzaj farby dopasowany do konkretnego pomieszczenia

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu wybór farby do wnętrz był dość ograniczony i należało jedynie przestrzegać zasady, aby nie nakładać lepszej farby na gorszą. Obecnie oferta na rynku nie tylko jest zdecydowanie większa, ale także jakość farb uległa poprawie. Podstawowym kryterium wyboru będzie więc przeznaczenie farby do określonego pomieszczenia oraz jej właściwości aplikacyjne. Wielkim ułatwieniem przy selekcji są wszelkie informacje zawarte na opakowaniach i na pewno zawsze należy je przeczytać.

Zastosowanie nieodpowiedniej farby do danego podłoża skutkuje słabszymi efektami dekoracyjnymi, a niekiedy problemami z trwałością powłoki. Pomieszczenia o dużej wilgotności wymagają użycia farby odpornej na wilgoć, tłuszcz i brud, którą bezproblemowo można zmywać wodą i nie grozi to utratą koloru czy też przebarwieniami. Taki charakter ma farba lateksowa. Dodatkowym walorem wydaje się łatwość rozprowadzania jej na ścianach, a ponadto konsystencja i struktura farby lateksowej pozwala zazwyczaj na jednokrotne jej zastosowanie, aby dokładnie pokryć malowane powierzchnie. Jednak ceny takiej farby są około 30% wyższe niż zwykłej farby emaliowej. Pomieszczenia takie, jak sypialnia, salon czy przedpokój najczęściej maluje się farbą emaliową. Jeżeli powierzchnia jest dobrze zagruntowana, to z reguły wystarczą dwie warstwy, aby uzyskać spodziewany efekt, szczególnie w przypadku farb kolorowych. Białe powierzchnie czasami wymagają trzech warstw.

Od niedawna widać rosnące zainteresowanie stosunkowo nowym rozwiązaniem, jakim są farby strukturalne dające niezwykłe efekty wizualne, na przykład imitujące nierówny tynk. W przypadku niezbyt ładnych ścian, z rozmaitymi uszczerbkami, to zastosowanie farby strukturalnej może okazać się strzałem w dziesiątkę. Nie trzeba specjalnie przygotowywać takiej ściany, a jedynie dobrać odpowiednią farbę i zwrócić uwagę na to, do jakiej powierzchni dana farba będzie dobrze przylegać.

O jeszcze jednym trzeba pamiętać.

Przy wyborze farby do malowania pokoju dla alergików oraz dziecięcego oraz należy w głównej mierze zwrócić uwagę na kwestię bezpieczeństwa. Takie farby powinny mieć odpowiednie certyfikaty i atesty. Zdrowe i w pełni bezpieczne farby do wnętrza domu mają atest Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Z kolei europejskie produkty ekologiczne mają oznaczenie Ecolabel, a farby skandynawskie i niemieckie oznaczenie Błękitny Anioł. Tego typu farby są hipoalergiczne. Przede wszystkim nie zawierają LZO, a więc lotnych związków organicznych, które działają drażniąco. Ponadto przepuszczają parę i tym samym nie powodują zawilgocenia pomieszczeń, więc nie ma ryzyka zagrzybienia ścian.

Kolory farb do wnętrz

Jeżeli decydujemy się na białe ściany, to jedynym problemem pozostanie wybór konkretnego producenta. Z kolei osoby wybierające farby do wnętrz kolorowe mają niekiedy ból głowy z selekcją, głównie ze względu na ilość możliwych barw i odcieni. Oprócz farb barwionych fabrycznie można również kupić farbę białą, czyli bazową oraz stosowny barwnik, aby samodzielnie je wymieszać. Jeszcze inną możliwość daje skorzystanie z mieszalników barw, które znajdują się przy każdym punkcie z farbami. Poszczególni producenci udostępniają próbniki z paletą odcieni i wystarczy wybrać jeden, a pracownik sklepu dobierze komputerowo odpowiednie pigmenty, a następnie zmiesza je z farbą bazową. O jednym trzeba pamiętać, mianowicie na dużej powierzchni kolor zawsze będzie wyglądać na ciemniejszy niż na próbce. Niekiedy jest natomiast możliwość kupienia niewielkiego próbnika, aby na własnych ścianach sprawdzić nie tylko prawdziwy odcień farby, ale także intensywność krycia.

Wydajność farby do wnętrz

Oszacowanie ilości potrzebnej farby nie powinno sprawić wiele kłopotu. Trzeba jedynie policzyć dokładnie powierzchnię ścian i sufitów przeznaczonych do malowania. W związku z tym, że wydajność farby emaliowej i lateksowej najczęściej wynosi 10-15 m2/litr, to jeden litr farby wystarcza, aby pomalować około 15 m2 powierzchni. Jednakowoż warto pamiętać, że wydajność farby do wnętrz bywa różna w zależności od producenta, typu farby do ścian, a także stanu ściany. W przypadku ścian tynkowych bez gładzi zużycie może być nawet do 20% wyższe. Oczywiście te wyliczenia dotyczą nałożenia jednej warstwy farby do wnętrza domu, a raczej niekiedy zdarza się, że trzeba zaaplikować drugą warstwę.

Stopień połysku

Stopień połysku jest procentowym określeniem ilości światła odbitego od powłoki.

Farby matowe są zdecydowanie najbardziej delikatne:

• do 5% mamy do czynienia z farbami matowymi,
• 6-10% to mat jedwabisty lub satynowy,
• 10-30% oznacza półmat,
• 30-60% półpołysk,
• powyżej 60% to połysk.

Podstawowa zasada głosi, iż im bardziej błyszcząca powierzchnia, tym łatwiej ją czyścić, dlatego miejsca narażone na brudzenie powinno malować się farbą z połyskiem, matowe wykończenie jest trudniejsze w czyszczeniu. Ich śliskość sprawia, że brud i kurz słabiej się przyklejają do nich.

Odporność na zmywanie

Niewiele osób wie, że nawet farby lateksowe różnią się składem, co decyduje o tym, jak mocnym zabiegom czyszczącym można poddać powierzchnie nimi pomalowane. Na pojemniku z farbą zawsze będzie stosowna informacja, czy ścianę pomalowaną taką farbą należy czyścić na sucho, na mokro czy można nawet szorować. Karta techniczna produktu powinna zawierać dopuszczalną liczbę cykli zmywań. Uważa się, że dopiero powyżej 800 cykli farba jest rzeczywiście w pełni zmywalna. W przypadku pomieszczeń silnie eksploatowanych najlepsza może się okazać farba odporna na szorowanie, szczególnie gdy mamy w domu zwierzęta. Wyróżnia się pięć klas szorowania, a najwyższą odporność ma klasa pierwsza.

Czas schnięcia

Ten parametr może okazać się niezwykle istotny, kiedy szczególnie zależy nam na szybkim pomalowaniu pomieszczenia. Zdarzają się farby dekoracyjne, które schną na tyle szybko, że nawet po trzech godzinach można nałożyć następną warstwę. Zdarzają się też takie, które schną długi czas. Najczęściej trzeba poczekać minimum dwanaście godzin.

Malowanie wnętrza krok po kroku

Niekiedy nie mamy możliwości wyboru najlepszego momentu na malowanie, ale ani zbyt wysoka, ani też za niska temperatura nie jest sprzyjająca. Ta pierwsza skutkuje wyjątkowo szybkim wysychaniem i w konsekwencji powstawaniem smug, z kolei w niskich temperaturach farba słabo schnie. Najbardziej optymalne byłoby około 20°C, najlepiej w przedziale 17-25°C. Równie istotny jest poziom wilgotności powietrza, który powinien wynosić około 60%. Najlepszym narzędziem do malowania będzie duży wałek malarski, którym w miarę łatwo rozprowadzić warstwę farby do ścian. Nawet amatorzy całkiem dobrze radzą sobie z wałkiem. Użycie pędzla nie tylko wydłuża czas malowania, ale także wymaga większych umiejętności. Natomiast przydaje się mały pędzelek do precyzyjnego wykończenia miejsc na styku różnych powierzchni, np. dookoła gniazdka elektrycznego bądź dwóch kolorów. Najlepiej sprawdza się pędzelek mający do 2 cm szerokości. Jeżeli zależy nam na równej linii zetknięcia kolorów, to trzeba zastosować taśmę malarską. Tak się dzieje, kiedy sufit jest biały, a ściana ma kolor.

Taśma malarska bardzo dobrze oddziela oba odcienie i nie ma problemów z malowaniem. Spokojnie można najechać na taśmę wałkiem, po czym ją zdjąć, kiedy jeszcze jest mokra.

1. Do nakładania farby wałkiem należy użyć specjalnego korytka z tarką.
2. Wałek moczymy w korytku, a nadmiar farby do ścian rozprowadzamy na tarce.
3. Z wałka nigdy nie powinna ściekać farba, ponieważ łatwo wtedy o powstanie zacieków.
4. Wałek przykładamy do powierzchni ściany i wykonujemy spokojne ruchy w płaszczyźnie pionowej z góry na dół, jednak bez zbyt dużego nacisku.

Z kolei pomalowanie sufitu najlepiej zacząć od narożnika przy oknie.

1. Farbę nanosimy pasami równoległymi od krawędzi sufitu najlepiej oświetlonej do tej najciemniejszej.
2. Druga warstwa powinna być w poprzek wykonanej wcześniej. Trzeba tylko pamiętać, że nie wolno nakładać kolejnej warstwy, jeżeli poprzednia nie wyschła. Zazwyczaj należy odczekać minimum dwanaście godzin.

Podsumowując, jeszcze raz warto podkreślić, że pomalowanie ścian wymaga dobrze przygotowanego podłoża, a więc wyrównanego, suchego i zagruntowanego. Trudno też o satysfakcjonujące efekty, jeżeli maluje się nieodpowiednim wałkiem, o niedopasowanej fakturze do rodzaju farby albo zastosuje się zbyt mocną taśmę malarską, co przy jej odrywaniu od podłoża skutkuje odchodzeniem razem z farbą. Nie powinno też oszczędzać się na jakości farby, ani mieszać jej ze zbyt dużą ilością wody, ponieważ ciężko w takiej sytuacji osiągnąć odpowiednie właściwości kryjące. Każda, nawet najlepsza farba, po jakimś czasie brudzi się, blaknie i nie wygląda zbyt ładnie. Wiele osób zwleka z malowaniem nie tylko ze względu na koszty, ale przede wszystkim z powodu dezorganizacji życia domowego. Jednak dobrze byłoby po 3-5 latach odświeżyć swoje mieszkanie, aby na nowo cieszyć się pięknem pomalowanych ścian.