Świadectwo charakterystyki energetycznej: cena, co zawiera, przepisy

Ustawa z 29 sierpnia 2014 roku o charakterystyce energetycznej budynków wprowadziła kilka zmian w kwestiach związanych ze sporządzaniem świadectw charakterystyki energetycznej dla konkretnego rodzaju budynku.

Sama ustawa o charakterystyce energetycznej budynków zaczęła obowiązywać na początku marca 2015 roku.

Zgodnie z nowelizacją prywatni inwestorzy, którzy budują dom na własny użytek, nie muszą już mieć świadectwa charakterystyki energetycznej.

Ten obowiązek został też zniesiony wobec budynków przeznaczonych do zamieszkania, ale nie dłużej niż cztery miesiące w ciągu roku, a także dla domów wolnostojących mających powierzchnię użytkową poniżej 50 m2.

Świadectwo energetyczne budynku

1 stycznia 2009 roku wszedł w życie przepis w pełni zgodny z Dyrektywą 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 roku w kwestii charakterystyki energetycznej budynków, a także przepisów zawartych w ustawie z dnia 19 września 2007 roku o zmianie ustawy Prawo budowlane w zakresie prawa energetycznego.

W związku z tym, właśnie od początku 2009 roku istnieje konieczność sporządzania dokumentacji związanej z charakterystyką energetyczną budynku.

Owe przepisy miały od samego początku ścisłe koneksje z ideami ekologicznymi, które w coraz większym stopniu wpływają na nasze codzienne życie i to praktycznie w każdym wymiarze.

Warto podkreślić, że jeszcze do 2009 roku nie trzeba było w ogóle przejmować się aspektem certyfikatu energetycznego, a obecnie świadectwo energetyczne jest ważne jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Na pewno nie warto bagatelizować świadectwa energetycznego, ponieważ przy wymogu jego posiadania należy liczyć się z dotkliwą karą w przypadku ominięcia przepisów prawa energetycznego.

Po 2009 roku nie wolno było zamieszkać w domu właśnie wybudowanym bądź zmodernizowanym, który nie posiadał świadectwa energetycznego i groziła za to kara w wysokości 10 000 zł.

Innymi słowy, każde zawiadomienie o zakończeniu budowy obiektu budowlanego musiało zawierać kopię świadectwa charakterystyki energetycznej.

Obecnie obowiązująca metodologia wyznaczania świadectwa charakterystyki energetycznej obiektu wynika z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 roku.

Osoba upoważniona do wystawienia certyfikatu energetycznego jest zobowiązana do wykonania odpowiednich pomiarów budynku i to na ich podstawie wyznacza konkretną wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do tego, aby w pełni zaspokoić potrzeby związane z czterema podstawowymi parametrami energetycznymi, a więc ogrzaniem danego budynku, ciepłą wodą, wentylacją oraz klimatyzacją.

Ważność świadectwa charakterystyki energetycznej zostaje potwierdzona przez stosowną osobę z uprawnieniami, która posiada numer wydawany przez Ministerstwo Infrastruktury.

Obecnie obowiązujące świadectwa charakterystyki energetycznej muszą zawierać dodatkowo zalecenia w zakresie i rodzaju prac budowlano-instalacyjnych, dzięki którym będzie poprawione aktualne zapotrzebowanie na energię.

W dokumencie świadectwo energetyczne znajduje się również informacja o wielkości emisji dwutlenku węgla, roczne obliczeniowe ilości zużycia energii na metr kwadratowy i procentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w całościowym zużyciu.

Czym jest świadectwo energetyczne budynku?

Ten dokument, zwany też niekiedy paszportem albo certyfikatem energetycznym, dokładnie opisuje dany budynek pod względem zużycia energii.

Chodzi tutaj o jakość oraz wydajność zastosowanych rozwiązań, a podstawowym celem okazuje się gwarancja maksymalnie dużych oszczędności w zakresie zarówno energii elektrycznej, jak i przede wszystkim energii cieplnej.

Świadectwo charakterystyki energetycznej staje się tym samym elementem koniecznej dokumentacji technicznej danego obiektu pod kątem jak najwyższej redukcji zużycia energii.

Ma to kolosalne znaczenie nie tylko w kontekście nieustannie rosnących cen energii, ale również coraz większym na nią zapotrzebowaniu.

Świadectwo energetyczne w jasny sposób przedstawia rzeczywiste zapotrzebowanie danego obiektu na energię w kilku aspektach.

Przede wszystkim chodzi o energię konieczną do ogrzania budynku, ale także przygotowania ciepłej wody użytkowej czy też potrzebną do uruchomienia wentylacji i klimatyzacji.

Ponadto będzie to kwestia energii elektrycznej związanej z oświetleniem i urządzeniami pomocniczymi. Kluczowymi parametrami określanymi w certyfikacie energetycznym będą:

• Wartość zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP;
• Wartość zapotrzebowania na energię końcową EK;
• Wartość zapotrzebowania na energię użytkową EU.

Wyliczenia podaje się w kWh/m²/rok.

Symbole EU, EP i EK pozwalają dobrze scharakteryzować dany budynek pod kątem jego energochłonności.

Zapotrzebowanie na energię użytkową EU oznacza obliczeniową ilość energii potrzebnej do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej, wentylacji i klimatyzacji w idealnych warunkach, kiedy wszystkie zastosowane w konkretnym obiekcie systemy wykazywałyby sprawność na poziomie 100%.

Taka idealna sytuacja nie zdarza się, ponieważ w każdej instalacji pojawiają się straty energii z powodu określonej sprawności kotła grzewczego, który wytwarza energię cieplną, ale także na skutek przesyłu i jego zależności od grubości i jakości izolacji przewodników.

Straty energii występują też w wyniku akumulacji zależnej od stopnia sprawności zbiornika buforującego ciepło oraz regulacji uzależnionej od zamontowanej centralnej automatyki bądź miejscowej np. znaczenie ma jakość zaworów termostatycznych.

Podstawowym elementem certyfikatu energetycznego będzie wskaźnik energii pierwotnej EP, który wyraża wartość obliczeniową zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną.

Ten parametr wynika z odpowiedniego przemnożenia energii końcowej EK w zależności od typu paliwa i jest przedstawiany na świadectwie w formie suwaka energetycznego.

Głównymi celami sporządzania świadectwa energetycznego jest ocena wartości rynkowej oraz jakości użytkowej konkretnego budynku, a także wyznaczanie trendów projektowych dla nowych budynków i determinowanie termoizolacji starszych obiektów na bardziej energooszczędne.

Charakterystykę energetyczną wyznacza się zazwyczaj metodą obliczeniową opartą na standardowym sposobie użytkowania danego budynku bądź jego części oraz metodą zużyciową według rzeczywistego zużycia energii.

Warto pamiętać, że w charakterystyce energetycznej budynków określonym rodzajom paliwa odpowiadają poszczególne współczynniki nakładu, które pokazują stopień szkodliwości dla środowiska w wyniku ich pozyskania.

Przykładowo, w charakterystyce energetycznej budynków dla energii elektrycznej ten współczynnik wynosi 3,0, natomiast dla biomasy jedynie 0,2.

W praktyce oznacza to, że zgodnie z metodologią charakterystyki energetycznej budynków każdy dom ogrzewany elektrycznie zawsze będzie stanowić uciążliwość dla środowiska naturalnego, tym bardziej że energia elektryczna w naszym kraju w głównej mierze opiera się na klasycznych elektrowniach węglowych.

W tym kontekście nie ma nawet specjalnie znaczenia projekt domu.

Z kolei zgodnie z metodologią charakterystyki energetycznej budynków budynek opalany jakimkolwiek rodzajem paliwa odnawialnego zawsze jest bardziej ekologiczny i to także w przypadku niezbyt dobrej sprawności zastosowanych instalacji.

Od stycznia 2017 roku wartość zużycia energii pierwotnej dla nowych domów jednorodzinnych nie może przekraczać wartości 95 kWh/m²rok (przy budynkach wielorodzinnych ten wskaźnik wynosi 85, a dla budynków magazynowych czy gospodarczych 90 kWh/m²rok).

Zapisy widniejące w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie z dnia 17 lipca 2015 roku pokazują, że od stycznia 2021 roku te parametry zostaną jeszcze bardziej zaostrzone i będą wynosić 70 kWh/m²rok dla budownictwa jednorodzinnego, budynków gospodarczych, magazynowych i produkcyjnych oraz 65 kWh/m²rok dla budownictwa wielorodzinnego.

W kontekście tej informacji coraz więcej prywatnych inwestorów decyduje się na stawiania domów odpowiadających standardom zgodnym z wymogami charakterystyki energetycznej budynków.

Co zawiera świadectwo energetyczne?

Ten dokument ma dokładnie określoną prawnie strukturę i zawiera takie informacje, jak:

• Dane identyfikacyjne danego budynku bądź jego części;
• Zapotrzebowanie na energię konieczną do ogrzania budynku oraz podgrzania wody;
• Zapotrzebowanie na energię dla wentylacji i klimatyzacji;
• Zapotrzebowanie na energię pod kątem oświetlenia zgodnie z charakterystyką danego obiektu;
• Wskazówki i zalecenia dotyczące rodzaju i zakresu prac budowlano-instalacyjnych, dzięki którym można usprawnić instalacje zużywające energię i obniżyć zużycie energii, a tym samym poprawić charakterystykę energetyczną budynku lub jego części.

Świadectwo energetyczne ma ważność na 10 lat od daty jego sporządzenia, natomiast w przypadku przeprowadzenia prac budowlano-instalacyjnych wpływających na zmianę charakterystyki energetycznej należy uaktualnić dokument przed upływem tego okresu dziesięcioletniego.

Poniżej przykładowe Świadectwo charakterystyki energetycznej dla jednego z projektów MG Projekt

Kiedy jest potrzebne świadectwo energetyczne?

Jak już wcześniej wspomniano, w latach 2009-2015 był obowiązek sporządzenia certyfikatu energetycznego już na etapie projektowania i budowania, ale ustawa o charakterystyce energetycznej budynku trochę w tej kwestii zmieniła. Aktualnie świadectwo charakterystyki energetycznej jest konieczne w następujących przypadkach:

• Zbywanie budynku lub jego części na podstawie umowy sprzedaży;
• Zbywanie budynku lub jego części na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu;
• Wynajmowanie budynku lub lokalu.

Obowiązek też obejmuje budynki o całkowitej powierzchni użytkowej powyżej 250 m2, które są zajmowane przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę, a także organy administracji publicznej, jeżeli w tych budynkach jest dokonywana obsługa interesantów.

Świadectwo ma charakter informacyjny dla nabywcy danego budynku lub jego części na temat zastosowanych rozwiązań instalacyjno-konstrukcyjnych.

Warto podkreślić, że nabywca bądź najemca nie może zrzekać się prawa do otrzymania stosownego certyfikatu energetycznego, natomiast ma prawo w ciągu 14 dni do wezwania pisemnego zbywcy lub wynajmującego do wywiązania się z obowiązku sporządzenia certyfikatu energetycznego w terminie 2 miesięcy od daty doręczenia wezwania, o ile sprzedający bądź wynajmujący tego sam nie uczynił.

W przypadku odmowy można zlecić wykonanie świadectwa charakterystyki energetycznej na koszt sprzedającego lub wynajmującego.

Jest na to czas przez 6 miesięcy od podpisania umowy najmu albo 12 miesięcy od daty podpisania umowy sprzedaży.

Kiedy świadectwo charakterystyki energetycznej nie jest potrzebne?

Przede wszystkim prywatni inwestorzy, którzy budują dom na własny użytek są zwolnieni z obowiązku sporządzenia certyfikatu energetycznego, ale zakres jest znacznie szerszy i obejmuje też budynki, które:

• Podlegają ochronie z powodu swojego charakteru zabytkowego (według przepisów o ochronie zabytków);
• Wykorzystywane są jako miejsca kultu i działalności religijnej;
• Użytkowane są nie dłużej niż 4 miesiące w roku i dotyczy to budynków mieszkalnych;
• Są wolnostojące o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2;
• Gospodarcze i przemysłowe, o ile nie posiadają instalacji zużywających energię z wyjątkiem instalacji elektrycznej na potrzeby oświetleniowe;
• Obowiązkowi nie podlegają również gospodarstwa rolne o zapotrzebowaniu na energię poniżej 50 kWh/m²/rok wyrażoną wskaźnikiem EP.

Kto wystawia świadectwo charakterystyki energetycznej?

Obecne przepisy jasno określają, kto ma uprawnienia do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków i warto zaznaczyć, że nie musi to być projektant budynku.

Koniecznym wymogiem jest natomiast posiadanie odpowiedniego wykształcenia wyższego, z jednym wyjątkiem.

Chodzi tutaj o absolwentów studiów inżynierskich, architektonicznych, architektury krajobrazu, budowlanych, pożarnictwa oraz innego rodzaju studiów, w których były uwzględnione zagadnienia związane z charakterystyką energetyczną budynków, budownictwem energooszczędnym, wykonywaniem audytów energetycznych budynków oraz odnawialnymi źródłami energii.

Takie osoby nie muszą mieć uprawnień budowlanych, natomiast ci, którzy posiadają uprawnienia budowlane, projektowe bądź wykonawcze również mogą sporządzić ten dokument, nawet jeżeli nie maja tytułu magistra lub inżyniera.

Wystarczy jedynie zdać z pozytywnym wynikiem egzamin przed właściwym ministrem ds. budownictwa.

Taka sytuacja bywa zwłaszcza z osobami starszymi, ponieważ wcześniej obowiązujące przepisy prawa budowlanego dopuszczały możliwość posiadania uprawnień budowlanych wydawanych bezterminowo i legitymowania się wyłącznie tytułem technika budownictwa.

Sporządzanie świadectw charakterystyki energetycznej wiąże się też ze złożeniem wniosku o wpis do wykazu ministerialnego i uzyskaniem dostępu do sytemu teleinformatycznego.

Ponadto obowiązuje pełna zdolność zawodowa i niekaralność osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej.

Warto jedynie pamiętać, że zabronione będzie wykonanie samodzielne świadectw charakterystyki energetycznej dla budynku, którego jest się właścicielem.

W przypadku złamania tego zakazu należy liczyć się z wykreśleniem z rejestru osób uprawnionych do wydawania świadectw charakterystyki energetycznej.

Osoba, która sporządza świadectwa charakterystyki energetycznej jest zobowiązana do jego przechowywania przez 10 lat, zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone oraz wykonywania wszelkich czynności związanych z przygotowaniem świadectwa charakterystyki energetycznej z należytą starannością i uwzględnieniem zmian w przepisach prawa.

Ile kosztuje świadectwo charakterystyki energetycznej?

Koszty związane z tworzeniem świadectw charakterystyki energetycznej budynków zależą od:

• Wielkości budynku i jego przeznaczenia;
• Stopnia skomplikowania jego bryły;
• Sposobu konstrukcji przegród zewnętrznych i wewnętrznych, a więc ścian czy dachów;
• Typu systemu ogrzewania, podgrzania wody użytkowej, wentylacji i klimatyzacji;
• Kompletności dokumentacji technicznej;
• Regionu kraju.

Ogólnie rzecz biorąc koszt kształtuje się na poziomie od 150 zł dla mieszkania do około 1 000 zł dla dużych domów jednorodzinnych.

Oczywiście w przypadku budynków wielorodzinnych te ceny są znacznie wyższe.

Jak wygląda przebieg sporządzania certyfikatu energetycznego?

Po skontaktowaniu się z odpowiednim specjalistą i umówieniu na spotkanie następuje jego przyjazd, aby dokonać oględzin budynku, zebrać dane z dokumentacji oraz zrobić odczyt z instalacji grzewczych.

Dokonuje się też przeglądu rodzaju zastosowanej wentylacji i ewentualnie parametrów układu chłodzącego klimatyzacji.

Zanim specjalista sporządzi świadectwo charakterystyki energetycznej budynków sprawdza rodzaj zastosowanych okien i drzwi w kontekście ich parametrów termicznych.

Znaczenie dla świadectwa energetycznego ma również technologia stropów, ścian zewnętrznych i podłóg budynku, a w przypadku obiektów użyteczności publicznej, gospodarczych i przemysłowych także rodzaj oraz ilość oświetlenia.

Specjalista zanim wyda świadectwo energetyczne musi też przyjrzeć się zmianom dokonanym w budynku w stosunku do założeń projektowych w kwestii np. wykorzystanych materiałów izolacyjnych bądź wymiarów okien.

Czas wykonania certyfikatu wynosi zazwyczaj 2-3 dni robocze.

Jakie są korzyści posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej?

Posiadanie świadectwa charakterystyki energetycznej w dużym stopniu ułatwia określenie kosztów eksploatacyjnych budynku w kontekście przyszłego zużycia energii. W konsekwencji przyczynia się do redukcji zużycia różnego rodzaju energii związanej z użytkowaniem budynku, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i ostatecznie do minimalizowania wydatków związanych z eksploatacją budynku.

Świadectwo energetyczne może też zachęcać architektów i projektantów do tworzenia projektów budynków spełniających najbardziej wyśrubowane normy w zakresie energooszczędności, a także do wprowadzania zmian w stosunku do wadliwych parametrów energetycznych w budynkach już istniejących.

Zapoznanie się z realnymi kosztami eksploatacyjnymi, co umożliwia świadectwo energetyczne uświadamia ważność potrzeb ekologicznego użytkowania wszystkich pomieszczeń.

Warto przy tym pamiętać, że część inwestycji związanych z przystosowaniem budynków do zaostrzonych standardów energetycznych jest wspierana zarówno z budżetu państwa, jak i budżetów samorządowych, więc posiadanie świadectwa energetycznego może być też korzystne pod względem ekonomicznym.

Z kolei w sytuacjach, w których świadectwo energetyczne jest niezbędne, jego posiadanie przez właściciela bez konieczności proszenia o okazanie dokumentu na pewno stanowi element dobrej konkurencji rynkowej i pozwala na wiarygodne zaprezentowanie wszelkich walorów budynku oferowanego na sprzedaż bądź na wynajem.

Świadectwo charakterystyki energetycznej, które możemy znaleźć w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków gwarantuje też jawność wszystkich parametrów charakteryzujących jakość energetyczną danego budynku i chroni przed ewentualnymi wadami ukrytymi kupowanego albo wynajmowanego obiektu mieszkalnego, a tym samym umożliwia przeprowadzanie w pełni uczciwych transakcji.