Dom dla osoby niepełnosprawnej: przystosowanie i zasady projektowania

W 2002 roku w dwóch dokumentach – znowelizowanej ustawie “Prawo Budowlane” oraz w “Warunkach technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”, zamieszczono zapis obligujący do przystosowania domów wielorodzinnych i budynków użyteczności publicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Zgodnie z zaleceniami konieczne stało się wyposażenie obiektów w pochylnie, oraz inne urządzenia umożliwiające pokonywanie barier architektonicznych.

Przepisy te dotyczą zarówno budynków wybudowanych przed 2002 rokiem, jak również domów nowo projektowanych.

W domach jednorodzinnych nie ma takiego przymusu.

Czasem jednak zdarza się, że w budynku już istniejącym musimy wykonać pewne ulepszenia, tak by osoby niepełnosprawne mogły w pełni korzystać z jego funkcjonalności.

Projekt domu dla osób niepełnosprawnych

W domu nowo projektowanym, na etapie tworzenia dokumentacji projektowej można wdrożyć rozwiązania, które pomogą w wygodnym funkcjonowaniu i użytkowaniu domu przez osobę niepełnosprawną.

Do barier architektonicznych, na które należy zwrócić szczególną uwagę zaliczamy w szczególności:

• schody,
• różnice poziomów na kondygnacjach,
• progi w wejściach i na przejściach,
• brak odpowiedniej balustrady z dodatkową poręczą, czy odbojem na kółka,
• za wysoko zamontowane blaty robocze,
• brak możliwości otwarcia okien,
• nieprzystosowana łazienka, oraz inne pomieszczenia.

Projekt domu dedykowany osobom niepełnosprawnym powinien zawierać odpowiednie rozwiązania, jak również uwzględniać optymalną dostępność do poszczególnych pomieszczeń w budynku.

Projekt przyjaznej osobom niepełnosprawnym działki

Równie ważną kwestią jest zagospodarowanie działki, wraz z odpowiednimi pochylniami, rampami, czy wyprofilowanymi spadkami zamiast schodów, czy progów, lub wystających krawężników.

Dotyczy to przede wszystkim wejścia na posesję, oraz dojścia do domu, np. furtka wejściowa powinna być szersza od standardowej, na przykład o szerokości 1.20m, lub więcej.

Przy dojściach do domku powinno się też unikać schodów, czy progów.

Absolutnie minimalna szerokość dla furki, drzwi wejściowych, czy drzwi wewnętrznych powinna mieć 90cm w świetle, tak by osoba poruszająca się na wózku mogła swobodnie się poruszać.

Wygodne i swobodne poruszanie istotne jest również przy wyjściach na taras, czy do ogrodu, gdzie również trzeba przewidzieć rampę zamiast tradycyjnych schodów.

Projekt wnętrza uwzględniający potrzeby osoby niepełnosprawnej

W pomieszczeniach takich jak przedsionek, hall, łazienka, czy korytarz należy zaprojektować minimalną przestrzeń o promieniu 1.5m dla wygodnego manewrowania wózkiem pomiędzy meblami, czy sprzętami domowymi.

Na posadzkach nie wolno stosować progów, czy śliskich nawierzchni.

Bardzo ważne jest również to, aby włączniki świetlne i gniazdka w domu znajdowały się na wysokości około 1m, dla dogodnego użytkowania.

Podobnie włączniki, czy sterowanie instalacjami w domu powinny być umieszczone na odpowiedniej wysokości, łatwo dostępne dla osoby niepełnosprawnej.

Dotyczy to w szczególności sterowania ogrzewaniem domu.

Dużą barierą w domu może być również źle zamontowana stolarka okienna, gdzie klamki zamontowane standardowo mogą uniemożliwić otwieranie, lub rozwieranie okien.

Rozwiązaniem tego problemu jest zastosowanie okien z ruchomymi okuciami, tak by można było okno zamontować z klamką na dole okna.

Przy drzwiach balkonowych, czy drzwiach tarasowych wybiera się specjalną stolarkę z obniżonym progiem i zaczepami do wygodnego użytkowania drzwi, oraz swobodnego przemieszczania się.

Dla bezpieczeństwa osób starszych, czy na wózku w drzwiach wejściowych, lub w tych w których potrzebne są zamki, montuje się wkładki bębenkowe obustronnie, niezależnie otwierane.

Jest to ważne np. przy ewentualnej ewakuacji z domu, aby osoba taka mogła bezpiecznie i w miarę szybko opuścić budynek.

Takie rozwiązanie pozwala na otwarcie drzwi, nawet jak w zamku jest klucz, a dodatkowo uniemożliwia włamanie, czy wizytę “niepożądanych gości” do domu.

Eliminowanie barier architektonicznych najważniejsze jest w pomieszczeniach takich jak:

• kuchnia,
• łazienki,
• toaleta.

Pamiętajmy, że w tych pomieszczeniach przejścia, oraz powierzchnia użytkowa muszą mieć odpowiednią wielkość – promień minimum 1.5m na manewry.

W kuchni szafki kuchenne nie mogą być montowane na całej długości pod blatem – należy pozostawić pod nim pustą przestrzeń, tak by osoba na wózku mogła częściowo wjechać pod blat.

Blaty nie mogą być też montowane za wysoko, czy za nisko, a sprzęty i armatura powinna być specjalnie dobierane dla osób niepełnosprawnych.

Dodatkowo instalowane poręcze, czy uchwyty bezpieczeństwa na wysokości, muszą się również znaleźć w łazience i toalecie.

Łazienka i wc nie mogą mieć standardowych wymiarów, a ich minimalna powierzchnia to 2-2.5m x 2-2.5m.

Tutaj też musi zostać zapewniona minimalna przestrzeń manewrowa – 1.5m x 1.5m pomiędzy urządzeniami. Inne wartości sprzyjające zapewnieniu ergonomicznego użytkowania w łazience dla osób niepełnosprawnych to:

• Optymalna wysokość sedesu – 45-50cm (montowany na podeście), oraz przestrzeń 100cm x 100cm obok sedesu dla zaparkowania wózka, muszla powinna mieć mocno osadzoną deskę i dodatkowe uchwyty;
• Przycisk spłukiwania wody na wysokości 100cm;
• Minimalne wymiary brodzika – 100cm x 100cm; dobrze jest też przewidzieć przestrzeń wolną obok na wózek.
• Natrysk powinno się wykonać ze spadkiem 1-2% w kierunku kratki ściekowej, która musi być zainstalowana pod rozkładanym siedziskiem do kąpieli. Dodatkowo na dnie brodzika rozkłada się matę antypoślizgową, chyba że sam brodzik jest z antypoślizgiem;
• W przypadku wanny dla osób z ograniczoną możliwością ruchową, montuje się wanny wpuszczane, lub wannę obniżaną z ruchomym siedziskiem do kąpieli. Alternatywnym rozwiązaniem są nakładki na wannę z uchwytami bezpieczeństwa. Można też dodatkowo w wannie umieścić matę, lub materac antypoślizgowy;
• Wysokość górnej krawędzi umywalki – 80cm; baterie powinny posiadać specjalne uchwyty dla osób z ograniczoną możliwością ruchową;
• Wolna przestrzeń pod umywalką powinna wynosić 65cm, tak by można było swobodnie dojechać do umywalki od frontu;
• Minimalna odległość gniazd elektrycznych od źródła wody – 60cm;
• Wysokość gniazd elektrycznych – od 40cm do 130cm;
• Niezmiernie ważne są uchwyty bezpieczeństwa montowane na wysokości 75-80cm.

Pamiętajmy też, że posadzka musi być koniecznie antypoślizgowa, zarówno na podłodze, jak i w natrysku.

W domu przyjaznym osobom niepełnosprawnym stosujemy rozwiązania dla osobistego komfortu i wygody użytkowania zarówno tych osób jak i pozostałych domowników.