Przyłącze gazowe do domu jednorodzinnego [krok po kroku]

Przyłącze gazowe w domu jednorodzinnym
Przyłącze gazowe w domu jednorodzinnym

Chcesz zacząć korzystać z gazu ziemnego w domu jednorodzinnym? Obecnie jest to popularna forma ogrzewania budynków, podgrzewania wody użytkowej oraz zasilania kuchenki. Zanim jednak zaczniemy korzystać z gazu w domu, musimy wykonać przyłącze gazowe. Co trzeba zrobić, żeby podłączyć swój dom jednorodzinny do sieci gazowej?

Przyłącza gazowe można podzielić na:

Przyłącze do sieci gazowejPrzyłączenie do sieci gazowej stosowane jest wtedy, gdy w pobliżu budynku poprowadzony jest gazociąg, przyłącze wykonuje się wtedy przy gazowej sieci dystrybucyjnej.
Przyłącze do zbiornika gazu ziemnegoProwadzone w przypadku przyłącza LPG, gdy w okolicy nie ma poprowadzonej sieci gazowej, a zamierza się korzystać z gazu płynnego.

Instalacja gazowa w domu

Instalacja gazowa w domu

Gaz jest wysoce wydajnym paliwem o wszechstronnym zastosowaniu. Doskonale sprawdza się również w domach jednorodzinnych.

Dzięki sieci gazowej można ogrzewać budynek, podgrzewać wodę użytkową i ponadto korzystać z niego do przygotowywania posiłków na kuchence gazowej czy zasilania kominka gazowego.

Obecnie gaz jest uznawany za jedno z najwygodniejszych źródeł ciepła w domach jednorodzinnych. Nowoczesne kotły gazowe są praktycznie bezobsługowe, wydajne oraz mało awaryjne. Mogą także współpracować z przewodowymi i bezprzewodowymi sterownikami, które automatycznie zarządzają paliwem gazowym, by cieszyć się z pełnego komfortu cieplnego bez wysiłku.

Żeby zacząć korzystać z gazu ziemnego, trzeba wykonać instalację gazową oraz przyłączenie do sieci gazowej domu jednorodzinnego. Aktualnie dostęp do paliwa gazowego w domu można uzyskać na dwa sposoby:

  • Gaz ziemny – jest on doprowadzany do budynku z sieci gazowej przebiegającej w jego pobliżu,
  • Gaz płynny, LPG – wykorzystuje się duże zbiorniki montowane przy budynku, które regularnie uzupełniane są gazem.

Instalacja gazowa w domu, zarówno ta wykorzystująca gaz ziemny, jak i LPG, składa się z szeregu współpracujących ze sobą elementów. Musi być ona odpowiednio zaprojektowana, wykonana i eksploatowana, aby działała sprawnie i bezpiecznie.

Elementy instalacji gazowej w domu jednorodzinnym:

  • Przyłącze gazowe,
  • Główny kurek – zawór gazu ziemnego,
  • Dopływ rozdzielczy gazu ziemnego,
  • Reduktory gazowe,
  • Szafka gazowa – wewnątrz montuje się gazomierz,
  • Pion gazowy doprowadzający paliwo gazowe na kondygnacje,
  • Przewody gazowe z zaworami gazu ziemnego,
  • Urządzenia gazowe – kocioł gazowy, podgrzewacz wody, kuchenka gazowa, kominek gazowy itp.,
  • Komin do kotła gazowego.

Kotłownię gazową, czyli pomieszczenie, gdzie montuje się kocioł gazowy, najczęściej wykonuje się w osobnym pomieszczeniu, które musi spełniać odpowiednie wymogi. Także istnieje możliwość zamontowania kotła w łazience. Zajmuje on niewiele miejsca.

By jednak zacząć myśleć o korzystaniu z paliwa gazowego w domu jednorodzinnym, w pierwszej kolejności konieczne będzie wykonanie przyłącza. Warto więc dowiedzieć się, jak dokładnie odbywa się ta procedura i jakie związane są z nią formalności i prace.

Co to jest przyłącze gazowe?

Co to jest przyłącze gazowe?
Co to jest przyłącze gazowe?

Przyłączem określa się element należący do sieci uzbrojenia terenu, którego zadaniem jest połączenie ze sobą instalacji wewnętrznej podmiotu przyłączanego, czyli odbiorcy medium, wraz z siecią rozdzielczą, magistralną dostawcy, operatora.

Do kategorii przyłączy zaliczane są także przyłącza gazowe, które pozwalają na podłączenie się do gazociągu – sieci gazowej, gdy wykonana jest ona na danym obszarze.

Dzisiaj bardzo często wykonuje się przyłączenie do sieci gazowej w budownictwie jednorodzinnym, by dzięki temu korzystać z paliwa gazowego w domu.

Aktualnie sieci gazowe są już obecne w miastach i mniejszych miejscowościach na terenie całego kraju, co powoduje, że ma do nich dostęp wiele osób.

Alternatywą jest zamontowanie zbiornika gazowego, który pozwala na korzystanie z paliwa gazowego także tam, gdzie sieć nie jest dostępna.

Przyłącze gazowe w domu jednorodzinnym wymaga nie tylko wykonania wykopu oraz prac instalacyjnych. Również bardzo ważne są związane z nim formalności, między innymi określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej, wykonanie projektu przyłącza oraz instalacji wewnętrznej.

Kiedy warto wykonać przyłącze gazowe?

Kiedy warto wykonać przyłącze gazowe?
Kiedy warto wykonać przyłącze gazowe?

Wykonanie przyłącza gazowego może być bardzo dobrym wyborem dla osób, którym zależy na komfortowym ogrzewaniu swojego domu, podgrzewaniu wody użytkowej i korzystaniu z innych urządzeń gazowych.

Używanie paliwa gazowego związane jest z licznymi korzyściami, chociaż w ostatnim czasie ceny tego paliwa poszły znacznie w górę.

Warto więc zastanowić się, w jaki sposób ogrzewać swój dom, ponieważ obecnie w wielu lokalizacjach w Polsce nie można już korzystać z kotłów węglowych. Nowoczesne źródła ciepła OZE jak pompy ciepła są również bardzo drogie w wykonaniu, co powoduje, że gaz może stać się przystępną cenowo alternatywą.

O podłączeniu domu do sieci gazowej warto pomyśleć wcześniej. Formalności oraz wykonanie prac mogą zająć sporo czasu, dlatego najlepiej nie zwlekać ze złożeniem odpowiednich wniosków i umówieniem się z ekipą odpowiadającą za wykonanie robót.

Osoby, które dopiero budują dom jednorodzinny, powinny pomyśleć o przyłączeniu go do sieci dystrybucyjnej już na wczesnych etapach prac budowlanych, a nawet jeszcze przed ich rozpoczęciem. Dzięki temu można zacząć korzystać z paliwa gazowego od razu po przeprowadzce.

Obecni właściciele domów, którzy chcą wykonać przyłącze gazowe, także muszą uzbroić się w cierpliwość, dlatego nie zawsze można zacząć korzystać z gazu ziemnego jeszcze podczas zimy w tym samym roku.

Rodzaje przyłączy gazowych

Rodzaje przyłączy gazowych

Wyróżnia się kilka rodzajów przyłączy gazowych pod kątem źródła poboru paliwa gazowego.

Przyłącze do sieci gazowniczej

Gdy istnieje taka możliwość, warto zdecydować się na gaz ziemny z sieci gazowej.

Przyłączenie do sieci gazowej zapewnia stały dostęp do paliwa gazowego – 24 godziny na dobę, dlatego nie pojawia się sytuacja, gdy paliwa po prostu brakuje (poza awariami).

Dodatkowo korzystanie z gazu z sieci gazowej związane jest z niższymi kosztami.

W przypadku domów jednorodzinnych realizowane jest zazwyczaj przyłączenie do sieci gazowej o mocy przyłączeniowej poniżej 10 m3/h dla gazu wysokometanowego. W przypadku gazu zaazotowanego to ilość do 25 m3/h.

Przyłącze do zbiornika gazu ziemnego

Zbiornik gazu umożliwia korzystanie z paliwa w miejscach, gdzie sieć gazownicza nie jest dostępna, niemniej jednak zabiera on sporo miejsca, wymaga regularnego uzupełniania, a także jest droższy.

Zbiorniki gazu mogą być kupione na własność lub wynajęte.

Takie rozwiązanie można wybrać też wtedy, gdy budowa sieci gazowej lub przyłącza dopiero jest planowana.

Kto jest właścicielem przyłącza gazowego?

Za właściciela przyłącza gazowego uznaje się operatora systemu dystrybucyjnego, czyli firmę dostarczającą gaz, spółkę gazowniczą. Należy do niej również zawór główny oraz gazomierz służący do mierzenia ilości pobranego gazu i rozliczeń.

Właściciel przyłącza gazowego odpowiada za jego stan techniczny, dlatego też w przypadku pojawienia się problemów z jego działaniem czy konieczności kontroli technicznej, to on wykonuje niezbędne prace.

Z kolei właścicielem instalacji gazowej wewnątrz budynku, za gazomierzem, jest właściciel budynku. Odpowiada on między innymi za prawidłowe wykonanie i eksploatowanie instalacji, a także musi regularnie przeprowadzać jej przeglądy.

Warto również pamiętać o tym, że koszt przyłącza gazowego leży po stronie właściciela nieruchomości, który chce zacząć korzystać z gazu.

Dokładne informacje o prawach i obowiązkach właściciela przyłącza gazowego można znaleźć w regulaminach i umowach operatora systemu dystrybucyjnego.

Wniosek o przyłączenie do sieci gazowej i umowa z dostawcą gazu

Aby powstało przyłącze gazowe w domu jednorodzinnym, konieczne jest złożenie odpowiednich dokumentów. Następnie, gdy przyłącze i instalacja są już gotowe, należy podpisać umowę z dostawcą gazu na jego dostarczanie.

Do korzystania z gazu w domu jednorodzinnym potrzebne będą:

  • Wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej (lub rozbudowy instalacji gazowej) wraz z niezbędnymi załącznikami,
  • Wniosek o zawarcie umowy o przyłączenie do sieci gazowej,
  • Wniosek o zawarcie umowy kompleksowej dostarczania paliwa gazowego i odbioru paliwa gazowego,
  • Projekt przyłącza gazowego i projekt instalacji wewnętrznej – przygotowane przez projektanta z uprawnieniami,
  • Pozwolenie na budowę lub zgłoszenie budowy instalacji gazowej,
  • Oświadczenie o gotowości instalacji gazowej do napełnienie instalacji gazowej.

Wzory wniosków niezbędnych do wykonania przyłącza i zawarcia umowy z dostawcą paliwa gazowego można znaleźć obecnie na stronach internetowych operatorów. Także można uzyskać je podczas wizyty w siedzibie operatora, gdzie składa się niezbędne dokumenty.

Warunki przyłączenia gazu

Aby można było wykonać przyłącze gazowe w domu jednorodzinnym, należy w pierwszej kolejności wystąpić o określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej.

Określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej to warunki techniczne, które muszą być spełnione, aby… można było dokonać podłączenia do sieci gazowej. Bez uzyskania warunków technicznych przyłączenie do sieci gazowej nie będzie więc możliwe.

W celu uzyskania informacji o warunkach przyłączenia trzeba przygotować wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej wraz z załącznikami i przekazać dokumenty do operatora gazowego.

O określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej trzeba wystąpić w przypadkach:

  • Wykonania nowego przyłącza gazowego, na przykład przy planowaniu budowy domu jednorodzinnego wyposażonego w instalację gazową,
  • Rozbudowy istniejącego przyłącza gazowego i instalacji gazowej, na przykład wtedy, gdy zamierza się zamontować nowe odbiorniki gazowe jak kocioł na gaz ziemny, kuchenka, gazowe urządzenie do podgrzewania wody użytkowej.

Jeżeli zamierza się wnioskować o określenie warunków przyłączenia dla nowego budynku, można także określić we wniosku preferowany czas zawarcia umowy o przyłączenie do sieci gazowej. W przypadku istniejących już budynków można zaznaczyć chęć przyłączenia do sieci gazowej od razu po otrzymaniu warunków przyłączenie do sieci gazowej.

O warunki przyłączenia do sieci gazowej mogą występować osoby, które mają tytuł prawny do nieruchomości. Te, które tytułu prawnego nie posiadają, powinny zaznaczyć odpowiednią opcję we wniosku.

Gdy zostają spełnione techniczne i ekonomiczne warunki do dostarczania gazu ziemnego, wówczas operator systemu dystrybucyjnego wydaje warunki przyłączenia do sieci gazowej. Określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej w przypadku właścicieli domów jednorodzinnych następuje w terminie do 30 dni od momentu złożenia dokumentów.

Warunki przyłączenia do sieci gazowej określają:

  • Okres ważności warunków – jest on nie krótszy niż 30 dni. W tym okresie należy podpisać umowę o przyłączenie do sieci gazowej, a także wykonać budową instalacji gazowej lub rozbudowę instalacji gazowej wraz ze zgłoszeniem jej organowi administracji architektoniczno-budowlanej lub uzyskaniem pozwolenia na budowę.
  • Miejsce przyłącza, instalacji i sieci gazowej, proponowaną lokalizację szafki gazowej, a także ich parametry techniczne.

W przypadku, gdy okres ważności warunków minął, konieczne jest ponowne zwrócenie się do operatora z określeniem warunków przyłączenia do sieci gazowej.

W sytuacji, gdy chce się zmienić warunki przyłączenia, na przykład inaczej poprowadzić instalację lub wykorzystywać inne urządzenia gazowe, wtedy także konieczne jest złożenie nowego wniosku o określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej.

Zdarza się, że wniosek nie jest rozpatrywany pozytywnie, na przykład wtedy, gdy w pobliżu nie ma sieci gazowej, a spółka gazownicza nie planuje rozbudowy instalacji gazowej.

Projekt przyłącza gazowego

Na podstawie wydanych warunków przyłączenia przygotowuje się projekt przyłącza gazowego.

Przyłącze gazowe projektuje projektant, który musi posiadać właściwe uprawnienia do projektowania instalacji zewnętrznych wraz z instalacjami gazowymi. Przyłączenie do sieci gazowej opracowuje projektant wyznaczony przez operatora systemu dystrybucyjnego.

Warto pamiętać, że konieczne jest również przygotowanie projektu instalacji wewnętrznej, czyli instalacji za gazomierzem. Instalacja ta obejmuje rury, zawory i odbiorniki gazu w domu jednorodzinnym. W tym przypadku właściciel budynku może wybrać projektanta samodzielnie, na przykład skorzystać z usług firmy instalującej urządzenia gazowe.

Budowa przyłącza gazu w domu jednorodzinnym

Budowa przyłącza gazu w domu jednorodzinnym

Wykonanie przyłącza gazu w domu jednorodzinnym związane jest z pracami ziemnymi oraz instalacyjnymi.

Budowę przyłącza którym będzie doprowadzone paliwo gazowe muszą prowadzić osoby posiadające odpowiednie uprawnienia gazowe i uprawnienia sanitarne. Nie można zatem wybudować przyłącza we własnym zakresie. Wynika to z faktu, że przyłącze jest elementem sieci gazociągowej i jego właścicielem jest operator gazowy. Również ma to związek z kwestiami bezpieczeństwa.

Po stronie właściciela domu znajdują się poniższe zadania:

  • Przygotowanie miejsca do zamontowania punktu gazowego lub kurka głównego gazu.
  • Wykonanie instalacji gazowej wewnętrznej – za miejscem rozgraniczenia własności, czyli gazomierzem,
  • Zainstalowanie odbiorników paliwa gazowego, czyli kotła gazowego, kuchenki, podgrzewacza wody itp.

Należy pamiętać, że budowa wewnętrznej instalacji gazowej wymaga uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia prac organowi administracji architektoniczno-budowlanej zależnie od obowiązujących przepisów.

Ile kosztuje podłączenie gazu?

Ile kosztuje podłączenie gazu?
Ile kosztuje podłączenie gazu?

Za budowę gazociągów odpowiada operator sieci gazowej. Z kolei za budowę przyłącza oraz za podłączenie koszty ponosi właściciel nieruchomości, dlatego trzeba będzie zapłacić za nie z własnej kieszeni.

Cena przyłącza gazowego zależna jest od operatora systemu dystrybucyjnego, czyli firmy gazowniczej, która ma dostarczać paliwo gazowe i być właścicielem przyłącza. Na koszt wpływa także moc przyłączeniowa. Dodatkowo koszty w tej samej firmie mogą różnić się w zależności od regionu, w którym wykonuje się prace.

W przypadku przyłącza o długości do 15 m najczęściej należy zapłacić cenę od 1750 zł do 2200 zł.

Jeżeli konieczne jest wykonanie dłuższego przyłącza niż 15 m, wtedy należy dopłacić za każdy dodatkowy metr. W tym przypadku koszty przy mocy przyłączeniowej niższej niż 10 m3/h, która stosowana jest w domach jednorodzinnych, wynoszą od 70 do 80 zł za każdy metr powyżej 15 m.

Cena przyłącza gazowego obejmuje:

  • Przygotowanie projektu przyłącza,
  • Elementy potrzebne do budowy przyłącza, w tym:
    • trójnik,
    • rury przewodowe,
    • kształtki,
    • zawór – kurek główny,
    • reduktor,
  • Szafkę gazową na gazomierz,
  • Robociznę.

Aby sprawdzić dokładne ceny związane z podłączeniem do sieci gazowniczej, warto skontaktować się z wykonawcą instalacji gazowej lub zapoznać się z cennikiem usług przyłączeniowych dostępnym najczęściej na stronie internetowej operatora.

Dodatkowe opłaty związane są z wykonaniem instalacji wewnętrznej – ceny można uzyskać bezpośrednio w firmach zajmujących się tymi pracami.

Jak wygląda odbiór przyłącza gazu ziemnego?

Żeby paliwo gazowe z sieci dystrybucyjnej mogło popłynąć rurami do domu jednorodzinnego, trzeba również przeprowadzić odbiór. W tym przypadku przeprowadza się odbiór instalacji gazowej wewnętrznej. Odbiór przyłącza wykonuje operator gazowy.

Dokument odbioru instalacji gazowej wystawia firma, która przygotowała przyłączenie do sieci gazowej. Wystawcą dokumentu musi być osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia.

Do prawidłowego odbioru instalacja gazowa powinna być zgodna z:

  • Projektem instalacji gazowej,
  • Opinią kominiarską, jeśli należy ją uzyskać,
  • Warunkami technicznymi przyłączenia do sieci gazowej,
  • Decyzją o pozwoleniu na budowę lub dotyczącą rozbudowy instalacji gazowej – gdy konieczne było jej uzyskanie,
  • W przypadku budynków wielorodzinnych – zgodą zarządcy lub właściciela.

W trakcie odbioru sprawdza się między innymi:

Po odbiorze przyłącza przygotowywany jest dokument jak protokół odbioru przyłącza gazowego.

Dokładne informacje dotyczące odbioru można znaleźć w umowie przyłączeniowej.

Następnie konieczne jest wypełnienie i przekazanie do spółki gazowej formularza zgłoszenia gotowości do napełnienia paliwem gazowym.

Podłączenie gazu krok po kroku

Wykonanie przyłącza gazowego następuje w kilku etapach:

Złożenie wniosku o określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej

Należy pobrać i wypełnić wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci gazowej.

Do wniosku należy dodać odpowiednie załączniki:

  • Plan zabudowy albo szkic sytuacyjny, na których zaznaczony jest obiekt, dla którego ma być wykonane przyłącze. Może być to mapa sytuacyjna w skali 1:500, 1:1000 albo 1:2000 z zaznaczeniem granic działek. Na mapie należy zaznaczyć też lokalizację szafki gazowej albo kotłowni.
  • Upoważnienie i pełnomocnictwa – zależnie od wymagań operatora systemu dystrybucyjnego.

Dokumenty, zależnie od operatora, można składać osobiście lub listownie, wysyłając je na adres biura obsługi klienta.

Wydanie warunków przyłączenia do sieci gazowej

W ciągu 30 dni od momentu złożenia wniosku operator powinien wydać warunki przyłączenia do sieci gazowej, które umożliwiają wykonanie przyłącza gazowego.

Złożenie wniosku o zawarcie umowy o przyłączenie do sieci gazowej

Przygotowanie i złożenie tego wniosku jest niezbędne w celu rozpoczęcia pobierania paliwa gazowego.

Do wniosku konieczne jest dołączenie wymaganych załączników – ewentualnych upoważnień i pełnomocnictw.

Podpisanie umowy o podłączenie do sieci gazowej

Sygnowanie umowy stanowi podstawę do rozpoczęcia prac związanych z wykonaniem przyłącza – jego zaprojektowania oraz prac budowlanych i montażowych.

W umowie zawarte są również dokładne informacje dotyczące warunków podłączenia oraz związanych z tym kosztów.

Podpisanie umowy kompleksowej dostarczania paliwa gazowego

Wielu operatorów umożliwia swoim klientom podpisanie umowy kompleksowej dostarczania paliwa gazowego jeszcze przed rozpoczęciem prac przyłączeniowych. Dzięki temu paliwo gazowe może być dostarczane od razu po zakończeniu prac i zamontowaniu gazomierza.

Wykonanie prac przyłączeniowych do sieci gazowej oraz budowa wewnętrznej instalacji gazowej

Na tym etapie operator systemu dystrybucyjnego prowadzi prace przyłączeniowe do sieci gazowej według zawartej umowy.

Właściciel domu jednorodzinnego natomiast musi zapewnić odpowiednie miejsce do prowadzenia prac oraz realizuje budowę instalacji gazowej w budynku.

Trzeba pamiętać o tym, że do prac konieczne jest wybranie odpowiedniej ekipy z uprawnieniami.

Do wykonania instalacji gazowej i montażu kotła gazowego i innych odbiorników trzeba będzie też uzyskać pozwolenie na budowę lub zgłosić budowę w organie administracji architektoniczno-budowlanej.

Po wykonaniu instalacji wewnętrznej następuje odbiór potwierdzony protokołem.

Zgłoszenie gotowości instalacji gazowej do napełnienia paliwem gazowym

Żeby zacząć pobierać gaz, należy podpisać umowę kompleksową dostarczania paliwa, gdy nie była podpisana wcześniej, i przekazać do operatora zgłoszenie gotowości instalacji gazowej do napełnienia jej gazem.

Po zgłoszeniu operator montuje gazomierz i rozpoczyna się dostarczanie paliwa gazowego do zasilania instalacji.

3 komentarz(e/y)
Inline Feedbacks
Zobacz wszystkie komentarze
Radosław

Za budowę gazociągów odpowiada operator sieci gazowej. Z kolei za budowę przyłącza oraz za podłączenie koszty ponosi właściciel nieruchomości, dlatego trzeba będzie zapłacić za nie z własnej kieszeni.

Cena przyłącza gazowego zależna jest od operatora systemu dystrybucyjnego, czyli firmy gazowniczej, która ma dostarczać paliwo gazowe i być właścicielem przyłącza. Na koszt wpływa także moc przyłączeniowa. Dodatkowo koszty w tej samej firmie mogą różnić się w zależności od regionu, w którym wykonuje się prace.

W przypadku przyłącza o długości do 15 m najczęściej należy zapłacić cenę od 1750 zł do 2200 zł.

Jeżeli konieczne jest wykonanie dłuższego przyłącza niż 15 m, wtedy należy dopłacić za każdy dodatkowy metr. W tym przypadku koszty przy mocy przyłączeniowej niższej niż 10 m3/h, która stosowana jest w domach jednorodzinnych, wynoszą od 70 do 80 zł za każdy metr powyżej 15 m.
każdy nowo przyłączany który wymaga budowy przyłącza wnosi tzw. opłatę za przyłączenie do sieci gazowej która jest ryczałtowo ustalana dla mocy przyłączeniowej < 10 m3/h do 15 m.b. przyłącza co reguluje Taryfa dla usług dystrybucji paliwa gazowego. Za każdy 1m.b. przyłącza wnosi się dodatkową opłatę co reguluje ww. Taryfa. Koszt tzw. nakład na przyłącze ponosi zawsze spółka która przyłącza do sieci i jest jej operatorem

Irmgarda

Zawartość jest przystępnie przedstawiona, jednak miejscami brakuje odniesień do aktualnych badań czy nowych odkryć w branży.

Lech

Dowiedziałem się że ostatnio gazownie nie podpisują umów, czy to prawda?