Instalacja odgromowa – piorunochron w domu jednorodzinnym

Instalacja odgromowa potocznie zwana piorunochronem, w domach jednorodzinnych nie jest  wymagana w świetle przepisów ustawy Prawo Budowlane.

We wspomnianej ustawie znajduje się zapis, który nakłada obowiązek wykonania instalacji odgromowej dla budynków powyżej 500m2 powierzchni i wyższych niż 15m.

Instalacja odgromowa musi być wykonana, bez względu na wielkość domu, w przypadku gdy dom zbudowany jest z materiałów łatwopalnych, np. z:

• drewna,
• materiałów drewnopochodnych.

Dom jednorodzinny należy również wyposażyć w instalację odgromową wtedy, kiedy wynika to z ze wskaźnika zagrożenia piorunowego, który wylicza się zgodnie z zasadami zawartymi w normach.

Wskaźnik ten zależy nie tylko od wymiarów domu i wysokości budynku, ale również od rodzaju jego konstrukcji, technologii wznoszenia, jak i jego lokalizacji.

Przy obliczeniach, które powinny przeprowadzone zostać przez osobę z odpowiednimi uprawnieniami, uwzględnia się zarówno materiały, z których wykonane są np. ściany zewnętrzne, czy pokrycie dachowe, a także bierze się pod uwagę warunki strefy atmosferycznej, czyli średni roczny czas występowania burz w danej strefie, ukształtowanie terenu, czy działka znajduje się w górach, czy na nizinach, jak również sąsiednią zabudowę w okolicy.

Instalacja odgromowa

Instalację odgromową buduje się zatem, aby umożliwić jak najprostszą drogę dla przepływu prądu piorunowego od powierzchni dachu, aż do gruntu.

Służą temu wykonane z metalu – zazwyczaj ze stali, czyli dobrego przewodnika prądu:

• zwody,
• przewody odprowadzające,
• uziom.

Dzięki temu piorunochron będący dobrym przewodnikiem, pozwala na przepływ prądu z pioruna, który nie wywołuje wtedy uszkodzeń, a swoją energię oddaje swobodnie do ziemi.

Brak wykonania instalacji odgromowej w budynku, może spowodować znaczące szkody dla mienia, zniszczyć urządzenia elektryczne w domu, jak również przyczynić się do przepięć elektrycznych w instalacji, aż do jej całkowitego zniszczenia, lub co gorsza doprowadzić do pożaru budynku.

Dlatego też warto już na etapie wyboru projektu domu zastanowić się nad wykonaniem instalacji odgromowej, tak aby w przyszłości nie doszło do nieszczęścia i nieprzewidzianych, wysokich kosztów związanych z ewentualnym remontem, lub odbudową.

Uderzenie pioruna w niezabezpieczony dach domu, może wywołać również pęknięcie ścian, lub uszkodzenie izolacji fundamentów, gdyż droga prądu może być całkowicie nieprzewidywalna – płynie on tam, gdzie opór jest najmniejszy, a materiały mało odporne na przebicie.

Dodatkowo przepływowi prądu w materiałach słabo przewodzących jak np. drewno, czy cegła, towarzyszy wydzielanie się sporych ilości ciepła, a gwałtowna zamiana zawartej w nich wilgoci w parę wodną doprowadzić może do uszkodzeń mechanicznych elementów budynku.

Aby tego uniknąć stosuje się instalację tradycyjną odgromową z wykorzystaniem zwodów poziomych i pionowych, połączonych za pomocą przewodów odprowadzających z uziemieniem, które może być naturalne, lub sztuczne.

Schemat i elementy instalacji odgromowej tradycyjnej

• Zwody poziome, montowane najczęściej na specjalnych wspornikach w postaci drutów, prowadzone nad kalenicą połaci dachowej, łączące wszystkie elementy wystające ponad dach takie jak:
  • kominy,
  • maszty antenowe,
  • anteny,
  • wywietrzaki dachowe itp.
• Przewody odprowadzające, które układa się pionowo na ścianach bocznych budynku, po przekątnej i w narożnikach budynku i służą one do połączenia zwodów z uziomem.
• Uziom, czyli stalowe taśmy lub pręty rozłożone bezpośrednio w gruncie, lub w ławie fundamentowej, w celu rozproszenia energii wyładowania do ziemi.

Uziomy naturalne w instalacjach odgromowych.

• Nieizolowane od ziemi podziemne metalowe części obiektów i urządzeń.
• Fundamenty żelbetowe.
• Metalowe rurociągi.
• Uziomy sąsiednich budynków znajdujących się w odległości nie większej niż 10m od domu, lub jeśli nie ma możliwości zastosowania uziomów naturalnych, to wówczas montuje się uziomy sztuczne, czyli:
  • druty, pręty, lub taśmy stalowe,
  • rury ze stali ocynkowanej,
  • rury z miedzi.

Rodzaje uziomów sztucznych w instalacji odgromowej:

• Uziomy fundamentowe, w postaci taśmy, lub pręta stalowego zatopionego w dolnej części ławy fundamentowej, który jest bardzo trwały, gdyż zabezpieczony jest warstwą betonu.
  Takie rozwiązanie jest też tanie, bo nie trzeba robić dodatkowych wykopów, ale należy pamiętać, iż inaczej układa się pręty, lub taśmy w fundamentach niezbrojonych, a inaczej w fundamencie zbrojonym.
• Uziomy otokowe, to taśmy ułożone poziomo wokół domu na głębokości minimum 0,5m.
• Uziomy pionowe, czyli taśmy, albo pręty stalowe zagłębione w ziemi prostopadle do jej powierzchni.
• Uziomy poziome, czyli taśmy, albo pręty stalowe ułożone poziomo w ziemi.

Ważnym jest, aby pręty uziomu łączyć poprzez spawanie, lub wykonywać jako skręcane zaciskami śrubowymi, ponieważ związanie ich drutem jest niewystarczające.

Innym istotnym czynnikiem warunkującym skuteczność zastosowania takiego rozwiązania instalacji odgromowej jest to, że fundamenty nie powinny być zwłaszcza od spodu izolowane dodatkową warstwą izolacji cieplnej.

Izolacja z folii na przykład kubełkowej, nie może być też ułożona poniżej poziomu ław fundamentowych.

W tym przypadku może okazać się, że tak wykonany fundament w porównaniu z fundamentem, którego ławy są na warstwie chudego betonu, a izolację pionową wykonano z lepiku i papy, jest przeszkodą dla właściwej pracy instalacji odgromowej.

Innym, bardziej skutecznym, w porównaniu do instalacji odgromowej tradycyjnej rozwiązaniem jest instalacja aktywnej instalacji odgromowej.

Polega ona na pionowej ochronie odgromowej przy zastosowaniu tylko jednego przewodu odprowadzającego prąd, który montowany jest na dachu jako maszt i mocowany na dekoracyjnych uchwytach.

Dzięki takiemu rozwiązaniu, Inwestor unika rozprowadzania siatki zwodów po całej powierzchni dachu swojego domu, przy jednoczesnym zachowaniu skuteczności ochrony przed uderzeniami piorunów.

System ten jest szczególnie polecany do montażu w domach o powierzchni dachu do 500mkw i wykonuje się go z elementów z:

• stali ocynkowanej,
• miedzi,
• aluminium.

Wszelkie elementy i akcesoria na dachu są skutecznie chronione, a ewentualny prąd piorunowy ma prostszą i krótszą drogę z dachu do gruntu.

Dzięki takiemu rozwiązaniu, zarówno zagrożenie pożarem, jak i indukowanie się niebezpiecznych napięć w przewodach instalacji elektrycznej, grożących porażeniem ludzi, jak również ewentualne uszkodzenia mechaniczne budynku są całkowicie zminimalizowane.

Taka instalacja jest prosta i tania do wykonania, a dodatkowo, może stanowić element ozdobny na dachu domu jednorodzinnego.

Przy projektach instalacji elektrycznej, zawsze projektuje się odgromniki o bardzo dobrej jakości i skuteczności działania, które zabezpieczają wewnętrzną instalację elektryczną przed ewentualnymi przepięciami.

Oprócz instalacji, chroni to dodatkowo urządzenia elektryczne w domu.

Niestety bardzo często zachodzi sytuacja, że Inwestorzy na etapie budowy rezygnują z tego rozwiązania, lub montują urządzenia (odgromniki) słabej jakości, o wydłużonym czasie zadziałania.

W takiej sytuacji sama instalacja odgromowa niewiele pomoże.