U większości osób pojęcie kleju do drewna ogranicza się wyłącznie do zwykłych klejów stolarskich, jakie można nabyć w tematycznych sklepach. W rzeczywistości, klej do drewna to pojęcie znacznie szersze i złożone. W poniższym artykule opiszemy podstawowe rodzaje klejów przeznaczonych do powierzchni drewnianych a także określimy ich najważniejsze parametry, cechy i cenę.
Kej do drewna
Na początku trzeba od razu przyznać, że nie ma idealnego kleju do drewna. Każdy klej do drewna ma zarówno swoje wady, jak i zalety. To dzięki nim konkretny rodzaj kleju można przypisać do określonych zadań, w których najlepiej się on sprawdza. W zdecydowanej większości przypadków, do klejenia drewna przydadzą się nam trzy podstawowe rodzaje kleju:
- rozwiązania na bazie polioctanu winylu,
- żywic alifatycznych,
- poliuretanu.
Klej do drewna – rodzaje, skład i kryteria podziału
Odporność klejów drewnianych na działanie wody jest podstawowym czynnikiem funkcjonalnym, decydującym o zastosowaniu w większości konkretnych form klejów mokrych (wikolowych).
| Klej do drewna D1 | Kleje z tej grupy nie są odporne na wilgoć. Oznacza to, że taki klej do drewna można stosować wyłącznie w przypadku całkowicie wysuszonych powierzchni drewnianych. |
| Klej do drewna D2 | To grupa klejów, w przypadku których spoinę można narazić na krótkotrwałe działanie wody, np. w postaci kondensatu, bądź też wody ściekającej. Zaleca się, by w przypadku klejów tej grupy, wilgotność łączonego za ich pomocą drewna nie przekraczała 18 procent. |
| Klej do drewna D3 | To grupa klejów charakteryzujących się w miarę dużą odpornością na działanie wody. Co prawda zabrania się ich stosowania w miejscach bezpośrednio narażonych na wpływ wilgoci, ale z powodzeniem można je stosować w ramach spoin zewnętrznych. Kleje do drewna w tej grupie doskonale „radzą sobie” ze skroplinami. Mogą też łączyć elementy drewniane o dużym stopniu zawilgocenia. |
| Klej do drewna D4 | To ostatnia grupa klejów, które charakteryzują się pełną wodoodpornością. Taki klej do drewna wodoodporny powstaje albo jako mieszanina klejów z grupy D3 i utwardzacza, albo jako gotowe produkty. Ich specyfiką jest wytworzenie w spoinie dodatkowej warstwy ochronnej, zabezpieczającej jej strukturę. |
Skład klejów do drewna, to jeden z najistotniejszych kryteriów, decydujących o właściwościach danego produktu i jego przypisaniu do określonych zadań.
| Klej do drewna polioctanowy | Kleje polioctanowe – które zamiennie nazywa się też klejami wikolowymi, to grupa produktów o charakterze uniwersalnym. Z powodzeniem można je stosować do tworzenia spoin materiałów drewnopochodnych, drewnie litym (charakteryzującym się zróżnicowanym stopniem twardości), a także z drewnem klejonym. Opcjonalnie można też łączyć za ich pomocą drewno i inne materiały. Najważniejszą zaletą powstałej w ten sposób spoiny, jest jej przezroczystość. Wadą stosowania tego kleju do drewna i materiałów drewnopochodnych jest stosunkowo długi czas zastygania, wynoszący 24, lub więcej godzin. Kleje PvaC (polioctanowe) można nakładać zarówno metodą jedno, jak i dwustronną. Choć w miarę twarda spoina w przypadku tych klejów jest uzyskana już po 24 godzinach od nałożenia i złączenia, uzyskanie przez nią pełnej wodoodporności jest możliwe dopiero po 7 dniach od tego momentu. Kiedy stosujemy metodę dwustronną? Przede wszystkim wtedy, gdy struktura drewna charakteryzuje się większą chłonnością, która mogłaby niekorzystnie wpłynąć na stabilność wiązania. Dotyczy to zwłaszcza drewnianych powierzchni czołowych, złączy ukośnych i ich uciosów. Elementy łączone za pomocą klejów polioctanowych powinny być w miarę możliwości szybko złączone ze sobą i – jeśli to możliwe – ściśnięte. W tym celu stosuje się specjalne prasy, bądź opcjonalnie ściski stolarskie. Podczas nakładania tego typu klejów, należy zwrócić uwagę na to, by nie miały one styczności z elementami metalowymi. W przeciwnym razie mogą one doprowadzić do reakcji chemicznej na ich powierzchni a w konsekwencji – do ich przebarwienia. Podczas nakładania klejów polioctanowych należy zadbać o to, by jego nadmiar został szybko usunięty i nie miał kontaktu z innymi przedmiotami. |
| Klej do drewna poliuretanowy | Kleje poliuretanowe, to kolejna grupa klejów, których zaletą jest wysoka trwałość połączeń i ich odporność na nieprzyjazne warunki otoczenia. Z powodzeniem te kleje do drewna można stosować na zewnątrz, w tym również do klejenia powierzchni narażonych na częste użytkowanie (np. w ciągach komunikacyjnych). Wadą tego typu klejów jest niestety mała odporność na działanie promieniowania ultrafioletowego, przez co nie powinno się ich stosować w miejscach narażonych na silne działanie promieni słonecznych. Należy również pamiętać, że poliuretanowy klej do drewna bardzo agresywnie działa na otoczenie. Charakterystyczną cechą środków poliuretanowych, jest ich mocniejsze wiązanie, aniżeli w przypadku rozwiązań polioctanowych. Stąd też bardzo często wykorzystuje się je do klejenia elementów, które narażone są na szczególne obciążenia. W klejach typu PUR, wiązanie jest oparte na reakcji pomiędzy substancjami wchodzącymi w skład kleju a wilgocią pobieraną z otoczenia. Przedkłada się to na bardzo dobre parametry adhezyjne a także na szybkie wiązanie. Za ich pomocą można łączyć wilgotne drewno a także elementy drewniane, które są pokryte dodatkowymi środkami impregnującymi. Można też łączyć również te rodzaje drewna, które charakteryzują się zmniejszoną podatnością na klejenie. Ciekawą odmianą klejów poliuretanowych są kleje do drewna termotopliwe, które wykorzystuje się w procesie klejenia na gorąco (nawet powyżej 80 stopni Celsjusza). Zwykle mają one postać gotowego granulatu, rozpuszczającego się na wskutek oddziaływania wysokiej temperatury. W wielu gospodarstwach domowych kleje termotopliwe mają formę specjalnych, elastycznych wkładów, wprowadzanych do specjalnych pistoletów klejących. |
| Klej do drewna na bazie żywic alifatycznych | Kleje na bazie żywic alifatycznych, to grupa produktów o specjalistycznych cechach umożliwiających ich zastosowanie w meblarstwie. Za ich pomocą można np. tapicerować meble, bądź też łączyć drewno z laminatami. Zaletą tego typu rozwiązań jest bardzo wysoka wytrzymałość spoiny, przy jej stosunkowo niewielkiej grubości. Niestety, ich stosowanie wymaga zwykle bardzo złożonych technik nakładania, takich jak np. metoda natryskowa. |
| Klej do drewna aminowy | Kleje aminowe – to grupa klejów wyróżniająca się bardzo dużą wytrzymałością spoiny i przeznaczona do łączenia elementów drewnianych z drewnem i innymi produktami (np. papą, bądź filcem). Aminowe kleje do drewna składają się przede wszystkim ze specjalistycznych żywic i utwardzacza. |
Ważna jest także liczba składników kleju. Poprzez to kryterium rozumiemy specyfikę stosowania danego produktu w kontekście metody jego aplikacji.
| Klej do drewna jednoskładnikowy | Kleje jednoskładnikowe to produkty, które można stosować bezpośrednio po otwarciu. Mają one postać jednorodnej mieszaniny, która nie wymaga dodatkowego mieszania. Kleje do drewna z tej grupy nadają się przede wszystkim do stosowania wewnętrznego, co jest związane z ich stosunkowo niewielką odpornością na działanie wilgoci. |
| Klej do drewna dwuskładnikowy | Kleje dwuskładnikowe to produkty składające się z dwóch różnych składników, które przed aplikacją należy ze sobą zmieszać. Jednym z tych składników jest utwardzacz, który przyspiesza proces tworzenia wiązań w strukturze kleju. Dwuskładnikowe kleje do drewna stosuje się bardzo często do klejenia parkietów w ciągach komunikacyjnych. |
Który klej do drewna do czego stosować?
Skuteczne klejenie drewna jest zależne od wielu czynników. Jednym z nich jest dobór odpowiedniego produktu – jeśli dopasujemy klej do drewna do klejonej powierzchni, spoina będzie trwała i estetyczna. Oto krótki poradnik, opisujący wybrane powierzchnie i przedmioty drewniane a także zalecany do nich klej do drewna:
| Klejenie schodów | Najlepszym rozwiązaniem będą kleje do drewna z grup D2, D3 i D4, składające się z zarówno jednego, jak i dwóch składników. W tym przypadku zaleca się produkty o zwiększonej odporności na oddziaływania mechaniczne. |
| Klejenie okien | Zaleca się produkty o najwyższej wodoodporności (D4), zarówno w wariancie jedno, jak i dwuskładnikowym. |
| Klejenie drewna twardego i miękkiego | W tym przypadku optymalnym rozwiązaniem będzie zastosowanie klejów z grup D2, D3, D4, składających się z jednego, lub dwóch składników. Co ważne, zaleca się, by były to poliuretanowe kleje do drewna. Na rynku można spotkać rozwiązania dedykowane zarówno dla drewien twardych, jak i miękkich! |
| Klejenie drewna egzotycznego | Stosuje się tutaj kleje do drewna o dokładnie takiej samej klasyfikacji, co w przypadku drewien twardych i miękkich. Niemniej, proces klejenia takich produktów powinien być poprzedzony dokładnym oczyszczeniem ich powierzchni za pomocą rozpuszczalnika a także osuszeniem. Nawiasem mówiąc, warto stosować klej do drewna z grupy D4, którego skład oparty jest na rozpuszczalnikach. |
| Klejenie forniru i korpusów mebli | Wykorzystuje się tu zwłaszcza kleje do drewna z grup D2, D3 i D4. Sprawdzi się tu zarówno jednoskładnikowy klej do drewna jak i dwuskładnikowy klej do drewna. W przypadku fornirowania montażowego, warto jednocześnie użyć kleju poliuretanowego. |
| Klejenie krzeseł | Do tego zadania najlepiej sprawdzi się klej do drewna poliuretanowy D2, D3 i D4. W przypadku mebli narażonych na duże obciążenia, zaleca się stosowanie kleju dwuskładnikowego o większej wytrzymałości spoiny. |
| Klejenie blatów stołów | Tutaj zaleca się stosowanie klejów z grup D3 i D4. Zarówno w konfiguracji jedno, jak i dwuskładnikowej. Jeśli dany stół ma znajdować się na zewnątrz domu. warto zadbać o klej dwuskładnikowy D4, który gwarantuje bardziej wytrzymałą spoinę oraz większą odporność na ekstremalne warunki i działanie czynników atmosferycznych. |
Najważniejsze parametry klejów do drewna
| Czas otwarty kleju | To czas mierzony od momentu nałożenia warstwy kleju na klejoną powierzchnię, aż po stworzenie klejącej spoiny. Jest on różny w zależności od rodzaju kleju. |
| Czas wiązania kleju | To czas, który mierzony jest od momentu sklejenia dwóch lub kilku elementów, aż do momentu uzyskania spoiny o maksymalnej wytrzymałości. |
| Baza kleju | To podstawowy składnik kleju, który decyduje o jego właściwościach i konkretnym przeznaczeniu. W przypadku klejów dwuskładnikowych, drugim składnikiem będzie utwardzacz. |
| Lepkość kleju | To parametr bardzo często nazywany zamiennie lepkością dynamiczną. Rozumiemy przezeń stosunki pomiędzy naprężeniami wewnątrz struktury kleju w odniesieniu do szybkości jego utwardzania. |
| Ciała stałe | Parametr ten oznacza ilość składników suchych w określonej jednostce miary kleju. |
| Liczba składników | To parametr określający metodę nakładania kleju. Zwykle jest on definiowany literą K, to znaczy K1 i K2 (odpowiednio klej do drewna jednoskładnikowy i klej do drewna dwuskładnikowy). |
Ile kosztuje klej do drewna?
Konkretna cena jest w jego przypadku trudna do ustalenia, gdyż zależy to od rodzaju produktu, jego składu i odporności na działanie wilgoci. W poniższym zestawieniu przedstawiamy ceny poszczególnych odmian klejów, według ich składu chemicznego i wodoodporności. Za 750 ml opakowanie kleju poliuretanowego do drewna, zapłacimy około 35 zł. Produkt ten posiada wygodny aplikator i charakteryzuje się dużą odpornością na działanie wody (D3 i D4).
Koszt analogicznego kleju o zmniejszonej odporności na wilgoć będzie o około 8 – 10 zł niższy. Jeśli ktoś ma mniejsze potrzeby i chciałby zakupić ten sam produkt w opakowaniu 250 ml, zapłaci on jedynie 18 zł za sztukę.
O wiele mniej zapłacimy za klej do drewna wikol. Jedno opakowanie o pojemności 250 ml, zawierające klej do drewna o parametrach zgodnych z D2, uszczupli nasz budżet o około 10 zł.
Analogiczny produkt typu D3 o pojemności 500 ml będzie droższy o zaledwie 5 złotych. W zamian otrzymujemy produkt o bardzo dobrych właściwościach wiążących, charakteryzujący się trwałą, mocną i przezroczystą spoiną.
Zdecydowanie więcej zapłacimy za specjalistyczny klej do drewna na bazie żywic alifatycznych. Za jedno opakowanie tego produktu o pojemności około 900 mililitrów, trzeba będzie zapłacić około 70 zł. W przypadku tych klejów bardzo łatwo trafić na produkty rodem z USA, których koszt w przeliczeniu na złotówki jest relatywnie wyższy.
Klejenie drewna krok po kroku
Proces klejenia drewna nie jest skomplikowany i czasochłonny.
Wiąże się on z szeregiem zalet, takich jak:
- szybkość zastygania połączeń klejonych, którego czas nie powinien być dłuższy, niż 24 godziny,
- możliwość tworzenia złożonych i wielowarstwowych konstrukcji klejonych,
- wysoka estetyka połączeń, wynikająca z przezroczystości spoiny (w przypadku większości produktów),
- możliwość wykorzystania jako dodatkowa forma połączenia dwóch, lub kilku elementów, np. jako uzupełnienie łączenia na kołki.
Tworzenie spoin klejonych może odbywać się w różnych temperaturach.
Najczęściej spotykaną metodą jest łączenia drewna na zimno, w przypadku którego maksymalna temperatura zastygania to 20 stopni Celsjusza.
Wykorzystuje się tu przede wszystkim uniwersalny klej do drewna montażowy, produkowany zarówno jako jednoskładnikowy klej do drewna jak i dwuskładnikowy klej do drewna.
Bardziej zaawansowane metody klejenia umożliwiają łączenie elementów drewnianych na ciepło (od 20 do 80 stopni Celsjusza) a także na gorąco (powyżej 80 stopni Celsjusza).
Choć samo klejenie drewna nie jest procesem długotrwałym i skomplikowanym, to jednak do łączenia drewna warto się przygotować – wymaga ono zachowania określonych procedur i zasad. Jedną z nich jest bezwzględny zakaz łączenia drewna o przekrojach pionowym i poprzecznym. W przeciwnym razie, połączone w ten sposób elementy szybko zaczną pękać. Z tego samego powodu, przy klejeniu desek należy ułożyć je naprzemiennie względem siebie. Jeśli będą one ułożone na przemian stronami, unikniemy ich uszkodzenia w wyniku schnięcia. Proces łączenia drewna składa się z trzech etapów:
- Oczyszczanie klejonej powierzchni. Klejona powierzchnia musi być odpowiednio oczyszczona i to zarówno z pyłu, wiórów, jak również z tłuszczu i innych substancji. Przy usuwaniu wiórów i pyłu wystarczy metoda mechaniczna. W przypadku tłuszczów, bądź innych związków chemicznych, warto zaopatrzyć się w profesjonalne rozpuszczalniki, bądź inne, dedykowane produkty. Oczyszczanie powierzchni drewna powinno odbywać się stopniowo. Najpierw usuwamy wszelkie zabrudzenia drogą mechaniczną, by następnie zastosować bardziej złożone metody.
- Analiza rodzaju drewna. Przy wyborze kleju do przyklejania drewna, należy dokładnie sprawdzić, z jakim rodzajem podłoża mamy do czynienia. Najprostszym rozwiązaniem będzie zastosowanie produktów uniwersalnych, aczkolwiek charakteryzują się one stosunkowo małą odpornością na działanie wilgoci. W zależności od rodzaju drewna, mogą w nim występować określone substancje niepożądane. Przykładowo w świerku i w sośnie występuje duża ilość żywic. Z kolei drewno brzozowe jest bogate w różnego rodzaju tłuszcze, podobnie zresztą jak w przypadku buków i orzecha. W drewnie, które już wcześniej zostało poddane obróbce chemicznej i mechanicznej, mogą występować duże ilości barwników, garbników a nawet wosków. Zanim rozpoczniemy aplikację kleju, należy zwrócić uwagę na następujące parametry „pracy” drewna:
- nierównomierny skurcz, występujący na przykład w drewnie bukowym, który może doprowadzić do bardzo złożonych uszkodzeń w obrębie klejonego drewna,
- twardość drewna – w przypadku bardzo twardych drewien pojawia się konieczność zastosowania klejów o bardzo agresywnym składzie chemicznym, takich jak np. PUR.
- sprężystość – to parametr, który decyduje o tym, jak elastyczne jest dane drewno i jak bardzo jest ono podatne na spękania.
- Aplikacja kleju na klejoną powierzchnię. Gdy klejona powierzchnia jest już odpowiednio oczyszczona i zabezpieczona a sam klej został już dobrany do rodzaju klejonego drewna, należy zadbać o prawidłową aplikację kleju. W tym celu należy klej nałożyć w miarę szybko a następnie od razu przyłożyć klejone elementy. Kleje do drewna w większości przypadków posiadają właściwości szybkoschnące, co wiąże się z koniecznością zachowania odpowiednich procedur. Klej powinien być nakładany w niewielkich ilościach, by jego nadmiar nie spływał po bokach. Jeśli już do tego dojdzie, zabrudzone klejem miejsce należy stosownie oczyścić za pomocą rozpuszczalnika – benzyny ekstrakcyjnej, bądź metodą mechaniczną. Warto też zwróci uwagę na to, by dany klej nie kapał na inne przedmioty, np. wykonane z metalu. W przeciwnym razie może dojść do ich uszkodzenia, bądź przebarwienia. Po nałożeniu kleju warto docisnąć obydwa klejone elementy. Najlepiej zrobić to za pośrednictwem ścisków stolarskich, aczkolwiek można też wykorzystać dedykowane prasy. Niezbędny czas stabilizacji klejonych detali jest zależny od czasu schnięcia kleju. Niektóre kleje wiążą już w 10 sekund, a niektóre kleje w 24 godziny. Należy również pamiętać o tym, że w przypadku klejów wodoodpornych powłoka zabezpieczająca przed wodą wytwarza się najczęściej dopiero po kilku dniach. Dlatego nawet jej zaschnięcie nie gwarantuje, że połączenie to będzie odporne na działanie wody. Proces nakładania klejów dwuskładnikowych wygląda dokładnie tak samo, jak w przypadku produktów jednoskładnikowych. Różnica polega wyłącznie na tym, że przed nałożeniem kleju na detal, poszczególne jego składniki muszą zostać odpowiednio zmieszane. W przypadku większości klejów, obydwie porcje są już przygotowane w odpowiednich ilościach. Z kolei przy niektórych klejach dwuskładnikowych bazę i utwardzacz trzeba odmierzyć samemu.
Choć klejenie drewna wydawałoby się procesem prostym i szybkim, to sam proces doboru wymaganego produktu do prostych nie należy. Zwłaszcza, jeśli zakres łączenia drewna nie ogranicza się wyłącznie do zwykłych, domowych napraw. W pozostałych przypadkach do klejenia drewna wystarczy zwykły klej uniwersalny wikol, za pomocą którego można kleić różne rodzaje drewna, dodatkowo charakteryzujące się różnym stopniem chropowatości.
Kiedy stosować poliuretanowy klej do drewna?
Za ich pomocą można łączyć wilgotne drewno, a także elementy drewniane, które są pokryte dodatkowymi środkami impregnującymi. Kleje poliuretanowe do klejenia drewna dobrze łączą te rodzaje drewna, które charakteryzują się zmniejszoną podatnością na klejenie.
Kiedy stosować klej do drewna na bazie żywic alifatycznych?
Za pomocą tych środków do klejenia drewna można np. tapicerować meble, bądź też łączyć drewno z laminatami (nadaje się do tworzyw sztucznych).
Witam, piękny artykuł dla majsterkowiczów. A co z budowlańcami? To chyba blog budowany…
Jakie i gdzie stosować kleje do drewna w budownictwie drewnianym? Jaki klej dobrać do dodatkowego wzmocnienia połączenia dwóch belek stropowych gdzie jedna belka jest narażona na działanie czynników pogodowych? Tutaj niestety nie ma takich informacji… Czy jest szansa na zdobycie takich?
Pozdrawiam –
Tak jest szansa.
Prosze przeczytaj ponownie. Tam jest wszystko wyjasnione.
Niesamowite, jak ten blog o budowie potrafi przekazać skomplikowaną wiedzę w prosty sposób.