Schody są jednym z najistotniejszych elementów domu. Ich podstawową funkcją jest umożliwienie przemieszczania się pomiędzy poszczególnymi poziomami w budynku.
W przypadku schodów zewnętrznych, na przykład przy wejściu do budynku, czy przy tarasie najważniejszymi zasadami przy projektowaniu powinny być wygoda użytkowania, estetyka i ergonomia.
Zalecana wysokość stopni schodów zewnętrznych to 14-16cm, szerokość biegu minimum 1,2m, a liczba stopni w jednym biegu nie powinna przekraczać 10. Podobnie jest ze schodami we wnętrzu domu, niezbędnymi zwłaszcza w domach piętrowych, budynkach z poddaszem użytkowym, czy domkach z piwnicą.
Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych w domu jednorodzinnym powinna wynosić nie więcej niż 17 stopni, a biegi i spoczniki muszą mieć minimum 80cm szerokości. Dla wygody warto wykonać schody o biegach i spocznikach szerokości od 90cm do 120cm, w zależności od wielkości domu.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami zalecana wysokość stopni schodów wewnętrznych, powinna wynosić maksymalnie 19cm. Zalecana wysokość to 15-18cm, zaś stopnie schodów do piwnicy mogą mieć maksymalnie wysokość 20cm.
Schody w domu, oprócz funkcji komunikacyjnej spełniają funkcję reprezentacyjną.
Powinny być one bezpieczne, wygodne, oraz dokładnie wykończone, aby nie zakłócały stylu wnętrza domu, tylko stanowiły jego ozdobę.
Dla optymalnego użytkowania schodów przyjmuje się szerokość stopni zgodnie ze wzorem 2h+s=60-65cm, gdzie „h”, to wysokość stopni, a „s” to ich szerokość. Inaczej wygląda sprawa schodów gospodarczych, na przykład na strych, lub do piwnicy, które mogą być bardziej strome.
Pamiętajmy, że również one powinny być bezpieczne i dobrze zaprojektowane.
Prawidłowa lokalizacja schodów w domu.
Złe umiejscowienie schodów, spowodować może niepotrzebnie zwiększoną, kosztem innych przestrzeni część komunikacyjną domu. Może też wpłynąć na zwiększenie kosztów budowy domu i późniejszej jego eksploatacji.
Układ komunikacyjny w domu jednorodzinnym powinien mieć jak najbardziej zwarty charakter i nie powinno się projektować dodatkowych zbędnych korytarzyków i zakamarków prowadzących do klatki schodowej.
Optymalnym rozwiązaniem jest lokalizowanie schodów w części centralnej domu jak na przykład w hallu wejściowym. To rozwiązanie sprawdza się zwłaszcza w przypadku dużych, okazałych domów, lub rezydencji.
Przy mniejszych budynkach, w których brakuje miejsca w holu schody mogą prowadzić na piętro bezpośrednio z pokoju dziennego.
Schody do piwnicy, lub na strych mogą być mniejsze i prowadzone z części gospodarczych domu.
Niewskazanym jest prowadzenie schodów do piwnicy bezpośrednio z pokoju dziennego – lepszym rozwiązaniem jest umiejscowienie ich w hallu i obudowanie schodków ścianką z wejściem z boku.
W domach mniejszych, schody gospodarcze można zlokalizować w części dziennej pod głównymi schodami, również w zabudowie, lub na zewnątrz domu jako odrębne wejście.
Warto zwrócić uwagę na to, aby schody wielkością i kształtem pasowały do budynku i jego wnętrza.
W dużej rezydencji, ciasne i nie za duże schody, dodatkowo umieszczone z boku domu niekorzystnie wpłyną na jego wygląd i elegancję. Podobnie w niewielkim domku – zbyt duże i ze źle dobranym kształtem schody, wywołają wrażenie ogólnej ciasnoty.
W małych domach stawiajmy przy projektowaniu schodów przede wszystkim na wygodę i ergonomię.
Ciekawie wkomponowane we wnętrze schody można poza tym upiększyć ciekawym detalem. W domach, w których jest obszerna przestrzeń warto się pokusić o zaprojektowanie schodów, które oprócz wygody będą pięknie dopełniały wnętrze.
Bezpieczeństwo schodów i ich funkcjonalność.
Schody powinny być zaprojektowane w sposób ergonomiczny, ale przede wszystkim muszą spełniać warunki bezpieczeństwa.
Najlepszym wyborem są schody proste jednobiegowe, schody prostokątne, lub schody dwubiegowe, ze spocznikiem, o stałych szerokościach i równych stopniach.
Dobrze jest zaprojektować duszę schodów, w szczególności w przypadku schodów zabiegowych, które należą do najbardziej niebezpiecznych.
Aby spełniały one minimum bezpieczeństwa, powinny być tak projektowane, by w odległości 40cm od wewnętrznej krawędzi ich stopnie miały co najmniej 25cm szerokości. Schody wachlarzowe, są lepszą alternatywą niż schody zabiegowe, niestety do ich budowy potrzeba sporej przestrzeni, więc nie nadają się do każdego rodzaju i wielkości domu.
Wszystkie elementy schodów, należy zaprojektować i wykonać dokładnie, zwłaszcza stopnie muszą być równe, gdyż każda różnica w ich budowie powoduje dyskomfort w użytkowaniu schodów.
Noski stopnicy, czyli poziomej części stopnia, choć nie są wymagane, sprawią że powierzchnia stopnia będzie bardziej wygodna, a dodatkowo chronić będą podstopnice, czyli pionowe części stopni przed uszkodzeniem mechanicznym, lub zabrudzeniami.
Ważnym elementem bezpieczeństwa, jak również wygodnego funkcjonowania schodów są balustrady, które w domu jednorodzinnym powinny mieć minimalną wysokość 90cm.
Balustrady mogą być pełne, murowane, z płyt gipsowych na ruszcie stalowym, drewniane, pełne, ażurowe, stalowe, kute z żeliwa, lub ze szkła bezpiecznego.
Wygodnym rozwiązaniem jest zakończenie balustrad poręczą z materiału ciepłego na przykład z drewna. Balustrady powinny kształtem i wyglądem pasować do stylu schodów. Mogą być jednostronne w przypadku wąskich schodów, zaś przy szerszych schodach stosuje się balustrady obustronne.
Schody posiadające nie więcej niż pięć stopni nie muszą być wykańczane balustradą
Dla małych dzieci warto schody wyposażyć w dodatkową poręcz na wysokości około 60-75cm, oraz furteczkę z zamkiem, uniemożliwiającą dostęp do schodów.
Przy balustradach z elementami ażurowymi powinno się zachować odległość około 10-12cm pomiędzy tymi elementami, tak by nie działały jak drabina do wspinania.
W przypadku elementów poziomych, można dodatkowo zabezpieczyć schody siatką, lub szkłem bezpiecznym. Schody pozbawione balustrad wyglądają pięknie w nowoczesnym domu, aczkolwiek pozbawione ochrony będą niefunkcjonalne dla rodzin z dziećmi.
Zarówno ilość wzorów balustrad dostępnych na naszym rynku, jak i materiałów na ich wykończenie pozwalają na nadanie schodom indywidualnego charakteru i dopasowanie ich wyglądu do wnętrza domku.
Rodzaje schodów w domach jednorodzinnych.
Najczęściej stosowanymi rodzajami schodów w domach jednorodzinnych są schody pełne, w zabudowie murowanej, drewnianej, stalowej, szklanej, lub mieszanej.
Często też spotykane są schody ażurowe, lub schody częściowo zabudowane.
- Schody żelbetowe, które są powszechnie stosowane w domach jednorodzinnych, wznoszonych w technologii murowanej. Ich największą zaletą jest solidność, trwałość, oraz możliwość tworzenia dowolnego kształtu. Dodatkowo schody żelbetowe zapewniają bezpieczeństwo, dzięki stabilnej i mocnej konstrukcji, oraz charakteryzują się bardzo wysoką ognioodpornością. Jednakże są to schody ciężkie i masywne, często zintegrowane z konstrukcją domu, potrzebujące podparć w postaci belek i podstaw fundamentowych, z solidnym i dobrze dobranym zbrojeniem i odpowiedniej klasy betonem. Alternatywnym rozwiązaniem są schody wspornikowe o prostszej konstrukcji, które mogą być wykonane jako ażurowe, dzięki czemu nabiorą lekkości. Schody żelbetowe mogą być wykończone kamieniem, klinkierem, płytkami ceramicznymi, gresem, lub obudowane drewnem. Zdarza się często, iż wylane schody poleruje się i pokrywa specjalną powłoką do betonu co może dodatkowo być efektownym elementem surowego, nowoczesnego wnętrza.
- Schody drewniane, lub schody stalowe. Ich konstrukcja i wykończenie jest zdecydowanie lżejsze i można je stosować w każdym rodzaju domu – mogą posiadać odrębną samonośną konstrukcję, nie powiązaną z konstrukcją budynku. Mogą być projektowane na indywidualne zamówienie, o pięknych kształtach i wyglądzie, lub można zakupić proste schody systemowe w dostępnych wzorach. Schody drewniane, lub stalowe mogą być ażurowe, lub obudowane, a wszystko zależy od wyobraźni projektanta, preferencji Inwestora. Wadą takich schodów może być mniejsza stabilność konstrukcji, w porównaniu do schodów żelbetowych, jak również problemy z akustyką we wnętrzu, gdyż schody „pracując”, mogą wydawać różne odgłosy, zwłaszcza po kilku latach użytkowania.
- Schody drewniane dobrze sprawdzają się w każdym rodzaju wnętrz, zarówno w domach nowoczesnych, jak i o tradycyjnej architekturze. W domach z drewna, a w szczególności z bala są nieodzownym ich elementem. Do budowy takich schodów powinno się stosować sezonowane drewno z twardszych gatunków. Dodatkowo, schody takie dobrze zaimpregnować i zabezpieczyć odpowiednimi preparatami przeciw szkodnikom.
- Schody stalowe, do których budowy używa się stali malowanej proszkowo, lub stali nierdzewnej, rzadziej miedzi i żeliwa (stosowane w przeszłości), mogą być w całości stalowe, lub wykończone drewnem, albo modnym ostatnio szkłem bezpiecznym. Wszystko zależy od stylu domu i charakteru jego wnętrz.
Jak zaprojektować ciekawe otoczenie schodów?
Wnętrza z otwartą przestrzenią razem ze schodami w części dziennej domu, stwarzają integralną i niepowtarzalną część, dając przy tym uczucie przestronności i zazwyczaj zajmują mniej miejsca niż standardowa, odrębna klatka schodowa.
Dodatkowo, przestrzeń przy schodach i pod nimi, można wykorzystać na lokalizację na przykład kominka, oraz na składowanie drewna, lub na zestaw kina domowego.
Można też częściowo zabudować ją półkami na książki, lub po prostu postawić przedmioty sztuki użytkowej. Można również schody częściowo zabudować i stworzyć w ten sposób dodatkowy schowek, niewielką garderobę lub toaletę.
Wadą takiego rozwiązania, dla niektórych może być brak prywatności domowników – sprzyja ono rozprzestrzenianiu się dźwięków i hałasów.
Zaaranżowane w ten sposób schody mogą być jednak atutem dla rodzin wielopokoleniowych, lubiących wspólne dzielenie przestrzeni. Dlatego też pamiętajmy, że przed rozplanowaniem schodów warto dobrze przeanalizować oczekiwania wszystkich użytkowników.
Kiedy warto zdecydować się na wyodrębnioną klatkę schodową?
Wyodrębniona klatka schodowa, poza częścią dzienną domu, może być dobrym rozwiązaniem dla rodzin wielopokoleniowych, które cenią sobie spokój i niezależność.
Często projektuje się klatkę schodową, jako odrębną komunikację, która łączy ze sobą wydzielone lokale mieszkalne ze wspólnym wejściem głównym, ale osobnymi dzwonkami.
Odrębna klatka schodowa może być usytuowana z boku domu, lub przy sieni w środku, ale i tak potrzeba w takim wypadku więcej miejsca w domu, niż w przypadku schodów w otwartej przestrzeni dziennej.
Ciekawe oświetlenie schodów
Oświetlanie schodów, jest ważnym elementem otoczenia schodów i warto je dobrze rozplanować, bez względu na rodzaj i wygląd tych schodów.
Dobrze i efektownie oświetlone schody, będą pełniły zarówno funkcje użytkową, jak i ozdobną. W przypadku braku doświetlenia schodów światłem dziennym, można je dodatkowo doświetlić ścianą z luksferów, która pośrednio doświetli przestrzeń schodową.
Można również nad schodami, w miarę możliwości zamontować dodatkowe świetliki dachowe, lub całą klatkę schodową wykonać w zabudowie szklanej.
Można też oprócz górnego oświetlenia sztucznego, zastosować boczne oświetlenie w postaci kinkietów, lub listew oświetleniowych, montowanych na wysokości około 15cm od poziomu stopni.
Często stosuje się również podświetlenie stopni od dołu, w przypadku stopni ze szkła, lub stali ażurowej w odpowiednich osłonach. Zdarzają się też energooszczędne podświetlenia z diodami LED. Wszystko zależy od stylu wnętrz domu i oczekiwań domowników.
Bez względu na jaki styl i rodzaj schodów się zdecydujemy, ważnym jest aby schody i ich otoczenie było spójne i efektowne.
Schody powinny być zaprojektowane zgodnie z naszymi wymaganiami, ale przede wszystkim, muszą być bezpieczne, ergonomiczne i reprezentatywne.
Ważne jest również dobre zaplanowanie i fachowe wykonanie schodów.
