Berberys: gatunki, wymagania, sadzenie, przycinanie [krok po kroku]

Berberys
Berberys

Berberys zwyczajny, określany także jako kwaśnica albo kwaśnieć, jest popularnym krzewem ogrodowym. Berberys doskonale nadaje się na żywopłoty, ale piękną ozdobę może stanowić również jedna roślina tego gatunku krzewu. Oto najważniejsze informacje o berberysie – jego rodzaje, wymagania, zasady cięcia. Wyjaśnimy też jakie jest zastosowanie berberysu zwyczajnego – do czego można użyć mające właściwości lecznicze owoce berberysu (mają dużą zawartość witaminy c) oraz jak poprawnie sadzić berberys i pielęgnować sadzonki berberysów.

Krzew berberysu – najważniejsze informacje

Kategoriakrzew
Wysokość40 cm – 4 m
Barwyczerwona, żółta, zielona, brązowa, fioletowa
Glebaobojętna lub lekko kwaśna, piaszczysto-gliniasta, przepuszczalna
Wilgotność glebyśrednia
Stanowiskostanowiska słoneczne, półcieniste
Kwitnienieod maja do czerwca
Odporność na mróztak, do -25 stopni C
Rozmnażanierozmnożyć berberys można przez siew lub sadzonki
Czas sadzeniawiosna, jesień
Czas wysiewujesień
Przeznaczenieżywopłot, rabata, taras, balkon, roślina okrywowa, na ogródek skalny

Co to jest berberys?

Co to jest berberys?
Co to jest berberys?

Berberys (Berberis L.) jest rodzajem krzewów zaliczanych do szerszej rodziny berberysowatych (Berberidaceae). Włącza ona około 500 gatunków o zróżnicowanym wyglądzie. Występują zarówno w stanie dzikim, jak i jako roślina uprawna i ozdobna. Niektóre berberysy nadają się także jako rośliny miododajne.

Wydawane przez berberysy owoce są jadalne. Produkuje się z nich przetwory. Ze względu na cenne składniki aktywne owoce używane są również w medycynie naturalnej.

Obecnie berberys w przydomowym ogrodzie jest popularnym wyborem – nie tylko jest bardzo efektownym krzewem, ale również nie jest skomplikowany w uprawie.

Berberys nadaje się praktycznie do każdego ogrodu, ponieważ znosi dobrze zróżnicowane warunki glebowe i pogodowe.

Można sadzić go bezpośrednio w glebie, ale również w skrzynkach i donicach, dlatego sprawdza się również na tarasach i balkonach.

Gdzie występuje berberys?

Gdzie występuje berberys?
Gdzie spotkamy berberys?

Najczęściej berberysy spotykane są na półkuli północnej. Jednak berberysy rosną także w Ameryce Południowej. Głównie występują na terenie Himalajów, w Argentynie, Chile, Chinach. W Europie występuje około 4-6 gatunków berberysów zależnie od ich kategoryzacji, natomiast w Azji jest ich ponad 200.

W stanie dzikim w Polsce występuje berberys pospolity (Berberis vulgaris), natomiast odmian ozdobnych jest około 50, a ich liczba ciągle się powiększa.

Kiedyś na terenie Polski występowało znacznie więcej berberysów w stanie naturalnym. Odkryto jednak, że chorują one na rdzę zbożową, która może przenosić się z nich na pola uprawne. Właśnie dlatego dawniej krzewy liściaste berberis vulgaris były tępione przez rolników.

Te krzewy ozdobne rosną dziś w różnych lokalizacjach. Berberysy rosną między innymi w ogrodach, parkach, na brzegach lasów całej Europy, na obrzeżach pól, w zaroślach.

Jak wygląda berberys?

Jak wygląda berberys?
Jak wygląda berberys?

Berberysy są krzewami dochodzącymi do wysokości 3 m, jednak spotykane są także odmiany miniaturowe o charakterystycznych owocach i wysokości około 40-50 cm.

Krzew występuje w wielu pokrojach. Niektóre z odmian krzewu są karłowate, inne natomiast bardzo wysokie. Mogą mieć krzaczaste, przewieszające się pędy lub wyprostowany, strzelisty wygląd.

Mają kanciaste gałązki z kłującymi cierniami. Liście berberysu są jajowate albo podłużno-eliptyczne. Na obrzeżach delikatnie ząbkowane, cierniste, dlatego mogą skutecznie odstraszać intruzów.

Kolor liści krzewu zależny jest od odmiany berberysu – liście berberysu są liście, czerwone, żółte, zielone, brązowe czy fioletowe. Jesienią mogą zmieniać swoje kolory, jednak dostępne są także odmiany berberysu, które przez całą zimę zachowują liście zimozielone.

Kwiaty berberysów są drobne, mają kolor żółty lub pomarańczowy. Skupione są w zwisające pęczki o długości 2-5 cm.

Pod koniec lata jego żółte kwiaty (lub kwiaty pomarańczowe) przekształcają się w owoce berberysu o kolorze czerwonym albo granatowym. Granatowe, lub czerwone owoce berberysu mają kształt podłużny i kwaskowaty smak, od którego pochodzi także inna nazwa berberysu – kwaśnica pospolita i kwaśnieć.

Rodzaje berberysów

Rodzaje berberysów

Berberysy występują w licznych gatunkach i odmianach, dzięki czemu można dopasować je również do swojego ogrodu.

Krzewy można podzielić na dwie główne kategorie – berberys zrzucający liście na zimę oraz berberys zimozielony (wiecznie zielony), który nie zrzuca liści w okresie zimowym (liście zimozielone).

Poniżej znajdują się wybrane, często spotykane gatunki berberysów, które doskonale nadają się zarówno do dużych jak i małych ogrodów.

Gatunki zrzucające liście na zimę

Gatunki berberysów zrzucających liście na zimę
Gatunki zrzucające liście na zimę

Do najczęściej spotykanych gatunków i odmian zaliczane są:

  • Berberys zwyczajny, berberys pospolity (Berberis vulgaris). Najczęściej spotykane odmiany berberis vulgaris:
    • Atropurpurea: dorasta do 2 m wysokości, krzaczasta, purpurowa
  • Berberys Thunberga (B. thunbergii). Najczęściej spotykane odmiany berberysu thunberga:
    • Berberys Admiration: wys. 40 cm, krzaczasta, czerwono-pomarańczowa
    • Berberys Atropurpurea: krzew ozdobny dorastający do 60 cm, półkulista, purpurowa
    • Berberys Aurea: dorasta do 1 m wysokości, krzaczasta, kwiaty żółte
    • Berberys Bagatelle: krzew ozdobny dorastający do 40 cm, półkulista, purpurowa
    • Berberys Erecta: dorasta do 1,5 m wysokości, to berberys kolumnowy, zielony
    • Berberys Golden Ring: dorasta do 1,5 m wysokości, krzaczasta, purpurowo-żółta
    • Berberys Green Carpet: wys. 80 cm, półpłożąca, zielona, jesienią zmieniająca kolor na czerwony
    • Berberys Harlequin: wys. 2 m, krzaczasta, czerwono-biało-szara
    • Berberys Kobold: wys. 50 cm, półkulista, zielona, jesienią zmieniająca kolor na czerwony
    • Berberys Kórnik: krzew ozdobny dorastający do 1,5 m, półpłożąca, zielono-biało-różowa
    • Berberys Maria: dorasta do 1 m wysokości, kolumnowa, żółta, jesienią jest to berberys czerwony
    • Berberys Nana: wys. 50 cm, półkulista, zielona, jesienią zmieniająca kolor na czerwony
    • Berberys Orange Ice – berberys orange ice osiąga wielkość 70 cm, kolumnowa, czerwono-pomarańczowa
    • Berberys Orange Rocket: wys. 1,5 m, krzaczasta, czerwono-pomarańczowa
    • Berberys Orange Tower: wys. 150 cm, kolumnowa, czerwono-pomarańczowa
    • Berberys Pink Queen: dorasta do 1,5 m wysokości, krzaczasta, purpurowo-biało-różowa
    • Berberys Red Chief: wys. 4 m, krzaczasta, purpurowo-brązowa
    • Berberys Red Pillar: wys. 1,5 m, kolumnowa, purpurowa
    • Berberys Rose Glow: dorasta do 2 m wysokości, krzaczasta, biało-szara
    • Berberys Tiny Gold: wys. 50 cm, krzaczasta, zielono-złocista
  • Berberys ottawski (B. ottawensis). Najczęściej spotykane odmiany:
    • Berberys ottawski Superba: dorasta do 4 m wysokości, krzaczasta, purpurowa

Gatunki i odmiany berberysów zimozielonych

Do częściej spotykanych gatunków oraz odmian, które nie zrzucają liści na zimę, zaliczane są berberysy:

  • Berberys brodawkowaty (B. verruculosa): wys. 1 m, półpłożąca, zielona
  • Berberys pośredni (B. media) Parkjuweel: dorasta do 1 m wysokości, krzaczasta, zielona, jesienią zmieniająca kolor i jest to berberys czerwony
  • Berberys pośredni (B. media) Red Jewel: wys. 1 m, krzaczasta, purpurowa
  • Berberys bukszpanolistny (B. buxifolia): miniaturowy krzew o ozdobnych liściach dorastający do 50 cm, krzaczasta, zielona
  • Berberys frikarta (B. frikartii): Amstelveen oraz Telstar: wys. 1 m, półpłożąca, zielona
  • Berberys juliany (B. julianae): dorasta do 3 m wysokości, krzaczasta, zielona
  • Berberys wąskolistny (B. stenophylla) Orange King: wys. 2 m, krzaczasta, zielona

Z pełną gamą wariantów krzewów berberysu o ozdobnych liściach można zapoznać się bliżej w szkółkach, a jego odmiany zakupić na stronach internetowych sklepów sprzedających rośliny.

Kiedy kwitnie berberys?

Kiedy kwitnie berberys?
Kiedy kwitnie berberys?

Berberysy kwitną zazwyczaj od maja do czerwca, natomiast czasami ich kwiaty widoczne są również w lipcu.

Kwiaty berberysów są drobne, zazwyczaj osiągają długość od 0,5 cm do 2 cm. Zebrane są w zwisające grona albo w wiechy o długości do 5 cm, zwisają, natomiast zdarzają się także odmiany ze wzniesionymi kwiatami.

Zazwyczaj berberysy mają pomarańczowe, lub żółte kwiaty, ale zdarzają się także czerwono-białe kwiaty.

Kwiaty berberysu wyróżniają się silnym aromatem, który przyciąga do nich owady.

Zastosowanie berberysu

Zastosowanie berberysu
Zastosowanie berberysu

Owoce, które powstają z jego kwiatów, są małe i mają podłużny kształt. Wyróżniają się estetycznym wyglądem, dlatego również spełniają funkcję dekoracyjną. Widoczne są zwykle aż do zimy. Wydawane przez berberysy czerwone owoce są jadalne i mają kwaskowaty smak.

Kolor owoców berberysów gubiących liście drobne na zimę jest czerwonawy, natomiast w przypadku krzewów zimotrwałych granatowy.

Żywią się nimi wybrane gatunki zwierząt, w szczególności ptaków, dlatego krzew berberysu to dobry wybór dla osób, które chcą zadbać o to, aby ich ogród był przyjazny dla zwierząt.

Owocami berberysu żywią się między innymi:

  • Kosy,
  • Drozdy,
  • Gile,
  • Zięby,
  • Bogatki,
  • Gawrony.

Jagody i gałązki berberysów są również jedzone chętnie przez sarny, zające oraz inne mniejsze ssaki.

Czerwone owoce berberysów mają właściwości lecznicze i są używane w medycynie naturalnej. W tym celu zbiera się je w okresie od sierpnia do września. Następnie są suszone w suszarniach.

Owoce czerwone i granatowe berberysu zawierają szeroką gama składników aktywnych o właściwościach prozdrowotnych. Są to między innymi witaminy, sole mineralne, kwasy organiczne, flawonoidy. Ze względu na bardzo dużą ilość witaminy C berberys jest też określany jako polska cytryna.

Czerwone owoce zawierają także związek berberynę, która wykazuje właściwości lecznicze, a zwłaszcza działanie przeciwrakowe, redukujące ciśnienie, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, przeciwdrobnoustrojowe oraz redukujące poziom cholesterolu. Może ona jednak odkładać się w narządach – wątrobie, trzustce i sercu, dlatego nie zaleca się jeść dużych ilości jagód.

Z owoców berberysu, mających właściwości lecznicze przyrządza się odwary, syropy, soki, nalewki, likiery, dżemy. Ze względu na swój kwaskowaty smak często ich owoce są dosładzane. Suszone owoce mogą być też dodawane do herbaty i innych napojów.

Właściwości lecznicze owoców berberysu doceniane są przy takich schorzeniach jak:

  • Przeziębienie i grypę,
  • Niestrawność,
  • Choroby dróg żółciowych, w tym kamicę żółciową,
  • Choroby wątroby,
  • Trądzik.

Berberysy w przydomowym ogrodzie

Berberysy w przydomowym ogrodzie
Berberysy w przydomowym ogrodzie

Krzewy berberysu nadają się do praktycznie każdego ogrodu – tego urządzonego w nowoczesnym stylu i tradycyjnego.

Berberys w przydomowym ogrodzie nie jest wymagający, co powoduje, że jest on doskonałym wyborem również dla początkujących osób, które nie mają doświadczenia w samodzielnej uprawie krzewów.

Ze względu na różnorodność gatunków i odmian berberysy mogą być wykorzystane na wiele sposobów, aby nadać przestrzeni atrakcyjny wygląd. Dodatkowo są także funkcjonalne, ponieważ mogą być wykorzystane do wygradzania przestrzeni. Mmają ostre potrójne ciernie zabezpieczają przed dostępem przez niepowołanych gości.

Zastosowanie w ogrodzie:

  • Żywopłoty – jako ogrodzenia oraz wygrodzenia przestrzeni w ogrodzie,
  • Rabata – używany jest karłowy krzew ozdobny – niskie odmiany berberysu,
  • Roślina okrywowa – zadarniająca, często używana do ogródków skalnych,
  • Soliter – samotnie rosnące krzewy liściaste, często w tym celu wybierane są dekoracyjne odmiany, które przyciągają wzrok,
  • Taras i balkon – mogą być sadzone w skrzynkach, donicach.

Jaki berberys na żywopłot?

Jaki berberys na żywopłot?
Jaki berberys na żywopłot?

Berberys w przydomowym ogrodzie bardzo często używany jest do wykonania żywopłotu.

Żywopłoty z berberysu mają wiele zalet – wygląda atrakcyjnie, daje owoce, a także skutecznie osłania ogród. Dodatkowo umożliwia zabezpieczenie przestrzeni, ponieważ przejście przez niego jest praktycznie niemożliwe.

Na żywopłoty można wykorzystać różne gatunki i odmiany. Na żywopłoty formowane – przycinane stosowane są berberysy gatunków krzaczastych, niższych. Z kolei wtedy, gdy żywopłot nie ma być formowany, wybierane są rośliny o pokroju kolumnowym, wyższe.

Wśród berberysów nadających się na żywopłoty znajdują się:

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii)Berberys thunberga występuje w wielu odmianach kolorystycznych oraz pokrojach,
Berberys Juliany (Berberis julianae)Ciernisty krzew zimozielony, cechujący się prostym, kolumnowym pokrojem,
Berberys gruczołkowaty (Berberis verruculosa)Berberys zimozielony, który dorasta do około 1 m,
Berberys ottawski (Berberis ottawensis)Może dorastać nawet do 4 m, dlatego nadaje się dobrze na wysokie żywopłoty nieformowane, występuje w różnych kolorach liści.

Jak gęsto sadzić berberys na żywopłot? Aby otrzymać jednolity, estetycznie wyglądający szpaler, zaleca się umieszczanie sadzonek w odległości około 20-30 cm od siebie.

Wymagania glebowe, wilgotności i ekspozycji

Wymagania glebowe, wilgotności i ekspozycji
Wymagania glebowe, wilgotności i ekspozycji

Krzewy berberysu nie są wymagające pod względem warunków, dlatego też są one rekomendowane dla osób dopiero rozpoczynających uprawę i mających mniejsze doświadczenie początkujących ogrodników. Również chętnie wybierane są przez bardziej wprawionych ogrodników.

Aby zwarte krzewy owocowe berberysu zdobiły ogród, duże znaczenie ma wybór odpowiedniego miejsca ich zasadzenia. Ważne są odpowiednie warunki glebowe i słoneczne. Dodatkowo należy pamiętać o pielęgnacji roślin. Odwdzięczą się efektownym wyglądem i będą mogły być dekoracją na wiele lat.

Wymagania gleboweGleba powinna być żyzna, przepuszczalna, piaszczysto-gliniasta. Berberys najlepiej rośnie w żyznej glebie o odczynie neutralnym albo lekko kwaśnym. Warto jednak podkreślić, że ze względu na niskie wymagania te krzewy liściaste mogą rosnąć również na innych glebach ze względu na swój silny system korzeniowy. Dla lepszego wzrostu można poprawić właściwości gleby poprzez zastosowanie ziemi uniwersalnej, torfu o lekko kwaśnym odczynie albo kompostu w miejscu nasadzenia.
WilgotnośćBerberys najlepiej rośnie na glebach średnich pod kątem stopnia ich nawodnienia, dlatego nie wymaga przesadnego podlewania. Aby zapobiec wysychaniu, zaleca się umieszczenie wokół nich warstwy ściółki albo kory o grubości co najmniej 5 cm. Może ona zapobiec ucieczce wilgoci z gleby i jednocześnie rośnięciu chwastów.
StanowiskoStanowisko dla berberysów pod kątem jego nasłonecznienia powinno znajdować się w miejscu słonecznym albo półcienistym. Najlepiej wybierać stanowiska słoneczne, osłonięte przed silnym wiatrem, aby dzięki temu krzewy owocowe nie były narażone na uszkodzenie i przemarzanie w ciągu zimy.

Berberys – odporność na zimno

Berberysy są roślinami wysoce odpornymi na zimno – mrozoodpornymi. Mogą one wytrzymać mrozy nawet do -25 stopni Celsjusza, więc świetnie sprawdzają się w strefie klimatu umiarkowanego.

Gdy zimy są dość ostre, zaleca się jednak okrywanie berberysów, aby zapobiec ich przemarzaniu. Mogą bez trudu przetrzymać nawet spore mrozy.

Wśród wielu gatunków znajdują się także berberysy zimozielone, czyli wiecznie zielone. Pozostają one zielone również w ciągu zimy i nie tracą wtedy liści. Zaliczane są do nich między innymi berberys Juliany, berberys brodawkowaty czy berberys Frikarta.

Zimozielone gatunki berberysów na dłużej wyglądają atrakcyjnie, dlatego są one często wybierane do małych ogrodów, które mają prezentować się pięknie przez cały rok.

Należy jednocześnie podkreślić, że zimozielone berberysy mają większe wymagania pod kątem wyboru miejsca ich zasadzenia. Zaleca się sadzić je w miejscach cieplejszych, lekko osłoniętych, na średnio żyznych i żyznych glebach.

Wiecznie zielony berberys w przydomowym ogrodzie będzie także wymagał regularnej pielęgnacji.

Sadzenie

Pierwszym krokiem, by w ogrodzie mogły zagościć piękne berberysy, jest wybranie odpowiedniego miejsca ich zasadzenia i zasadzenie ich w odpowiednim okresie.

Kiedy sadzić berberys?

Berberysy zaleca się sadzić na wiosnę, ponieważ wtedy rośliny mogą prawidłowo ukorzenić się przed nadejściem pory zimowej. Zwykle nasadzenia wykonuje się wtedy od marca do kwietnia.

Również istnieje możliwość sadzenia w okresie jesiennym od września aż do końca listopada.

W przypadku większych sadzonek, które znajdują się w pojemnikach i mają dobrze rozwinięty system korzeniowy, sadzenie można przeprowadzić niemalże o każdej porze roku, poza okresem siarczystych mrozów.

Gdzie sadzić berberys?

Wybierając miejsce do posadzenia, trzeba uwzględnić warunki glebowe i stanowiskowe.

Warto pamiętać o tym, żeby przed posadzeniem sadzonek dobrze oczyścić glebę z wszelkich chwastów. Nie będą one zakłócały ich wzrostu.

Po posadzeniu berberysów warto także obsypać je warstwą ściółki lub kory, aby zabezpieczyć przed suszą i zapobiec rozwojowi chwastów wokół nich.

Jak gęsto posadzić berberys?

Gęstość sadzenia jest zależna od efektu, jaki pragnie się uzyskać, dlatego inne odległości zalecane są przy tworzeniu żywopłotów, a inne dekoracyjnych rabat.

Żywopłot z berberysu wymaga posadzenia roślin w odległościach 20-30 cm od siebie.

Berberysy solo można sadzić w większej odległości, aby uzyskać oczekiwany efekt estetyczny. Wyższe odmiany zaleca się sadzić w odległości 100 cm od siebie.

Te krzewy owocowe doskonale nadają się też na solitery, czyli na pojedyncze nasadzenia.

Jak szybko rośnie berberys?

Berberys to roślina osiągająca zróżnicowaną wysokość docelową – od około 40 cm do nawet 4 m.

Tempo wzrostu jest zależne od wybranego gatunku i odmiany. Krzewy ozdobne osiągają swoją wysokość docelową po około 4-6 latach.

Jeżeli celem jest uzyskanie wysokich krzewów jak najszybciej, warto wybierać berberys kolumnowy, strzelisty, który na ogół rośnie najszybciej. Powolny i niski wzrost cechują odmiany miniaturowe, kuliste oraz zwisające i płożące.

Pielęgnacja

Pielęgnacja berberysów nie jest skomplikowana, niemniej jednak będzie ona zależna od gatunku i odmiany. Niektóre będą wymagały bardziej wytężonych prac, natomiast inne nie potrzebują ich praktyczne w ogóle, aby wyglądać dobrze.

Warto pamiętać o tym, że berberysy zimozielone będą wymagały staranniej dobranego stanowiska i częstszej opieki niż te, które zrzucają swoje liście na zimę.

Wśród podstawowych czynności pielęgnacyjnych znajdują się:

  • Podlewanie,
  • Nawożenie,
  • Przycinanie,
  • Ochrona i zwalczanie chorób i szkodników.

Aby dobrać odpowiednią pielęgnację, należy zwrócić uwagę na wymagania konkretnych gatunków i odmian. Informacje na ten temat można znaleźć na dołączonych do nich etykietach albo uzyskać od sprzedawcy.

Kiedy podlewać berberys?

Na ogół berberysy sadzone w glebie nie wymagają podlewania, gdy warunki są sprzyjające. Powinno się natomiast pamiętać o podlewaniu krzewów zasadzonych w skrzynkach i donicach.

Podlewać trzeba głównie młodsze egzemplarze, które dopiero zostały posadzone. Mogą lepiej się ukorzenić, co zapobiega ich wysychaniu.

W przypadku starszych krzewów podlewanie zalecane jest w okresach suszy. Gdy zatem od dłuższego czasu nie padał deszcz, a gleba wokół krzewu jest sucha, należy również go podlać.

Gdy berberys wymaga podlewania, należy robić to 1 raz dziennie lub w innych odstępach czasowych zależnie od warunków pogodowych.

Powinno się unikać podlewania liści, co sprzyja rozwojowi schorzeń tej rośliny. Jeżeli w ogrodzie zamierza się zamontować system automatycznego nawadniania, przy berberysach powinno się umieścić linie kroplujące.

Jaki nawóz do berberysu?

Berberysy nie są wymagającymi krzewami, dlatego ich nawożenie zwykle nie jest konieczne.

Nawożenie można przeprowadzić wtedy, gdy rośliny znajdują się na mniej zasobnych glebach, dlatego może wpłynąć to na ich powolniejszy wzrost.

Zaleca się stosowanie nawozów wieloskładnikowych przeznaczonych do krzewów kwitnących. Dobrze sprawdzają się nawozy organiczne. Można stosować też torf o lekko kwaśnym pH, komposty.

Nawozy należy stosować raz na rok albo raz na kilka lat, zależnie od zasobności gleby. Nawóz najlepiej podawać w okresie od kwietnia do maja.

Kiedy i jak przycinać berberys?

Berberysy są roślinami nadającymi się do formowania. Berberys doskonale znosi cięcie, dlatego dzięki odpowiedniemu przycięciu można nadać im efektowny wygląd. Tylko systematyczne cięcie krzewów pozwoli na ich uformowanie, dlatego należy robić to regularnie.

Berberysy dobrze znoszą cięcie i można przycinać je w różnych porach, w zależności od tego, jaką pełnią one funkcję i jaki efekt chce się uzyskać:

Cięcie formująceMożna uzyskać piękny wygląd rośliny. Powinno być one wykonane po zakończeniu okresu jej kwitnienia, jeżeli chcemy zapobiec dalszemu rozrastaniu się rośliny. Jeżeli natomiast chcemy, aby dalej się rozrastała i tworzyła młode pędy, powinniśmy przycinać ją po zrzuceniu liści.
Cięcie wstępneJest ono prowadzone na młodych roślinach. Zaleca się wykonać cięcie wstępne pierwszej wiosny albo jesieni po zasadzeniu.
Cięcie odmładzająceUmożliwia ożywienie wyglądu starszego krzewu. Najlepiej przeprowadzić je w okresie stycznia albo lutego, gdy nie ma mrozów oraz opadów.

Do przycinania stosowane są nożyce – można wybrać nożyce ręczne albo nożyce elektryczne. Należy także zaopatrzyć się w grubsze rękawice, aby uniknąć poranienia przez ciernie.

Cięcie berberysu krok po kroku

  1. Kontrola krzewów – przed rozpoczęciem prac należy dokładnie przejrzeć krzewy ozdobne pod kątem kryjących się w nich zwierząt, np. ptasich gniazd. Gdy znajdujemy w nich gniazda z jajami albo młodymi, najlepiej przenieść termin przycięcia rośliny.
  2. Przygotowanie miejsca pracy – dla łatwiejszego zbierania dociętych gałęzi i liści zaleca się umieszczenie pod krzewem dużej płachty z tkaniny.
  3. Usunięcie martwych pędów – wszelkie obumarłe cierniste pędy na roślinie zaleca się usunąć przed rozpoczęciem jej formowania.
  4. Docięcie pędów – w pierwszej kolejności zaleca się usunąć jego pędy skierowane do środka, które znajdują się u podstawy krzewu. Następnie można równomiernie dociąć wszystkie gałęzie krzewu.
  5. Posprzątanie otoczenia – docięte gałązki i liście berberysu należy usunąć, najlepiej do kompostownika lub do pojemnika na odpady bio. Jeżeli docina się gałęzie objęte chorobą, nie należy umieszczać ich w kompoście.

W przypadku żywopłotów cięcie powinno przebiegać w kształcie trapezowym, czyli powinien być on najszerszy u góry, natomiast węższy na dole. Gatunki kuliste można docinać tak, aby podkreślić ich kształt.

Berberys – choroby

Berberys jest krzewem, który może być porażony przez choroby. Właśnie dlatego należy systematycznie oglądać jego liście i pędy pokryte cierniami, aby w razie potrzeby szybko zareagować i podjąć właściwe kroki w celu ich wyleczenia.

Choroby mogą spowodować opadanie liści, a także gorszy rozwój, co może także prowadzić do ich zamierania. Najbardziej podatne na choroby są młodsze rośliny.

Mączniak prawdziwy na berberysieChorobę można rozpoznać przez pojawienie się białego i mączystego nalotu widocznego na liściach oraz na pędach. Po bliższym przyjrzeniu się można zobaczyć na nich drobne punkty w kolorach czarnym, brązowym lub żółtym. Jest ona wywołana przez grzyby z gatunków Microsphaera berberidis i Phyllactinia berberidis. Do infekcji dochodzi przez naniesienie zarodników grzybów na roślinę przez wiatr, z sąsiednich roślin.
Rdza na berberysieCo to jest rdza na berberysie? To choroba objawiająca się przez widoczne na liściach pomarańczowe plamki, którym towarzyszą zgrubienia. Schorzenie wywołują grzyby Puccinia graminis i Puccinia arrhenatheri. Na rdzę podatny jest najbardziej berberys pospolity. Pozostałe gatunki są w niższym stopniu narażone na zakażenia. Choroba ta uznawana jest za jedną z najpoważniejszych, ponieważ może ona przenosić się łatwo na inne rośliny. Z jej powodu berberys był przez lata tępiony, zwłaszcza wtedy, gdy wyrastał przy polach uprawnych.
Plamistość liści berberysuSchorzenie to wywołane jest przez grzyby z gatunków Gloeosporium berberidis i Phyllosticta berberidis. Objawia się przez pojawienie się na liściach purpurowych albo brązowych, okrągłych, często zlewających się ze sobą plam.
Werticilioza berberysuDo tego schorzenia dochodzi na skutek infekcji rośliny przez grzyb Verticillium alboatrum. Liście porażonych krzewów zmieniają wtedy kolor na brązowy i czarny, a następnie opadają. Choroba może obejmować też pędy pokryte cierniami.

Zapobieganie chorobom

Aby zapobiec chorobom warto stosować się do kilku zasad:

  • Unikanie podlewania liści, aby nie dopuścić do ich przemoczenia,
  • Sadzenie krzewów w odpowiedniej odległości od siebie, ponieważ chorobom sprzyja ich nadmierne zagęszczenie,
  • Wybieranie odpowiednich stanowisk pod kątem wymagań glebowych, wilgotności, słońca,
  • Unikanie sadzenia roślin w miejscach, w których wcześniej występowały choroby,
  • Zapobieganie uszkodzeniu pędów podczas ich pielęgnacji,
  • Stosowanie prewencyjnych oprysków roślin.

Szkodniki

Poza chorobami rośliny te narażone są również na inwazję szkodników, które mogą uszkadzać ich liście i pędy. Wśród najczęściej spotykanych szkodników znajdują się:

Obnażacz kwaśnicówkaOwad, który osiąga do 7-10 mm długości, w kolorze czarno-niebieskim, jego larwy mają kolor biały, nakrapiany na czarno i żółto, z czarną głową.
Misecznik śliwowyRodzaj beznogiego i bezskrzydłego czerwca, o owalnym, lekko wypukłym ciele, o długości 3-7 mm.
MszyceDrobne, zielone owady, które występują na liściach oraz na niezdrewniałych pędach. Berberys najczęściej narażony jest na inwazję mszycy kwaśnicowej.

Kiedy i czym pryskać berberys?

Aby zapobiegać chorobom i szkodnikom, a także leczyć ich schorzenia, zaleca się stosowanie środków ochrony roślin profilaktycznie i przy pojawieniu się zmian.

W sprzedaży można znaleźć wiele preparatów przeznaczonych do profilaktyki i leczenia. Są one dostępne w formie preparatów w sprayu lub do samodzielnego przygotowania roztworu i spryskania nim roślin.

Stosowane są środki na bazie substancji naturalnych, na przykład olejków eterycznych, a także preparaty zawierające w składzie fungicydy – środki niszczące grzyby.

Preparaty przeznaczone do ochrony roślin są dostępne w sklepach ogrodniczych, gdzie można uzyskać również poradę dotyczącą ich doboru.

Wśród często stosowanych preparatów znajdują się:

  • Baycor 300 EC
  • Bravo 500 S.C.
  • Sarfun 500 SC
  • Clortosip 500 SC
  • Topsin M 70 WP
  • Rovral Flo 255 S.C. i 50 WP
  • Bayleton 5 WP
  • Score 250 EC
  • Emulpar 940 EC
  • Karate Zeon 050 S.C.
  • Biosept Activ
  • Agricolle Aerozol

Dokładne informacje dotyczące prowadzenia oprysków można znaleźć na etykietach preparatów. W przypadku niektórych schorzeń zaleca się wykorzystanie kilku oprysków w serii co parę dni dla lepszych efektów.

Jeżeli krzewy liściaste są mocno porażone, wówczas trzeba je usunąć.

Czy można przesadzić berberys?

Berberys to ciernisty krzew ozdobny, który nadaje się do przesadzania i dobrze je znoszą. Najczęściej zaleca się przesadzanie w okresie października, gdy doszło już do opadnięcia ich liści. Mniejsze krzewy ozdobne mogą być również przesadzane na wiosnę. Podczas przesadzania warto uważać, aby nie uszkodzić systemu korzeniowego. Zaleca się szerokie okopanie krzewu, aby przenieść go w nowe miejsce wraz z obecną glebą.

Z czym łączyć berberys? Berberys w przydomowym ogrodzie może być wspaniałą dekoracją sam w sobie, lecz można także łączyć go z pozostałymi roślinami, tworząc zróżnicowane kompozycje. Berberysy najczęściej łączone są z innymi roślinami przy tworzeniu ogródków skalnych i rabat. Można wtedy zestawić go z roślinami o innych wysokościach i kolorach, aby dzięki temu uzyskać kaskadowy efekt. Najczęściej berberys łączony jest z krzewami, na przykład z bukszpanami, tujami, jałowcami. Również mogą one tworzyć piękne kompozycje razem z krzewami kwitnącymi, na przykład hortensjami, różanecznikami, lilakami, jaśminowcami, forsycjami, tawułami. Dobierając odpowiednie rośliny do wykonania kompozycji, warto uwzględnić ich wymagania glebowe i stanowiskowe.

Kiedy i jak sadzić berberys krok po kroku

Berberys z sadzonek jest umieszczany w gruncie w okresie wiosny albo na jesień.

Gdy kupiło się rośliny w pojemnikach, które mają zdrowy system korzeniowy, można także sadzić je w dowolnym momencie.

W przypadku berberysów zimozielonych zaleca się ich sadzenie na wiosnę. Z kolei krzewy zrzucające liście można sadzić zarówno wczesną wiosną, jak i jesienią.

Sadzenie berberysu – instrukcja:

  1. Trzeba dobrać odpowiednie miejsce do wysadzenia roślin – trzeba uwzględnić wymagania związane z ich stanowiskiem pod kątem gleby, nasłonecznienia, wilgotności.
  2. Wykopanie dołków pod rośliny – dołki powinny być większe od brył korzeniowych sadzonek. Gdy rośliny mają być posadzone w szpalerze, np. w celu wykonania żywopłotu, warto wtedy pamiętać o odpowiednich odległościach – zwykle 20-30 cm od siebie.
  3. Opcjonalnie – wypełnienie dołków z użyciem torfu organicznego albo kompostu, najlepiej o lekko kwaśnym odczynie, ponieważ wówczas roślina może lepiej się przyjąć.
  4. Umieszczenie sadzonek w dołkach – sadzonki umieszcza się w dołkach, dbając o to, aby nie uszkodzić ich korzeni. Najlepiej stosować wtedy rękawice, aby uniknąć ukłucia przez ciernie.
  5. Zakopanie sadzonek – sadzonki są zakopywane, ziemie wokół nich trzeba lekko ugnieść.
  6. Podlanie sadzonek – po posadzeniu zaleca się od razu podlać sadzonki, co sprawi, że roślina dobrze się przyjmie. Trzeba podlewać glebę, a nie liści krzewu. Zaleca się regularne podlewanie młodych sadzonek.

Jak rozmnażać berberys?

Z posiadanego berberysu można przygotować kolejne sadzonki, ponieważ rozmnożyć berberys jest łatwo.

Istnieje kilka metod rozmnażania berberysów:

Rozmnażanie z nasionMożna w ten sposób rozmnożyć berberys wszystkich gatunków, nie tylko berberys zwyczajny. Nasiona pozyskuje się owoców berberysu, z których usuwa się miąższ, a następnie suszy. Warto jednak pamiętać, że wysiew nasion nie zawsze daje optymalny efekt. Siew nasion pozyskanych z owoców berberysu wykonuje się na ogół jesienią. Rozmnażając z nasion owoców berberysu warto wiedzieć, że wschodzi około 75% wysiewów.
Rozmnażanie z sadzonek pędowychWykorzystuje się do tego celu jednoroczne pędy, które pozyskiwane są z boków roślin. Zaleca się zastosowanie ukorzeniacza, by korzenie berberysu lepiej się rozwinęły. Potem sadzonki umieszcza się w pojemnikach z torfem z piaskiem, a gdy dobrze się ukorzenią, co zajmuje około roku, przesadza do gleby.
Rozmnażanie przez okładyProwadzone wczesną wiosną, polega na przygięciu młodych, zdrowych pędów do wykopanych w gruncie rowków, co powoduje powstanie nowych korzeni. Na jesień ukorzenione okłady są odcinane i można przesadzić je w inne miejsce.
Rozmnażanie przez podziałPolega na wykopaniu i podzieleniu krzewu na części. Należy jednak uważać, by nie uszkodzić jego systemu korzeniowego.

Ile kosztuje berberys?

Cena berberysów zależna jest od ich gatunku i odmiany, a także od formy – sadzonki, nasiona. Sadzonki berberysu, w zależności od odmiany kosztują od 2 do 20 złotych za sztukę. Najmniej należy zapłacić za popularne odmiany (np. berberys zwyczajny) w formie małych sadzonek o 10-20 cm wysokości. Najwięcej kosztują odmiany rzadko spotykanych oraz rośliny ozdobne o większej wysokości. Nasiona berberysu kosztują od około 9 do 20 złotych za opakowanie zawierające 10 sztuk. Jako że uprawa berberysu z nasion jest czasochłonna i nie zawsze skuteczna, często kupowane są sadzonki.

Gdzie kupić berberys? Berberysy są roślinami łatwo dostępnymi. Ze względu na swoją popularność zarówno berberys zwyczajny jak i inne krzewy można kupić w wielu sklepach. Sadzonki i nasiona berberysów oferowane są głównie w sklepach ogrodniczych, szkółkach roślin ozdobnych, a także w wybranych marketach. Najszerszy asortyment czeka na kupujących w szkółkach roślin ozdobnych, gdzie można kupować krzew w wielu odmianach. Obecnie berberysy można kupować również w sklepach internetowych oferujących rośliny. Można zamówić w nich zarówno sadzonki, jak i nasiona, które wysyłane są następnie w odpowiednio zabezpieczonych kartonach kurierem, bezpośrednio pod adres wskazany przez kupującego.

2 komentarz(e/y)
Inline Feedbacks
Zobacz wszystkie komentarze
Grażyna

Czy berberys profesor sękowski nadaje się na wysoki żywopłot?

Jagoda

Szczerze polecam tę lekturę każdemu. Jest tu wszystko, co trzeba wiedzieć.