Młotowiertarka, wiertarka udarowa a młot udarowy – czym są i czym się różnią?

Kucie w twardych materiałach budowlanych wymaga odpowiedniego osprzętu. Gdy w grę wchodzą prace przy betonie, kamieniu czy marmurze, potrzebne będzie wytrzymałe elektronarzędzie. Do tego celu sprawdzą się zarówno młotowiertarka, wiertarka udarowa, jak i młot udarowy. Każde z tych urządzeń nieco różni się pod względem sposobu działania. Ma to wpływ na kilka aspektów, przede wszystkim na komfort oraz skuteczność pracy. Słabsze narzędzie szybciej przegrzeje się i przestanie skutecznie działać. Będzie też wymagało włożenia większej siły mięśni w wygenerowanie nacisku na obrabiany materiał. Warto zapoznać się z możliwościami każdego z elektronarzędzi, aby wybrać to najlepiej odpowiadające potrzebom w zależności od wykonywanego zadania. Potężna moc nie zawsze jest konieczna, bo wiąże się ze sporymi gabarytami urządzenia oraz zużywaniem większej ilości energii. Dlatego znając specyfikę sprzętu, łatwiej jest dobrać ten idealny dla domowego warsztatu czy firmy usługowo-budowlanej.

Wiertarka udarowa

Najbardziej przystępna cenowo z całą pewnością okaże się wiertarka udarowa. Ma niewielkie rozmiary i jest lekka, co ułatwia precyzyjną obsługę. Skuteczną pracę przy obróbce twardych materiałów można rozpocząć dopiero po włączeniu w niej udaru. W przeciwnym wypadku nada się jedynie do wiercenia w drewnie czy innych miękkich budulcach. Podczas zakupu ważnym aspektem będzie moc urządzenia. Powinna wynosić minimum 230V, ale im jest wyższa, tym z większym obciążeniem sobie poradzi. Dobrze jest przyjrzeć się także metodzie zasilania. Z jednej strony akumulator jest niezwykle wygodny, bo dzięki niemu kabel nie plącze się pod nogami, urządzenia można używać w dowolnym miejscu i coraz częściej producenci elektronarzędzi oferują uniwersalne akumulatory, które można podłączyć do każdego dowolnego sprzętu danej marki. Jednocześnie trzeba jednak pamiętać, że wiąże się to z wyższą wagą urządzenia i ograniczeniem czasowym pracy. Gdy bateria się wyczerpie, konieczne będzie odczekania do jej ponownego napełnienia.

Udar w wiertarce powinien być używany wyłącznie w momencie, gdy na elektronarzędzie nałożone jest wiertło zakończone węglikami spiekanymi. Ten typ końcówek określa się wiertłami murarskimi. Mogą one pracować w temperaturze nawet do 850 stopni Celsjusza, są odporne na ścieranie i bardzo twarde. Każde inne wiertło połamałoby się pod wpływem nacisku, jaki wywołuje udar. Generuje on sporą moc, która pozwala ograniczyć nacisk ręczny na urządzenie w celu przewiercenia się przez obrabiany materiał. Udar działa na zasadzie wytwarzania uderzeń, co w wiertarkach dzieje się za pomocą mechanizmu zębatkowego lub ślimakowego. W pierwszym przypadku dodatkowy ruch urządzenia generowany jest przez poruszanie się zębatek w przeciwnych kierunkach. W drugim – ślimak wprowadzany jest w ruch obrotowy i jednocześnie posuwisto-zwrotny. Dzięki temu materiał jest nawiercany, a jednocześnie dodatkowa siła popycha wiertło, by lepiej radziło sobie z przebijaniem cegieł czy kamienia. Wytworzony w wiertarce udar ma sporą częstotliwość, ale niewielką energię, wynoszącą około 1 J. Oznacza to, że wiertarka ma dość małą moc i z pewnością nie sprawdzi się, jeżeli prace w danym materiale mają być długotrwałe. Ponadto udar generowany przez narzędzie jest mechaniczny, co oznacza, że nadal potrzebny jest pewien nacisk na wiertarkę, co nie ma miejsca przy udarze elektropneumatycznym.

Wiertarka z udarem to dobry wybór do warunków domowych. Nadal spełnia szereg uniwersalnych funkcji przypisanych dla wiertarek, można zamontować jej wiele rodzajów wierteł, tarcz i innego osprzętu. Mała moc w porównaniu z innymi elektronarzędziami nie oznacza jednak, że korzystanie z niej nie niesie ze sobą żadnego ryzyka. W każdym przypadku warto zakładać okulary ochronne, minimalizując tym samym ryzyko dostania się odłamków obrabianego materiału do oczu. Ponadto wiertarka generuje spory hałas, sięgający nawet 100 decybeli, dlatego warto nosić słuchawki podczas korzystania z niej. Podobne zasady bezpieczeństwa dotyczą każdego elektronarzędzia. Istnieje spore ryzyko nie tylko uszkodzenia skóry, ale też obiektu, w którym przeprowadza się remont. Należy zwracać uwagę na ułożenie instalacji wodnych i elektrycznych w budynku, aby ich przypadkowo nie przebić i nie zniszczyć. Sprawne wiercenie musi opierać się na uważnym dobieraniu głębokości otworu, umiejętnym dociskaniu urządzenia i regularnym wycofywaniu wiertła, co pozwala usunąć z wnętrza pyły powstające w czasie wchodzenia wiertła w strukturę ściany.

Młotowiertarka

Młotowiertarka to zdecydowanie urządzenie przystosowane do prac cięższego kalibru. Jest powszechnie wykorzystywane w pracach budowlanych i wyburzeniowych przez profesjonalne firmy. Ma trzy tryby pracy: wiercenie z udarem lub bez niego oraz kucie. Zakup młotowiertarki to z pewnością wydatek wyższy, niż w przypadku wiertarki z udarem. Samo urządzenie ma większy rozmiar i jest cięższe, co przekłada się na nieco mniejszą precyzję pracy, zwłaszcza gdy korzysta z niego mało doświadczona osoba. Wybierając najlepsze narzędzie, warto przyjrzeć się poszczególnym parametrom. Jednym z ważniejszych jest moc, bo to ona decyduje o tym, z jaką siłą i jak długo może pracować elektronarzędzie. Wiążą się z tym także takie aspekty, jak liczba udarów generowana w ciągu minuty czy moment obrotowy. Poza tym należy zwrócić uwagę na typ uchwytu. Samozaciskowe są najbardziej uniwersalne, a więc zwiększają funkcjonalność urządzenia. Istnieją też pewne ograniczenia co do średnicy wierteł, jakich można używać. Zwykle można wiercić otwory do maksymalnie 12 mm średnicy. Spore znaczenie ma też występowanie sprzęgła. Zabezpiecza ono maszynę przed przeciążeniem, a co za tym idzie – uszkodzeniem podczas długotrwałej intensywnej pracy. Kiedy przekroczona zostanie graniczna wartość momentu obrotowego, przestaje być on przenoszony z silnika na przekładnię. Poza tym sprzęgło zapewnia bezpieczeństwo majsterkowicza, bo sprawia, że urządzenie nie wyrwie się z rąk podczas pracy.

Udar elektropneumatyczny w wiertarce działa na zasadzie innej, niż mechaniczny w wiertarce udarowej. W pierwszym etapie wytwarzany przez silnik ruch obrotowy zamieniany jest na posuwisto-zwrotny ruch tłoka, za co odpowiada mechanizm mimośrodowy lub w niektórych modelach – krzywkowy. Tłok spręża powietrze w cylindrze, które ponownie rozprężając się, oddziałuje na bijak. Ten z kolei poruszając się, wytwarza energię kinetyczną przekazywaną do trzpienia, odpowiadającego za uderzanie w końcówkę mocującą wiertło. W ten sposób generowany jest pojedynczy udar, ale cała seria ruchów odbywa się z zawrotną prędkością, pozwalającą na wytwarzanie nawet kilku tysięcy udarów na minutę. To generuje energię jednego udaru w okolicach od jednego do nawet kilkunastu dżuli. Świetnie więc widać, że udar w młotowiertarce jest silniejszy niż ten w zwykłej wiertarce udarowej. Ma to wpływ nie tylko na szybkość pracy i mniejsze zaangażowanie w nią siły mięśni, ale również na mniejsze zużywanie się wierteł, a zatem niższy koszt eksploatacji. Młotowiertarka jest czymś pośrednim pomiędzy wiertarką i młotem. Łączy w sobie uniwersalność pierwszego narzędzia z wydajnością pracy drugiego. Konsekwencją tego jest jednak mniejsza precyzja niż w przypadku wiertarki i niższa moc niż ta generowana przez młot.

Uchwyty stosowane w wiertarkach to beznarzędziowe mocowanie SDS, występujące w kilku wariantach. Ten standard funkcjonuje już od blisko 50 lat i zdominował rynek narzędziowy. We wrzecionie wiertarki umieszczony jest otwór centryczny, do którego wciska się wybraną końcówkę. Włożenie dowolnego wiertła jest bardzo proste, podobnie jak jego wyjęcie. Wystarczy odbezpieczyć blokadę i praktycznie od razu można przystąpić od wymiany. System SDS występuje w różnych wersjach, które oznaczają po prostu odmienne średnice uchwytu możliwego do montażu. Np. SDS-Plus ma średnicę 10 mm, a SDS max operuje uchwytem o rozmiarze aż 18 mm. Bywa, że młotowiertarka posługuje się udarem mechanicznym, jednak jeżeli korzysta z mocowania SDS, to można mieć zupełną pewność, że ma się do czynienia z narzędziem o udarze elektropneumatycznym.

Trzy tryby pracy to ogromna zaleta młotowiertarek. Dzięki takiemu rozwiązaniu, elektronarzędzie można wykorzystać do większej liczby zadań. Wiercenie z udarem dotyczy twardych, trudnych w obróbce materiałów, jak beton czy cegła. Bezudarowo można pracować przy drewnie, metalu i innych miękkich surowcach. Warto jednak pamiętać, że nie korzysta się wtedy z uchwytu SDS, tylko konieczne jest zamontowanie odpowiedniego adaptera lub bezpośrednie założenie wiertła o kształcie walca. W trybie kłucia ruch obrotowy zostaje pominięty, praca odbywa się wyłącznie na zasadzie posuwisto-zwrotnego udaru. Skorzystać z tej funkcji można w czasie skuwania tynków i lekkich prac wyburzeniowych. W przypadku młotowiertarek również do wyboru pozostają modele ładowane sieciowo i akumulatorowo. Biorąc te wszystkie aspekty pod uwagę, można dokonać wyboru najlepszego sprzętu.

Młot udarowy

Spośród wszystkich proponowanych narzędzi, największą mocą wyróżnia się młot udarowy. Ma też największy ciężar i rozmiar. Obsługa tego sprzętu jest nieco utrudniona, przez co raczej nie będzie dobrym wyborem dla kogoś, kto w życiu niezbyt wiele razy korzystał z wiertarki. Potrzebny jest pewny chwyt i doświadczenie, a bez wątpienia młot poradzi sobie nawet z najtwardszymi materiałami budowlanymi. To urządzenie dedykowane jest profesjonalistom, zwłaszcza tym zajmującym się wyburzaniem, bo w skuwaniu młot udarowy nie ma sobie równych. Przedział mocy dla tego elektronarzędzia wynosi od 600 do nawet 1200 W. Podobnie jak młotowiertarka, korzysta z udaru elektropneumatycznego. Dlatego podczas doboru odpowiedniego modelu, ważnym parametrem jest liczba udarów na minutę i wartość pracy wyrażona w dżulach. Warto pamiętać, że wiertarki dają wyższą częstotliwość udarów, jednak sama energia każdego z nich jest dużo mniejsza niż w młotach. Różnica w działaniu tych urządzeń widoczna jest także w samym sposobie korzystania z nich. Młota nie można dociskać do obrabianej powierzchni, gdyż ogranicza to przestrzeń roboczą i zamiast przyspieszać wiercenie, spowalnia je. Wiertarka wymaga lekkiego nacisku, aby udar mechaniczny pracował w niej prawidłowo.

Często młot udarowy wyposażany jest w system tłumienia drgań. Jego siła wbijania się w twarde materiały jest ogromna, a praca przy rozkuwaniu byłaby bardzo trudna, gdyby uwagę wciąż trzeba było poświęcać na utrzymanie narzędzia w dłoni. Z tego powodu tłumienie drgań to już praktycznie standard. Zwykle w przypadku młotów udarowych korzysta się z systemu SDS właściwego także młotowiertarkom. To nadaje wiertłom sporo uniwersalność, bo można je wykorzystać przy każdym sprzęcie posiadającym mocowania w tym standardzie. Ze względu na duży pobór mocy, rzadko kiedy istnieje opcja akumulatorowego ładowania. W przeważającej liczbie modeli stosowane jest zasilanie sieciowe. Z takiego rozwiązania korzysta chociażby młot wyburzeniowy Hikoki, dający sobie radę nawet w bardzo trudnych warunkach.

Dodatkowe funkcje i najważniejsze opcje

Majsterkowicze bardzo często polecają wiertarki udarowe mające co najmniej dwa biegi. W znaczącym stopniu zwiększa to możliwą liczbę zastosowań urządzenia. Wolniejszy służy do mieszania zapraw czy wykonywania otworów w drewnie. Chcąc pracować z bardziej obciążającymi materiałami, należy włączyć wyższy bieg. W wiertarkach bardzo ważnym parametrem jest także głębokość nawiercania. Niektóre mają blokadę, dzięki czemu wystarczy ustawić żądaną wartość, a w momencie jej osiągnięcia, wiertarka nie będzie wchodzić głębiej. Spore znaczenie w kwestii trwałości elektronarzędzia ma umiejętne obsługiwanie się nim. Jeżeli praca trwa długi czas, to warto dać sprzętowi odsapnąć, a nawet przez chwilę włączyć wyższy bieg, żeby oczyścić mechanizm z pyłów. Spore znaczenie ma prawidłowa pozycja ciała oraz zadbanie o utrzymanie prostopadłej pozycji względem nawiercanego materiału. Warto też pamiętać o tym, że nie wyciąga się wiertła ustawionego na bieg wsteczny. Nie dochodzi wtedy do prawidłowego opróżnienia wnętrza otworu z drobin zebranych przy wierceniu. Ponadto zdarza się, że uszkodzona zostaje końcówka wiertła.

Wśród funkcji młotowiertarki powinno występować regulowanie obrotów. Dobrze, jeżeli da się zmieniać także ich kierunek. Wtedy urządzenie skutecznie spełni wszystkie zadania wiertarki.  Wsteczne lub tzw. lewe obroty włącza się podczas wykręcania śrub. Inną dodatkową funkcją młotowiertarki jest dłutowanie, które wymaga jedynie zamocowania odpowiedniej końcówki. Dłuto służy do wyrównywania desek czy szalunków, to niezastąpiony element na placu budowy, ale świetnie sprawdza się także przy pracach stolarskich. To narzędzie jest tak wielofunkcyjne, że warto dbać o jego prawidłową pracę. Można tego dokonywać chociażby poprzez stosowanie smaru na końcówkę elementu roboczego, przed włożeniem go do urządzenia. Jeżeli praca trwa przez długie godziny, to czynność tę należy powtarzać. Warto też uważać na jakość wierteł i osprzętu, z jakiego się korzysta. Nawet najlepsze narzędzie nie pokaże całego swojego potencjału, kiedy będzie pracować z dobrej jakości częściami.

Osprzęt ma ogromny wpływ na komfort korzystania z elektronarzędzia. Dobry młot pneumatyczny wysokiej klasy będzie wyposażony nie tylko w zestaw wymiennych wierteł, ale też w ogranicznik głębokości oraz dodatkową rękojeść czy uchwyt. Im bogatszy zestaw, tym większa liczba zadań, przy których urządzenie będzie wykorzystywane. Nowoczesny młot pneumatyczny korzysta z szeregu praktycznych funkcji bezpieczeństwa. Może posiadać kontrolę odrzutu, która zaczyna działać w momencie, gdy wiertło zakleszczy się przy pracy. Coraz powszechniej firmy produkujące narzędzia różnego rodzaju, decydują się także na instalację połączenia Bluetooth. Umożliwia to sterowanie i zapisywanie ustawień w aplikacji. Taki moduł jest dostępny coraz częściej, nawet w urządzeniach budowlanych. Jak w przypadku każdego elektronarzędzia o dużej mocy, również młot udarowy wymaga specjalnych warunków bezpieczeństwa. Nie powinno się go trzymać na wysokości podbrzusza, by nie doprowadzić do zderzenia. Przed rozpoczęciem pracy warto sprawdzić, czy wszystkie osłony i zabezpieczenia znajdują się na odpowiednich pozycjach, tak aby w jak najwyższym stopniu zadbać o zastosowanie do przepisów BHP.